در می ۲۰۲۲، ارز دیجیتال لونا (LUNA) شاهد یکی از فاجعه‌بارترین سقوط قیمت در تاریخ بازار کریپتو بود. قیمت LUNA در تاریخ ۶ آوریل (۱۷ فروردین ۱۴۰۱) به سقف تاریخی خود یعنی ۱۱۶ دلار رسید؛ ولی سپس طی اتفاقاتی تا ۶ ژوئن (۱۶ خرداد ۱۴۰۱) به ۰.۰۰۰۰۸ دلار رسید.

سقوط LUNA میلیاردها دلار ضرر را برای سرمایه‌گذاران به همراه داشت و بسیاری را متعجب کرد که چه اتفاقی برای LUNA افتاد. چگونه اکوسیستم Terra و Luna که در یک نقطه بیش از ۶۰ میلیارد دلار ارزش داشت، در عرض چند روز بی‌ارزش شد؟

در اصل، دلیل اصلی این سقوط، تورم شدید در عرضه LUNA بود که توسط ذخایری که در UST- بزرگ‌ترین استیبل کوین الگوریتمی اکوسیستم، اداره می‌شد- ایجاد شد.

در این مقاله، اتفاقات پیرامون سقوط LUNA، عواقب پس از فروپاشی اکوسیستم Terra و Luna ، عاقبت دو کوان (بنیان‌گذار ترا) و LUNA2.0 را بررسی می‌کنیم.

به نظرم بهتر است اول به این بپردازیم که ترا و هدف آن چه بود و بعدها چه اتفاقی برای آن افتاد.

ترا (Terra) چیست؟

Terra یک پلتفرم پرداخت بلاک چین منبع‌باز برای یک استیبل کوین الگوریتمی بود. بلاک چین Terra به کاربران این امکان را می‌داد که استیبل کوین‌های Terra را خرج، پس‌انداز معامله یا مبادله کنند.

پروتکل Terra استیبل کوین‌هایی را ایجاد می‌کرد که برای ردیابی مداوم قیمت یک ارز فیات (یک ارز تحت حمایت دولت مانند دلار یا یورو) طراحی شده‌اند. این پروتکل از دو ارز دیجیتال Terra و Luna تشکیل شده بود.

لونا سه هدف را دنبال می‌کرد که شامل مدیریت قیمت UST، مشوق مشارکت از طریق استیک کردن و حاکمیت و تقویت تراکنش‌ها در دیفای بودند.

این شبکه توسط آزمایشگاه‌های Terraform یا همان ترافورم لبز مستقر در کره جنوبی که در سال ۲۰۱۸ توسط دو کوان (Do Kwon) و دانیل شین (Daniel Shin) تأسیس شد، توسعه یافته است. دو کوان قبلاً توسط مایکروسافت و اپل استخدام شده بود و یک استارت‌آپ به نام Anyfi را تأسیس کرد که راه‌حل‌های شبکه بی‌سیم غیرمتمرکز را ارائه می‌داد. شین مؤسس و مدیرعامل شرکت فناوری پرداخت آسیایی Chai – شریک Terra – و یکی از بنیان‌گذاران شرکت تجارت الکترونیک کره‌ای TMON بود که به عنوان Ticket Monster نیز شناخته می‌شود.

بزرگ‌ترین رویداد ارز دیجیتال ایران با شرکت در این رویداد و دعوت از دوستان خود می‌توانید بدون قرعه‌کشی BMW X3 برنده شوید.

شرکت در رویداد

ترا و لونا

ازآنجایی‌که ارزش اولیه استیبل کوین‌ها از ثبات قیمت به دست می‌آید، از لحاظ نظری با دورزدن نوسانات معمول ارزهای دیجیتال، پروتکل ترا تلاش می‌کرد تا قیمت استیبل کوین ترا را با اطمینان از اینکه عرضه و تقاضا برای آن همیشه متعادل است، حفظ کند. البته که این نوع استیبل کوین که الگوریتمی نام دارد یکی از انواع استیبل کوین‌ها است که به صورت فنی توضیحات زیادی دارد که خارج از بحث این مقاله است.

برای درک نحوه عملکرد Terra، کل اقتصاد Terra را متشکل از یک استخر مالی Terra و یک استخر لونا تصور کنید که برای تنظیم قیمت از طریق مشوق‌هایی برای مشارکت‌کنندگان شبکه استفاده می‌شود.

Terra

استیبل کوین‌هایی وجود داشتند که قیمت ارزهای فیات را دنبال می‌کردند و به نام آنها نام‌گذاری می‌شدند. به‌عنوان‌مثال، استیبل کوین پایه Terra قیمت حق برداشت ویژه صندوق بین‌المللی پول را دنبال می‌کرد و TerraSDR یا SDT نام داشت. سایر ارزهای استیبل کوین Terra عبارت‌اند از (TerraUSD) که دلار آمریکا را ردیابی می‌کرد و (TerraKRW) که وون کره جنوبی را ردیابی می‌کرد. TerraUSD یا همان UST یک استیبل کوین الگوریتمی غیرمتمرکز با هدف حفظ ارزش یک‌به‌یک دلار از طریق مکانیزم «mint/burn» بود.

ایده پشت بلاک چین Terra تسهیل یک سیستم پرداخت غیرمتمرکز بود که از استیبل کوین‌های متصل به ارزهای فیات مختلف استفاده می‌کرد. به‌عنوان‌مثال، این اکوسیستم دارای یک استیبل کوین با دلار آمریکا به نام UST و یک استیبل کوین کره‌ای به نام KRW بود. کوین اصلی برای پرداخت کارمزد در بلاک چین، LUNA بود که نقش مهمی در حفظ قیمت استیبل کوین‌های Terra داشت.

اکثر استیبل کوین‌ها، از جمله تتر (USDT) و USDC، توسط ذخایر پول واقعی و دارایی‌های مرتبط مانند اوراق خزانه پشتیبانی می‌شوند. Terra رویکرد متفاوتی را در پیش گرفت و از یک مدل الگوریتمی استفاده کرد که در آن استیبل کوین‌هایی مانند UST و KRW از طریق ابزارهای الگوریتمی تثبیت شدند.

لونا

لونا که برای حکمرانی و استخراج استفاده می‌شد، کوین پروتکل Terra بود که نوسانات قیمت استیبل کوین‌های Terra را برطرف می‌کرد. کاربران، Luna را در اختیار ماینر های بلاک چین Terra قرار می‌دادند (که به آنها اعتبارسنجی یا ولیدیتور می‌گویند)، که تراکنش‌های روی بلاک چین را ثبت و تأیید می‌کردند و کارمزد تراکنش‌ها به عنوان پاداش به آن‌ها می‌رسید. با افزایش استفاده از Terra، ارزش Luna نیز افزایش می‌یافت.

محبوبیت لونا و UST

در سال ۲۰۲۰، ارزش بازار LUNA زیر ۵۰۰ میلیون دلار بود. این پروژه در حال پذیرش و توسعه بوده، اما هنوز هیاهوی جدی پشت آن وجود نداشت. سپس LUNA در نیمه اول سال ۲۰۲۱ یک رشد بزرگ را تجربه کرد و تا ماه مارس به ارزش بازار ۸.۵ میلیارد دلار رسید. نیمه دوم سال ۲۰۲۱ زمانی بود که LUNA اوج گرفت و در یک رالی در آوریل ۲۰۲۲ با ارزش بازار ۴۱ میلیارد دلار، به سقف تاریخی خود رسید.

محرک اصلی محبوبیت اکوسیستم Terra و کوین LUNA پروتکل انکر (Anchor Protocol) بود، یک پروتکل بازار که بازدهی بسیار بالایی را در سپرده‌های استیبل کوین UST ارائه می‌کرد. در مواقعی، کاربران سود سالیانه یا APYهایی در حدود ۲۰ درصد از سپرده‌های UST خود به دست می‌آوردند.

ازآنجایی‌که UST یک استیبل کوین بود، بسیاری از کاربران احساس کردند که Anchor Protocol یک گزینه مطمئن برای کسب بازدهی و سود است که خوش‌بینی، شور و نشاط زیادی در میان معامله‌گران وجود داشت.

بروز مشکل در اکوسیستم Terra

درحالی‌که نگرانی‌هایی در مورد سود سالیانه ۲۰% تبلیغ‌شده توسط Anchor Protocol وجود داشت، بسیاری از کاربران فکر می‌کردند بدترین سناریو این بود که بازده به سطوح پایین‌تر کاهش یابد. سرمایه‌گذاران سناریویی را تصور نمی‌کردند که در آن UST و LUNA تقریباً بی‌ارزش شوند و این همان چیزی بود که دقیقاً در می ۲۰۲۲ اتفاق افتاد.

صحبت‌هایی وجود دارد که بازیگران کلیدی اکوسیستم Terra، از جمله بنیان‌گذار آزمایشگاه ترافورم، دو کوان، می‌دانستند که مکانیزم الگوریتمی به‌خودی‌خود برای حفظ پایداری UST کافی نیست. در فوریه ۲۰۲۲، حدود سه ماه قبل از فروپاشی اکوسیستم Terra، بنیاد لونا ذخیره‌ UST را اعلام کرد که دارایی‌های مختلفی از جمله بیت‌کوین را در اختیار دارد. این ذخیره برای دفاع از پگ UST درصورتی‌که تحت‌فشار قابل‌توجهی قرار گیرد، استفاده می‌شد. بعدها حتی اگر این ذخیره در نهایت به حدود ۳.۵ میلیارد دلار افزایش می‌یافت، برای نجات UST از سقوط کامل کافی نبود.

چرا LUNA سقوط کرد؟

در ۹ می ۲۰۲۲، UST شروع به کاهش از ۱ دلار خود کرد و تا ۱۰ می به ۰.۶۷ دلار سقوط کرد. در طول روز، قیمت UST بهبود یافت و در حدود ۰.۹۰ دلار تثبیت شد که تنها یک تسکین موقت بود، زیرا UST دوباره شروع به کاهش کرد و تا ۱۱ می تا ۰.۲۳ دلار کاهش یافت.

بنیاد لونا، یک سازمان غیرانتفاعی که وظیفه پشتیبانی از اکوسیستم Terra را بر عهده داشت، شروع به استقرار ذخایر UST برای دفاع از پگ آن کرد، اما تلاش‌های آنها شکست خورد.

در این مرحله، اعتماد بازار به UST آسیب دیده بود و دارندگان UST شروع به عجله برای خروج و فروش کردند. دارندگان UST که مایل نبودند استیبل کوین‌های خود را در بازار آزاد با تخفیف زیاد بفروشند، از مکانیزم آربیتراژ پروتکل Terra برای سوزاندن کوین‌های UST و LUNA در تلاش برای دستیابی به معامله بهتر استفاده کردند.

همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، مکانیزم آربیتراژ به‌ازای هر UST که سوزانده می‌شدند، LUNA به ارزش ۱ دلار برای کاربران صادر می‌کرد. با کاهش قیمت UST، تعداد فزاینده‌ای LUNA باید برای هر UST که کاربران می‌سوزانند صادر می‌شد. این مورد منجر به ورود سیل کوین‌های جدید LUNA به بازار شد و تقاضا برای خرید LUNA بسیار کم بود؛ زیرا بیشتر سرمایه‌گذاران صرفاً به دنبال فرار از اکوسیستم Terra در سریع‌ترین زمان ممکن بودند.

عرضه در گردش LUNA از ۳۸۰ میلیون کوین در ۱۰ می (۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱) به ۶.۵ میلیارد کوین تا ۱۳ می (۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱) افزایش یافت.

تورم شدید عرضه LUNA، همراه با فشار فروش بسیار زیاد، باعث شد لونا یکی از بدترین سقوط در تاریخ بازارهای کریپتو را تجربه کند. کسانی که LUNA خود را حفظ کردند، عملاً چیزی نداشتند و دارایی آن‌ها بی‌ارزش  شد.

LUNA در ۹ می ۲۰۲۲، روزی که UST شروع به ازدست‌دادن پگ خود کرد، حدود ۶۲ دلار معامله می‌شد. تا ۱۳ می، LUNA در حدود ۰.۰۰۰۳ دلار معامله می‌شد که کاهشی بیش از ۹۹.۹۹٪ را تجربه کرد.

اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم، استیبل کوین شبکه ترا دیپگ شد؛ یعنی دیگر به ارزش یک دلار نبود. در پی آن خیلی از افراد شروع به فروش این استیبل کوین و لونا کردند که افزایش شدید عرضه به وجود آمد و در نهایت این کوین و استیبل کوین سقوط کرد.

عواقب سقوط LUNA و UST

در آخر مشخص نشد که علت اصلی این واقعه چه بود. بعد از این فروپاشی، مقامات کره جنوبی حکم دستگیری دو کوان را صادر کردند که این امر موجب اخطار قرمز اینترپل نیز شده بود. او در مارس ۲۰۲۳ در مونته‌نگرو دستگیر شد و متهم به کلاهبرداری در اوراق بهادار، کلاهبرداری از کالاها و توطئه شد.

در همین حال، جامعه کریپتو هنوز در حال بحث است که آیا اکوسیستم Terra عمداً به عنوان یک طرح پانزی و کلاهبرداری طراحی شده بود یا اینکه فقط یک سیستم ضعیف بوده است.

فروپاشی Terra تأثیر فاجعه‌باری بر صنعت ارزهای دیجیتال داشت. ازدست‌دادن اعتماد و آشفتگی بازار، شیوه‌های ضعیف مدیریت ریسک بسیاری از شرکت‌های ارزهای دیجیتال را آشکار کرد.

این مورد منجر به ورشکستگی Three Arrows Capital، یک صندوق تأمینی رمزارزها شد که به‌شدت در اکوسیستم Terra سرمایه‌گذاری کرده بود. فروپاشی Terra منجر به ورشکستگی چندین وام‌دهنده رمزارزی دیگر، به ویژه سلسیوس و وویجر شد. علاوه بر این، فروپاشی Terra از بسیاری جهات به ورشکستگی FTX نیز مرتبط بود، زیرا FTX آماده بود تا خطوط اعتباری (با پشتوانه کوین FTT) را به چندین شرکت متأثر از فروپاشی Terra گسترش دهد.

Luna 2 چیست؟

Terra 2.0 یک بلاک چین جدید است که توسط تیم ترافورم لبز در تلاش برای احیای اکوسیستم Terra پس از فروپاشی بلاک چین اصلی Terra ایجاد شده است. بلاک چین جدید با کوین جدید LUNA 2.0 راه‌اندازی شده است.

همان‌طور که گفتیم بلاک چین اولیه Terra به عنوان یک پلتفرم استیبل کوین طراحی شده بود، اما با مجموعه‌ای از رویدادها که در می ۲۰۲۲ آغاز شد، از بین رفت. فروپاشی اکوسیستم Terra میلیاردها دلار ارزش را از بین برد و منجر به ازدست‌دادن اعتماد به این پروژه شد.

Terra 2.0 به‌گونه‌ای طراحی شده است که یک بلاک چین پایدارتر و انعطاف‌پذیرتر باشد. بلاک چین جدید از الگوریتم اجماع جدیدی به نام مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند. PoS یک مکانیزم اجماع انرژی کارآمدتر از مکانیزم اجماع اثبات کار (PoW) است که توسط بلاک چین اصلی Terra استفاده می‌شود.

کوین جدید LUNA 2.0 در اختیار دارندگان کوین اصلی LUNA و استیبل کوین UST قرار می‌گیرد و ایردراپ این پروژه برای جبران خسارات دارندگان طراحی شده است.

تفاوت بین Luna 2 و LUNC چیست؟

بلاک چین اصلی Terra اکنون با نام Terra Classic شناخته می‌شود و کوین اصلی LUNA اکنون با نام LUNC شناخته می‌شود.

بلاک چین جدید Terra 2.0 با یک کوین جدید به نام LUNA 2.0 راه‌اندازی شد. LUNA 2.0 به عنوان نماد اصلی بلاک چین جدید Terra طراحی شده است.

LUNA 2.0 در حال حاضر در تعدادی از صرافی‌ها معامله می‌شود. هنوز زود است که بگوییم آیا LUNA 2.0 موفق خواهد بود یا خیر، اما پتانسیل احیای اکوسیستم Terra را دارد.

عاقبت دو کوان چه شد؟

دو کوان در ماه می ۲۰۲۲ در یک وضعیت حقوقی پیچیده قرار گرفته بود وضعیت وی به این صورت است:

در مارس ۲۰۲۳، کوان درحالی‌که از یک پاسپورت جعلی استفاده می‌کرد، در مونته‌نگرو دستگیر شد.

در فوریه ۲۰۲۴ هم آخرین وضعیت او به این صورت است که دادگاه مونته‌نگرو حکم استرداد کوان را لغو کرد و پرونده را به دادگاه بدوی بازگرداند که در آن یک پرونده قانونی برای محاکمه مطرح شود.

-اتهامات: هم کره جنوبی و هم ایالات متحده اتهاماتی را از جمله کلاهبرداری در اوراق بهادار و کلاهبرداری کالا علیه او صادر کرده‌اند.

همچنان کوان یک شخصیت بحث‌برانگیز است که توسط برخی به خاطر جاه‌طلبی و نوآوری‌اش تحسین می‌شود، اما دیگران به خاطر پیامدهای ویرانگر سقوط Terra او را مورد انتقاد قرار می‌دهند. سرنوشت قانونی نهایی و عواقب او همچنان نامشخص باقی مانده است.

سخن پایانی

ورشکستگی Terra که توسط دیپگ شدن استیبل کوین الگوریتمی UST آغاز شد، به عنوان یادآور غیرقابل‌پیش‌بینی بودن ماهیت فضای کریپتو است. درحالی‌که کوین اصلی Luna و Terra از بین رفتند، راه‌اندازی LUNA 2.0 نشان‌دهنده تلاشی بحث‌برانگیز برای احیای مجدد آن است. بااین‌حال، تقسیم قابل‌توجه جامعه، عدم قطعیت‌های حقوقی مداوم پیرامون دو کوان و خطرات ذاتی استیبل کوین‌های الگوریتمی، شرایط مبهمی بر آینده آن ایجاد می‌کند. اینکه LUNA 2.0 می‌تواند از خاکستر بیرون بیاید یا به صورت کامل تسلیم شود، یک سؤال باز باقی می‌ماند و به عنوان یک داستان هشداردهنده برای سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال عمل می‌کند.

سؤالات متداول

۱.لونا و ترا چیست؟

لونا: لونا کوین اصلی بلاک‌چین Terra بود، پروژه‌ای که هدف آن ارائه استیبل کوین‌های متصل به دارایی‌های دنیای واقعی بوده است.

Terra: ترا یک بلاک چین بود که توسط دو کوان راه‌اندازی شد.

۲. چه اتفاقی برای اکوسیستم اصلی Terra افتاد؟

در ماه می ۲۰۲۲، TerraUSD) UST)، استیبل کوین Terra که به دلار آمریکا متصل بود، پگ خود را از دست داد و ارزش آن سقوط کرد. این مورد باعث ایجاد یک اثر دومینویی شد و موجب شد که قیمت لونا به شدت کاهش یابد و در نهایت منجر به فروپاشی کل اکوسیستم Terra شد.

۳. Luna 2.0 و ترا چیست؟

پس از سقوط، اکوسیستم ترا یک طرح احیا شامل یک بلاک چین جدید به نام ترا و یک کوین جدید به نام Luna 2.0 پیشنهاد کرد. توکن‌های Luna 2.0 بین دارندگان Luna و UST قدیمی توزیع شد، اما منتقدان معتقدند این طرح ضررهای متحمل شده به سرمایه‌گذاران را جبران نمی‌کند.

۴. سرمایه‌گذاری روی Luna 2.0 مناسب است؟

هنوز نظر قطعی دراین‌خصوص وجود ندارد؛ ولی برخی گفته‌اند به علت گذشته‌اش نمی‌تواند به خوبی عمل کند.