یکی از رایج‌ترین و جذاب‌ترین روش‌های معامله در بازار ارزهای دیجیتال، معامله تعهدی یا Margin Trading است. داشتن اهرم و دوطرفه بودن بازار دو فاکتور مهم معاملات تعهدی هستند. این روش معاملاتی هر چند خیلی پیچیده نیست، اما برای افراد تازه‌کار و کسانی که هنوز شناختی نسبت به آن ندارند، ممکن است چالش‌برانگیز باشد. در این مقاله سعی داریم مفاهیم معامله تعهدی را با شما دنبال کنیم.
معاملات خرید و فروش تعهدی که در این مقاله به دنبال آموزش آن هستیم، دقیقا همانند معاملات اسپات (Spot) است با این تفاوت که در آن شما می‌توانید با گرفتن اعتبار از صرافی با حجم بالاتری نسبت به دارایی اولیه خود وارد معامله شوید و در عمل با اهرم معامله خود را باز کنید. با توجه به ماهیت اهرمی معاملات تعهدی، سود و زیان حاصل از معامله می‌تواند چندین برابر شود.
برای اینکه معاملات خرید و فروش تعهدی یا معاملات مارجین را بهتر درک کنید، نیاز به یک مثال بسیار ساده داریم. فرض کنید که شما در حساب کاربری خود ۱۰۰۰ تتر دارید و هدف شما خرید بیت کوین است. تحلیل شما از شرایط بیت کوین این است که قیمت آن در چند روز آتی با رشد ۲۰ درصدی همراه خواهد بود. در این شرایط اگر ۱۰۰۰ تتر را برای خرید بیت کوین در بازار اسپات در نظر بگیرید و قیمت ۲۰ درصد افزایش پیدا کند، ۲۰۰ تتر سود حاصل از این معامله برای شما خواهد بود. البته مقدار کمی را هم برای کارمزدها در نظر بگیرید که ما برای ساده‌سازی مثال از آن صرف‌نظر کردیم.
حالا فرض کنید که شما این معامله را با استفاده از معامله تعهدی انجام دهید. در معاملات مارجین شما حق استفاده از اهرم را دارید. اهرم معاملاتی برای این دست از پوزیشن‌ها در صرافی‌های مختلف متفاوت است. در تبدیل، کاربر می تواند از اهرم ۱ تا ۱۰ برای معاملات خود استفاده کند. حال فرض کنید که شما می‌خواهید همان معامله بالا را با اهرم ۱۰ انجام دهید. در واقع شما می‌توانید بجای ۱۰۰۰ تتر با ۱۰۰۰۰ تتر وارد معامله خرید بیت کوین شوید. البته شما ۹۰۰۰ تتر برای این منظور کم دارید که این مقدار را صرافی به شما به عنوان اعتبار اعطا می‌کند. سود صرافی از این وام، در نهایت در قالب Interest (بهره) از شما دریافت خواهد شد که مقدار ساعتی آن ۰.۰۰۰۰۴ از میزان بدهی است. مثلا اگر ۲۵ میلیون تومان از صرافی قرض بگیرید هر ساعت ۱۰۰۰ تومان به بدهی شما اضافه می شود.
اگر در این معامله قیمت بیت کوین با همان رشد ۲۰ درصدی همراه شود، سود حاصل از این معامله برای شما بجای ۲۰۰ تتر برابر با ۲۰۰۰ تتر خواهد شد. به همین راحتی با استفاده از معاملات مارجین شما توانستید از یک معامله، سود ۱۰ برابری به دست آورید.
البته این فقط یک طرف سکه است. در آن روی سکه اگر شما ضرر هم کنید، ۱۰ برابر ضرر معمولی در یک معامله ۱۰۰۰ تتری ضرر خواهید کرد. در واقع اگر در این مثال قیمت بیت کوین افت کند، شما با ۵ درصد افت قیمت در معامله اسپات ۵۰ تتر از دارایی خود را از دست می‌دهید، اما در معامله تعهدی ۵۰۰ تتر را از دست خواهید داد.
یکی از اصطلاحات بسیار مهمی که همراه با آموزش معامله تعهدی یا معاملات مارجین باید به آن اشاره کنیم، لیکویید شدن است. لیکویید شدن یک مفهوم رایج در تمام بازارهای مالی اهرم‌دار است. وقتی معامله روندی خلاف جهت پیش‌بینی کاربر داشته باشد، معامله وارد ضرر می‌شود. در صورتی که ضرر معامله از یک حد مشخصی بیشتر شود، اعتبار صرافی هم وارد ضرر می شود. اینجاست که صرافی معامله را به صورت اتوماتیک می‌بندد.
همان مثال بالا را دوباره در ذهن بیاورید. فرض کنید که شما برای یک معامله ۱۰۰۰ تتری روی خرید بیت کوین ۹۰۰۰ تتر قرض گرفته و ۱۰۰۰۰ تتر دارایی اصلی شما است. در این حالت اگر بیت کوین بخرید و قیمت بیت کوین افت کند، معامله شما وارد زیان خواهد شد و این زیان تا زمانی که ۹۰۰۰ تتر صرافی وارد ضرر نشود ادامه پیدا می‌کند. وقتی دارایی کاربر به ماکزیمم میزان ضرر برسد صرافی قبل از دیدن خسارت معامله را اتوماتیک می‌بندد. با توجه به نوسانات بازار ارزهای دیجیتال، صرافی کمی قبل از رسیدن معامله به حداکثر ضرر اقدام به بستن آن می‌کند و مابقی دارایی باقی‌مانده کاربر را به کیف پول کاربر بازمی‌گرداند.
از نظر ماهیت این دو نوع معامله در بازار ارز دیجیتال تفاوتی ندارند و هر دو در یک بازار انجام می‌پذیرند. حتی حجم معاملات مارجین نیز در حجم معاملات اسپات لحاظ می‌شود و کاربران این دست از معاملات را نیز به عنوان حجم نهایی در هر روز معاملاتی مشاهده می‌نمایند. تنها تفاوت میان این دو در امکان دریافت اعتبار از صرافی و معامله با اهرم است. همچنین به دلیل تعهدی بودن، امکان ورود مستقیم به معاملات فروش (Short) نیز در آن وجود دارد.
در واقع در بازار اسپات شما تنها از افزایش قیمت‌ها می‌توانید به سود برسید و خبری از اهرم نیست؛ در معاملات مارجین می‌توانید هم از افزایش قیمت‌ها و هم از کاهش قیمت‌ها سود کنید و معاملات نیز با اهرم خواهد بود.
فیوچرز نوع دیگری از معاملات در بازار ارز دیجیتال است که در آن شما در بازاری کاملا مجزا نسبت به بازار اسپات معامله می‌کنید. حتی نمودارهای این سبک از معاملات نیز با بازار اسپات متفاوت است و ممکن است در لحظاتی به دلیل حجم بالای عرضه و تقاضا، قیمت‌ها در آن با بازار اسپات تفاوت داشته باشد. در معاملات فیوچرز شما به اهرم معاملاتی دسترسی دارید و البته می‌توانید در جهت فروش هم معامله کنید؛ در واقع می‌توانیم معاملات مارجین را به نوعی شبیه‌سازی‌شده‌ی معاملات فیوچرز در بازار اسپات تعریف کنیم با این تفاوت که در بازار فیوچرز صرفاً قرارداد خرید و فروش معامله می‌شود و هیچ دارایی واقعی معامله نمی‌شود، در حالی که در معامله مارجین یا معامله تعهدی واقعاً دارایی جابجا می‌شود.
معامله تعهدی یا معامله مارجین (Margin Trading) به شما اجازه می‌دهد که علاوه بر گرفتن سود از رشد بازار، از ریزش بازار نیز کسب سود کنید. همچنین در معاملات تعهدی با گرفتن اعتبار از صرافی ارز دیجیتال تبدیل می توانید سود خود را تا ۱۰ برابر افزایش دهید.
امکان معامله تعهدی برای تمامی کاربران تبدیل، چه در اپلکیشن و چه در وب‌سایت، در دسترس است. شما می توانید با مراجعه به صفحه معاملات تعهدی و تکمیل پرسشنامه مربوطه، معاملات تعهدی را فعال کنید. سپس با انتقال دارایی از کیف پول اسپات به کیف پول معاملات تعهدی می توانید معاملات خود را شروع کنید.
فرض کنید قیمت بیت‌کوین ۵۰ هزار دلار است و شما پیش‌بینی می‌کنید که به زودی تا قیمت ۶۰ هزار دلار افزایش خواهد داشت و دارایی کیف پول تبدیل شما ۱۰۰ تتر است. شما می‌توانید با استفاده از اهرم ده، ۹۰۰ تتر اعتبار از صرافی تبدیل دریافت کنید و خرید تعهدی به ارزش ۱۰۰۰ تتر انجام دهید. در صورت درست بودن پیش‌بینی شما، با رسیدن قیمت بیت‌کوین به ۶۰ هزار دلار، ارزش دارایی شما به ۱۲۰۰ تتر می‌رسد. در اینجا می‌توانید سفارش خود را ببندید و پس از بازگرداندن ۹۰۰ تتر اعتبار گرفته‌شده از تبدیل (و مبلغی در قالب بهره که از آن صرفه‌نظر می‌کنیم)، ۳۰۰ تتر در کیف پول خود خواهید داشت. این یعنی شما توانستید با رشد ۲۰ درصدی قیمت، ۲۰۰ درصد سود به کمک خرید تعهدی و اهرم ۱۰ تجربه کنید.
در حال حاضر امکان معامله تعهدی در بازارهای تتری ارزهای بیت کوین، اتریوم، بی ان بی، شیبا، دوج کوین، پالیگان، سولانا، فانتوم، ریپل، پکس گلد، کاردانو و ترون وجود دارد. همچنین بازارهای تومانی ارزهای بیت‌کوین، فانتوم، شیبا، دوج کوین و تتر نیز از معاملات تعهدی پشتیبانی می‌کنند. با اضافه شدن بازارهای جدید، این موضوع از طریق صفحات مجازی تبدیل به اطلاع شما خواهد رسید.
اگر از دانش مناسبی در زمینه‌ی تحلیل و پیش‌بینی قیمت ارزهای دیجیتال بهره‌مند باشید و پذیرش ریسک بالایی داشته باشید، می‌توانید در معاملات تعهدی سود خوبی به دست آورید. اما چنانچه تجربه کافی در این زمینه ندارید، بهتر است از ضریب‌های بالا در هنگام اخذ اعتبار از صرافی استفاده نکنید.
در حال حاضر می‌توانید در تبدیل از معامله تعهدی ایزوله بهره‌مند شوید. تفاوت این دو نوع معامله در نحوه پرداخت بدهی‌ها هنگام لیکویید شدن است. در معامله تعهدی ایزوله که از ریسک پایین تری برخوردار است، تنها از موجودی کیف پول معامله تعهدی شما در همان بازار معاملاتی استفاده می‌شود اما در معامله تعهدی کراس، در صورت خالی بودن موجودی کیف پول معامله تعهدی در یک بازار معاملاتی، صرافی می‌تواند از موجودی شما در دیگر بازارهای معاملاتی برای بازپرداخت اعتبار استفاده نماید.
به ازای هر ساعت تمدید پوزیشن، ۰.۰۰۴ درصد از مبلغ قرض گرفته شده به عنوان بهره پرداخت می شود.
برای کاهش کارمزد ساعتی کاربران، سامانه به صورت خودکار هر ۳۰ دقیقه یکبار بدهی استفاده‌نشده را بازپرداخت می‌کند.
سطح ریسک = ارزش کل پوزیشن / بدهی (مقدار کل اعتبار گرفته‌شده + مقدار کارمزد تمدید ساعتی پوزیشن) عددی که از فرمول بالا به دست می‌آورید «سطح ریسک» نام دارد. هر اندازه سطح ریسک به ۱.۱ نزدیک‌تر باشد، احتمال لیکویید شدن دارایی بالاتر می‌رود.
در صورتی که معامله در جهت عکس پیش‌بینی معامله‌گر پیش رود و ضرر معامله به قدری زیاد شود که برابر با وجه تضمین معامله شود در آن صورت معامله لیکویید می‌شود. صرافی در سطح ریسک ۱.۱ معامله را لیکویید می‌کند.
۱ درصد از میزان بدهی
قابلیت معامله‌ی تعهدی در راستای فروش تعهدی مصوب سازمان بورس و شورای فقهی بورس در صرافی ارز دیجیتال تبدیل پیاده‌سازی شده است.