قوانین و مقررات معامله اهرم‌دار تبدیل

مقدمه

طبق دستورالعمل فروش اهرم‌دار اوراق بهادار، کاربران صرافی ارز دیجیتال تبدیل می‌توانند با رعایت موازین قانونی و شرعی مصوب هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار و کمیته فقهی بورس در تاریخ ۱ خرداد ۱۳۹۸، اقدام به معامله اهرم‌دار نمایند.

معامله اهرم‌دار (تعهدی) در صرافی ارز دیجیتال تبدیل این امکان را برای معامله‌گران فراهم می‌آورد که تا ۱۰ برابر دارایی خود را وارد معامله کنند و اهرم ۱۰ را هم در بازار نزولی و هم در بازار صعودی تجربه کنند.

فصل یک – تعاریف:

وجه تضمین:

به مقدار دارایی اولیه‌ای که کاربر برای معامله اهرم‌دار وارد کیف پول معامله اهرم‌دار خود می‌کند، وجه تضمین می‌گویند. معامله‌گر می‌تواند با حجمی معادل حداکثر ۱۰ برابر وجه تضمین خود وارد معامله شود.

اعتبارگیرنده (کاربر):

معامله‌کننده‌ای است که ارز دیجیتال را با گذاشتن وجه تضمین، در قالب اعتبار دریافت می‌کند.

اعتباردهنده (صرافی ارز دیجیتال تبدیل):

مالک دارایی قرض‌داده‌شده است و پس از بسته شدن پوزیشن، مبلغ بدهی قرض‌داده‌شده را با احتساب کارمزدهای معامله اهرم‌دار پس می‌گیرد.

اعتبار (قرض):

به میزان ارز دیجیتالی که از استخر دارایی اعتباردهنده قرض گرفته می‌شود، اعتبار (قرض) گفته می‌شود.

بدهی:

به مجموع اعتبار و کارمزد تمدید پوزیشن، بدهی گفته می‌شود.

بازپرداخت خودکار:

در صورتی که کاربر پس از باز کردن پوزیشن معامله اهرمی، مبلغ مازادی را به کیف پول معامله اهرم‌دار خود اضافه کند، صرافی به صورت خودکار بدهی کاربر را تسویه می‌کند. این فرایند هر ۳۰ دقیقه یک بار انجام می‌شود. به این ترتیب از میزان قرض یا اعتبار دریافتی کاربر کاسته شده و میزان کارمزد تمدید ساعتی اعتبار دریافتی نیز کمتر می‌شود.

کیف پول معامله اهرم‌دار:

کاربر برای استفاده از قابلیت معامله اهرم‌دار می‌بایست دارایی خود را از کیف پول اسپات به کیف پول معامله اهرم‌دار جابجا کند. کیف پول معامله اهرم‌دار محلی برای نگهداری وجه تضمین و اعتبار است.

برای هر بازار معاملاتی یک کیف پول جدا تعبیه شده است تا کاربر بتواند نسبت به پوزیشن‌های معامله اهرم‌دار خود، مدیریت ریسک راحت‌تری داشته باشد.

امکان انتقال دارایی از کیف پول اسپات (عادی) به کیف پول معامله اهرم‌دار همواره وجود دارد اما امکان انتقال از کیف پول معامله اهرم‌دار به کیف پول اسپات مشروط بر داشتن موجودی بیش از دو برابر مقدار بدهی به اعتبار‌دهنده است.

پوزیشن خرید اهرم‌دار (پوزیشن لانگ):

در پوزیشن لانگ ابتدا یک ارز دیجیتال خریداری و در انتها فروخته می‌شود. تفاوت معامله لانگ با خرید عادی در بازار اسپات این است که کاربر در پوزیشن لانگ از صرافی مقداری تومان یا تتر قرض می کند و با حجم بالاتری معامله می‌کند. در پوزیشن لانگ اگر قیمت فروش بالاتر از قیمت خریداری‌شده باشد سود و در غیر این‌صورت، ضرر شناسایی خواهد شد.

پوزیشن فروش اهرم‌دار (پوزیشن شورت):

در پوزیشن شورت ابتدا یک ارز دیجیتال فروخته و در انتها بازخرید می‌شود. کاربر در پوزیشن شورت از صرافی ارز دیجیتال ( برای مثال بیت‌کوین) قرض می کند. در پوزیشن شورت اگر قیمت بازخرید پایین‌تر از قیمت فروخته‌شده باشد سود و در غیر این‌صورت، ضرر شناسایی خواهد شد.

حداکثر روز قابل تمدید:

پوزیشن معامله اهرم‌دار به مدت ۶۰ روز می‌تواند باز باشد. به عبارت دیگر، اگر معامله تا ۶۰ روز توسط کاربر بسته نشود و یا معامله لیکویید نشود به صورت خودکار پس از ۶۰ روز، پوزیشن با قیمت لحظه‌ای بازار بسته می‌شود.

بستن (تسویه) پوزیشن خرید یا فروش اهرم‌دار:

برای تسویه پوزیشن معامله اهرم‌دار، کاربر باید بدهی خود را به صرافی برگرداند.

سطح ریسک حساب معامله اهرم‌دار:

در تبدیل، سطح ریسک هر معامله پس از ایجاد پوزیشن معامله اهرم‌دار به کاربر نمایش داده می‌شود. «سطح ریسک حساب معامله اهرم‌دار» به شکل زیر محاسبه می‌شود:

برای مثال اگر کاربر ۱۰۰ تتر داشته باشد و ۲۰۰ تتر هم قرض بگیرد، سطح ریسک در لحظه باز شدن پوزیشن به شکل زیر محاسبه می‌شود:

سطح ریسک بین ۰ تا ۱۰۰ درصد می‌تواند متغیر باشد . هر اندازه سطح ریسک بیشتر باشد ریسک معامله بیشتر است.

اگر قیمت در جهت پیش‌بینی معامله‌گر حرکت کند یا معامله‌گر مقدار وجه تضمین خود را افزایش دهد مقدار سطح ریسک کمتر می‌شود. بالعکس اگر قیمت در خلاف جهت پیش‌بینی معامله‌گر حرکت کند یا معامله‌گر مقدار وجه تضمین خود را کاهش دهد مقدار سطح ریسک بیشتر می‌یابد.

لیکویید شدن دارایی:

در صورتی که پیش‌بینی معامله‌گر از جهت حرکت قیمت اشتباه باشد، پوزیشن معامله اهرم‌دار وارد ضرر می‌شود. اگر مقدار ضرر معامله‌گر به اندازه وجه تضمین شود، پوزیشن لیکویید می‌شود. در این شرایط صرافی تبدیل کمی قبل از رسیدن سطح ریسک به ۱۰۰% پوزیشن را به صورت خودکار می‌بندد و مابقی دارایی کاربر را به کیف پول معامله اهرم‌دار برمی گرداند. لازم به ذکر است که فرایند لیکویید شدن با قیمت جهانی انجام می‌گیرد.

در بازارهای با سقف اهرم ۱۰ در سطح ریسک ۹۵.۲ درصد و در بازارهای با سقف اهرم 5 در سطح ریسک ۹۰.۹ درصد، پوزیشن لیکویید می‌شود.

قیمت لیکویید شدن:

قیمت لیکویید شدن طبق فرمول زیر محاسبه می‌گردد: (در قسمت ماشین حساب کاربر می‌تواند قیمت لیکویید شدن را به راحتی مشاهده کند.)

هر زمان که بازار به قیمت لیکویید شدن برسد، پوزیشن‌ معامله اهرم‌دار لیکویید خواهد شد.

برای مثال اگر یک معامله‌گر ۱۰۰ تتر دارایی داشته باشد، می‌تواند با قرار دادن این مقدار به عنوان وجه تضمین در کیف پول معامله اهرم‌دار خود، با اهرم ۱۰ مبلغ ۹۰۰ تتر از تبدیل قرض بگیرد و دارایی خود را به ۱۰۰۰ تتر برساند. در صورتی که این معامله‌گر ارز دیجیتال فانتوم را در قیمت ۱ تتر در بازار فانتوم-تتر خریداری کند و قیمت فانتوم کاهش یابد، معامله‌گر وارد ضرر می‌شود. اگر ریزش قیمت ادامه‌دار باشد و قیمت به ۰.۹۴۵ تتر برسد، سطح ریسک کاربر برابر با ۹۵.۲ درصد می‌شود و معامله لیکویید می‌شود. (لازم به ذکر است که برای سادگی محاسبات، کارمزد معاملات در مثال گفته‌شده در نظر گرفته نشده است.)

اما چرا سطح ریسک ۱۰۰ درصد برای لیکویید شدن در نظر گرفته نمی‌شود؟

برای پوشش ریسک‌های تغییرات شدید قیمت و منفی نشدن حساب کاربر پوزیشن کمی قبل از رسیدن سطح ریسک به ۱۰۰ درصد لیکویید می‌شود. لازم به ذکر است که مابقی دارایی باقی‌مانده کاربر پس از اتمام فرایند لیکوییدی به کیف پول معامله اهرم‌دار کاربر باز می‌گردد.

هشدار لیکویید شدن:

در بازارهای با سقف اهرم ۵ در سطح ریسک ۸۴.۷% و در بازارهای با سقف اهرم ۱۰ در سطح ریسک ۹۲.۶% صرافی تبدیل هشدار لیکویید شدن را به کاربر اعلام می‌کند. در این شرایط برای کاهش ریسک معامله کاربر می‌تواند مبلغ وجه تضمین را اضافه کند و یا بخشی از پوزیشن را ببندد. (برای بستن پوزیشن باید گزینه دریافت اعتبار خودکار غیر فعال باشد.)

انواع کارمزد معاملات اهرم‌دار:

1- کارمزد معامله:

در صرافی تبدیل کارمزد معاملات اهرم‌دار همانند معاملات اسپات و بر اساس سطح کارمزدی کاربر محاسبه می‌شود.

2- کارمزد تمدید ساعتی پوزیشن(Borrowing Interest Rate):

در صرافی تبدیل به ازای هر ساعت باز بودن پوزیشن معامله اهرم‌دار، اگر اعتبار قرض گرفته شده ارز دیجیتال باشد ۰.۰۰۰۰۴ (۰.۰۰۴٪) و اگر تومان باشد ۰.۰۰۰۰۵۷ (۰.۰۰۵۷٪) از مبلغ قرض‌داده‌شده به عنوان کارمزد تمدید ساعتی لحاظ می‌شود. برای مثال اگر ۳۵ میلیون تومان از صرافی قرض بگیرید هر ساعت حدود ۲ هزار تومان به بدهی شما افزوده می‌شود.

3- کارمزد لیکویید شدن (Liquidation Fee):

کارمزد لیکویید شدن ۱ درصد از مبلغ بدهی است. صرافی مجاز است برای تکمیل روند لیکویید شدن از تمام دارایی موجود در کیف پول معامله اهرم‌دار شما استفاده کند. برای مثال اگر کاربر ۲۰۰ تتر از صرافی قرض بگیرد و پوزیشن لیکویید شود، ۲ تتر از حساب کاربر کسر می‌گردد.

نکته حائز اهمیت در لیکویید شدن دارایی این است که صرافی اعتبار داده‌شده را در قالب همان ارزی پس می‌گیرد که در اختیار کاربر گذاشته شده است. به عنوان مثال اگر کاربر اعتبار را در قالب تتر دریافت کرده باشد، باید تتر به صرافی بازگرداند.

سود و زیان پوزیشن:

اختلاف میان مبلغ ورود و مبلغ لازم برای خروج از پوزیشن معامله اهرم‌دار، سود و زیان کل پوزیشن در نظر گرفته می‌شود.

تقسیم سود و زیان پوزیشن:

تمام سود و زیان پوزیشن معامله اهرم‌دار متعلق به اعتبار‌گیرنده (کاربر) خواهد بود و اعتباردهنده (صرافی) تنها معادل میزان اعتبار گرفته‌شده و مجموع کارمزدها، هنگام بستن پوزیشن از کل موجودی اعتبار‌گیرنده دریافت خواهد کرد.

سود و زیان محقق‌شده و محقق‌نشده:

درصورتی‌که پوزیشنی باز باشد مادامی‌که عملیات تسویه و بستن شدن آن انجام نشود، سود و زیان حاصل از آن محقق نشده و در صورت بسته شدن پوزیشن، سود و زیان محقق شده فرض می‌شود.

معامله اهرم‌دار ایزوله (Isolated Margin):

در معامله اهرم‌دار ایزوله، وجه تضمین معامله، مقدار دارایی کاربر در کیف پول بازاری است که در آن در حال معامله است.

ماشین حساب (Calculator):

در صرافی ارز دیجیتال تبدیل می‌توان برای محاسبه میزان سود و زیان معامله اهرم‌دار و محاسبه قیمت لیکویید شدن معامله از ماشین حساب معامله اهرم‌دار استفاده کرد.

ریسک‌های معامله اهرم‌دار

معامله در بازار معاملات اهرم‌دار ریسک بالاتری نسبت به معاملات اسپات دارد. در معاملات اسپات که غالباً افراد به امید رشد قیمت، یک دارایی را خریداری می‌کنند، حتی در صورت ریزش بازار هم با طولانی‌تر کردن مدت زمان نگهداری احتمال بازگشت اصل سرمایه وجود دارد. اما در معاملات اهرم‌دار با توجه به مفهوم اهرم، امکان از دست رفتن تمام یا بخش زیادی از دارایی وجود دارد. به همین دلیل فعالیت در این بازار به افراد حرفه‌ای‌تر و باتجربه‌تر توصیه می‌شود. لازم به ذکر است که تمام ریسک‌ها و مسئولیت‌های معاملات اهرم‌دار بر عهده کاربر است.

فصل دو - ثبت سفارش و انجام معامله:

مرحله اول: فعال‌سازی معامله اهرم‌دار

ابتدا وارد ‌حساب کاربری شده و وارد قسمت «معامله» شوید و در بخش معامله اهرم‌دار گزینه «فعال‌سازی معامله اهرم‌دار» را انتخاب و پرسشنامه مربوطه را پر کنید. قبل از فعال کردن این گزینه امکان انجام معامله اهرم‌دار وجود ندارد. این مرحله فقط برای اولین تجربه معامله اهرم‌دار کاربر در صرافی تبدیل است و برای دفعات بعدی نیازی به گذراندن این مرحله نیست.

مرحله دوم: جابه‌جایی دارایی از کیف پول اسپات به کیف پول معامله اهرم‌دار

وارد کیف پول شوید و سربرگ معامله اهرم‌دار را انتخاب کنید. سپس روی گزینه جابجایی کلیک کنید. در این مرحله بازار مدنظر خود را انتخاب و بدون پرداخت کارمزد مقدار دارایی مدنظر خود را وارد کیف پول معامله اهرم‌دار خود کنید.

مرحله سوم: باز کردن پوزیشن معامله اهرم‌دار

وارد صفحه معاملات شوید و وارد سربرگ معامله اهرم‌دار شوید. در این مرحله همان بازاری که دارایی خود را از کیف پول اسپات به آن منتقل کرده بودید را انتخاب کنید و سفارش خرید یا فروش خود را براساس تحلیل خود از بازار ثبت کنید.

مرحله نهایی: بستن پوزیشن معامله اهرم‌دار

اکنون شما اولین معامله اهرم‌دار خود را در تبدیل ثبت کرده‌اید و در این مرحله باید بدهی خود را به صرافی برگردانید. برای انجام این کار هم می‌توانید به صورت دستی سفارش خرید یا فروش در بازار ثبت کنید هم می‌توانید به راحتی با کلیک بر روی گزینه بستن پوزیشن پوزیشن اهرم‌دار خود را ببندید. هم‌چنین می‌تواند از قابلیت تعیین حدضرر و حدسود استفاده کنید و به راحتی ریسک معامله خود را مدیریت کنید.