قوانین و مقررات معامله تعهدی
قوانین و مقررات معامله تعهدی تبدیل
مقدمه
طبق دستورالعمل فروش تعهدی اوراق بهادار، کاربران صرافی ارز دیجیتال تبدیل می‌توانند با رعایت موازین قانونی و شرعی مصوب هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار و کمیته فقهی بورس در تاریخ ۱ خرداد ۱۳۹۸، اقدام به معامله تعهدی نمایند.
معامله تعهدی در صرافی ارز دیجیتال تبدیل این امکان را برای معامله‌گران فراهم می‌آورد که تا ۳ برابر دارایی خود را وارد معامله کنند و اهرم ۳ را هم در بازار نزولی و هم در بازار صعودی تجربه کنند.
فصل یک – تعاریف:
وجه تضمین:
به مقدار دارایی اولیه‌ای که کاربر برای ورود به معامله تعهدی وارد کیف پول معامله تعهدی خود می‌کند، وجه تضمین می‌گویند. معامله‌گر می‌تواند با حجمی معادل حداکثر ۳ برابر وجه تضمین خود وارد معامله شود.
اعتبارگیرنده (کاربر):
معامله‌کننده‌ای است که ارز دیجیتال را با گذاشتن وجه تضمین، در قالب اعتبار دریافت می‌کند.
اعتباردهنده (صرافی ارز دیجیتال تبدیل):
مالک دارایی قرض‌داده‌شده است و پس از بسته شدن موقعیت (پوزیشن)، مبلغ بدهی قرض‌داده‌شده را با احتساب کارمزدهای معامله تعهدی پس می‌گیرد.
اعتبار (قرض):
به میزان ارز دیجیتالی که از استخر دارایی اعتباردهنده قرض گرفته می‌شود، اعتبار (قرض) گفته می‌شود.
بدهی:
به مجموع اعتبار و کارمزد تمدید موقعیت و کارمزد تامین اعتبار صندوق بیمه بدهی گفته می‌شود.
بازپرداخت خودکار:
در صورتی که کاربر پس از باز کردن موقعیت معامله تعهدی، مبلغ مازادی را به کیف پول معامله تعهدی خود اضافه کند، صرافی به صورت خودکار بدهی کاربر را تسویه می‌کند. این فرایند هر ۳۰ دقیقه یک بار انجام می‌شود. به این ترتیب از میزان قرض یا اعتبار دریافتی کاربر کاسته شده و میزان کارمزد تمدید ساعتی اعتبار دریافتی نیز کمتر می‌شود.
کیف پول معامله تعهدی:
کاربر برای استفاده از قابلیت معامله تعهدی می‌بایست دارایی خود را از کیف پول اصلی به کیف پول معامله تعهدی جابجا کند. کیف پول معامله تعهدی محلی برای نگهداری وجه تضمین و اعتبار است.
برای هر بازار معاملاتی یک کیف پول جدا تعبیه شده است تا کاربر بتواند نسبت به موقعیت‌های معامله تعهدی خود، مدیریت ریسک راحت‌تری داشته باشد.
امکان انتقال دارایی از کیف پول اصلی (عادی) به کیف پول معامله تعهدی همواره وجود دارد اما امکان انتقال از کیف پول معامله تعهدی به کیف پول اصلی مشروط بر داشتن موجودی بیش از دو برابر مقدار بدهی به اعتباردهنده است.
موقعیت خرید تعهدی (معامله لانگ):
در موقعیت خرید تعهدی (معامله لانگ) در صورت رشد قیمت دارایی خریداری‌شده، سود و در صورت افت قیمت، ضرر شناسایی خواهد شد.
موقعیت فروش تعهدی (معامله شورت):
در موقعیت فروش تعهدی (معامله شورت) در صورت افت قیمت دارایی فروخته‌شده، سود و در صورت رشد قیمت ضرر شناسایی خواهد شد.
حداکثر روز قابل تمدید:
موقعیت معامله تعهدی به مدت ۶۰ روز می‌تواند باز باشد. به عبارت دیگر، اگر معامله تا ۶۰ روز توسط کاربر بسته نشود و یا معامله لیکویید نشود به صورت خودکار پس از ۶۰ روز، موقعیت با قیمت لحظه‌ای بازار بسته می‌شود.
بستن (تسویه) موقعیت خرید یا فروش تعهدی:
برای تسویه موقعیت معامله تعهدی، کاربر باید بدهی خود را به صرافی برگرداند.
سطح ریسک حساب معامله تعهدی:
در تبدیل، سطح ریسک هر معامله پس از ایجاد موقعیت معامله تعهدی به کاربر نمایش داده می‌شود. «سطح ریسک حساب معامله تعهدی» به شکل زیر محاسبه می‌شود :
برای مثال اگر کاربر ۱۰۰ تتر داشته باشد و ۲۰۰ تتر هم قرض بگیرد، سطح ریسک در لحظه باز شدن موقعیت به شکل زیر محاسبه می‌شود:
هر اندازه سطح ریسک کمتر باشد ریسک معامله بالاتر است. سطح ریسک ۱.۵ یعنی معامله ریسک چندانی ندارد، ۱.۳ یعنی ریسک معامله اندکی بالاتر است و در سطح ریسک ۱.۱ مقدار ریسک به بالاترین حد خود می‌رسد و موقعیت لیکویید می‌شود.
اگر قیمت در جهت پیش‌بینی معامله‌گر حرکت کند یا معامله‌گر مقدار وجه تضمین خود را افزایش دهد مقدار سطح ریسک بیشتر می‌شود. بالعکس اگر قیمت در خلاف جهت پیش‌بینی معامله‌گر حرکت کند یا معامله‌گر مقدار وجه تضمین خود را کاهش دهد مقدار سطح ریسک کاهش می‌یابد.
لیکویید شدن دارایی:
در صورتی که پیش‌بینی معامله‌گر از جهت حرکت قیمت اشتباه باشد، موقعیت معامله تعهدی وارد ضرر می‌شود. اگر مقدار ضرر معامله‌گر به اندازه وجه تضمین شود، معامله لیکویید می‌شود. در این شرایط صرافی تبدیل در سطح ریسک ۱.۱ معامله را به صورت خودکار می‌بندد و مابقی دارایی کاربر را به کیف پول معامله تعهدی برمی گرداند.
قیمت لیکویید شدن:
قیمتی که در آن سطح ریسک به ۱.۱ برسد، قیمت لیکویید شدن نام دارد که طبق فرمول زیر محاسبه می‌گردد. (در قسمت ماشین حساب کاربر می‌تواند قیمت لیکویید شدن را به راحتی مشاهده کند.)
هر زمان که بازار به قیمت لیکویید شدن برسد، موقعیت معامله تعهدی لیکویید خواهد شد.
برای مثال اگر یک معامله‌گر ۱۰۰ تتر دارایی داشته باشد، می‌تواند با قرار دادن این مقدار به عنوان وجه تضمین در کیف پول معامله تعهدی خود، مبلغ ۲۰۰ تتر از تبدیل قرض بگیرد و دارایی خود را به ۳۰۰ تتر برساند. در صورتی که این معامله‌گر ارز دیجیتال فانتوم را در قیمت ۰.۲۵ تتر در بازار فانتوم-تتر خریداری کند و قیمت فانتوم کاهش یابد، معامله‌گر وارد ضرر می‌شود. اگر ریزش قیمت ادامه‌دار باشد و قیمت به ۰.۱۸۳ تتر برسد، سطح ریسک کاربر برابر با ۱.۱ می‌شود و معامله لیکویید می‌شود. (لازم به ذکر است که برای سادگی محاسبات، کارمزد معاملات در مثال گفته‌شده در نظر گرفته نشده است.)
اما چرا سطح ریسک ۱.۱ برای لیکویید شدن در نظر گرفته می‌شود نه سطح ریسک ۱؟
برای پوشش ریسک‌های تغییرات شدید قیمت و منفی نشدن حساب کاربر موقعیت روی سطح ریسک ۱.۱ لیکویید می‌شود. مابقی دارایی باقی‌مانده کاربر پس از اتمام پروسه لیکوییدی به کیف پول کاربر باز می‌گردد.
هشدار لیکویید شدن:
در سطح ریسک ۱.۲ صرافی تبدیل هشدار لیکویید شدن را به کاربر اعلام می‌کند. در این شرایط برای کاهش ریسک معامله کاربر می‌تواند مبلغ وجه تضمین را اضافه کند و یا بخشی از موقعیت را ببندد. برای بستن موقعیت باید گزینه دریافت اعتبار خودکار غیر فعال باشد.
انواع کارمزد معاملات تعهدی:
1- کارمزد معامله:
در صرافی تبدیل کارمزد معاملات تعهدی همانند معاملات اصلی و بر اساس سطح کارمزدی کاربر محاسبه می‌شود.
2- کارمزد تمدید ساعتی موقعیت (Borrowing Interest Rate):
صرافی‌های ارز دیجیتال در قبال اعطای موقت ارز دیجیتال به کاربر، مقدار مشخصی بهره دریافت می‌کنند. در صرافی تبدیل به ازای هر ساعت تمدید موقعیت، ۰.۰۰۰۰۴ (۰.۰۰۴ درصد) از مبلغ قرض‌داده‌شده به عنوان کارمزد تمدید ساعتی لحاظ می‌شود. برای مثال اگر کاربر ۱۰۰ تتر داشته باشد و ۲۰۰ تتر قرض بگیرد، هر ساعت ۰.۰۰۸ تتر به بدهی کاربر اضافه می‌شود.
3- کارمزد لیکویید شدن (Liquidation Fee):
کارمزد لیکویید شدن ۱ درصد از مبلغ بدهی است. صرافی مجاز است برای تکمیل روند لیکویید شدن از تمام دارایی موجود در کیف پول معامله تعهدی شما استفاده کند. برای مثال اگر کاربر ۲۰۰ تتر از صرافی قرض بگیرد و موقعیت لیکویید شود، ۲ تتر از حساب کاربر کسر می‌گردد.
نکته حائز اهمیت در لیکویید شدن دارایی این است که صرافی اعتبار داده‌شده را در قالب همان ارزی پس می‌گیرد که در اختیار کاربر گذاشته شده است. به عنوان مثال اگر کاربر اعتبار را در قالب تتر دریافت کرده باشد، باید تتر به صرافی بازگرداند.
4- کارمزد تامین اعتبار صندوق بیمه
در صورتی که موقعیت معامله تعهدی با سود بسته شود، به ازای هر روز باز بودن موقعیت، ۱ درصد از سود موقعیت به صندوق بیمه منتقل می‌شود. اگر موقعیت معامله تعهدی در کمتر از ۱ روز بسته شود و یا این که با ضرر بسته شود هیچ مبلغی از حساب کاربر کسر نمی‌گردد.
سود و زیان موقعیت:
اختلاف میان مبلغ ورود و مبلغ لازم برای خروج از موقعیت معامله تعهدی، سود و زیان کل موقعیت در نظر گرفته می‌شود.
تقسیم سود و زیان موقعیت:
تمام سود و زیان موقعیت معامله تعهدی متعلق به اعتبارگیرنده (کاربر) خواهد بود و اعتباردهنده (صرافی) تنها معادل میزان اعتبار گرفته‌شده و مجموع کارمزدها، هنگام بستن موقعیت از کل موجودی اعتبارگیرنده دریافت خواهد کرد.
سود و زیان محقق‌شده و محقق‌نشده:
درصورتی‌که موقعیتی باز باشد مادامی‌که عملیات تسویه و بستن شدن آن انجام نشود، سود و زیان حاصل از آن محقق نشده و در صورت بسته شدن موقعیت، سود و زیان محقق شده فرض می‌شود.
معامله تعهدی (Isolated Margin):
در معامله تعهدی، وجه تضمین معامله، مقدار دارایی کاربر در کیف پول بازاری است که در آن در حال معامله است.
ماشین حساب (Calculator):
در صرافی ارز دیجیتال تبدیل می‌توان برای محاسبه میزان سود و زیان معامله تعهدی و محاسبه قیمت لیکویید شدن معامله از ماشین حساب معامله تعهدی استفاده کرد.
ریسک‌های معامله تعهدی
معامله در بازار معاملات تعهدی ریسک بالاتری نسبت به معاملات اصلی دارد. در معاملات اصلی که غالباً افراد به امید رشد قیمت، یک دارایی را خریداری می‌کنند، حتی در صورت ریزش بازار هم با طولانی‌تر کردن مدت زمان نگهداری احتمال بازگشت اصل سرمایه وجود دارد. اما در معاملات تعهدی با توجه به مفهوم اهرم، امکان از دست رفتن تمام یا بخش زیادی از دارایی وجود دارد. به همین دلیل فعالیت در این بازار به افراد حرفه‌ای‌تر و باتجربه‌تر توصیه می‌شود. لازم به ذکر است که تمام ریسک‌ها و مسئولیت‌های معاملات تعهدی بر عهده کاربر است.
فصل دو - ثبت سفارش و انجام معامله:
مرحله اول: فعال‌سازی معامله تعهدی
ابتدا وارد حساب کاربری شده و وارد قسمت «معامله» شوید و در بخش معامله تعهدی گزینه «فعال‌سازی معامله تعهدی» را انتخاب و پرسشنامه مربوطه را پر کنید. قبل از فعال کردن این گزینه امکان انجام معامله تعهدی وجود ندارد. این مرحله فقط برای اولین تجربه معامله تعهدی کاربر در صرافی تبدیل است و برای دفعات بعدی نیازی به گذراندن این مرحله نیست.
مرحله دوم: جابه‌جایی دارایی از کیف پول اصلی به کیف پول معامله تعهدی
وارد کیف پول شوید و سربرگ معامله تعهدی را انتخاب کنید. سپس روی گزینه جابجایی کلیک کنید. در این مرحله بازار مدنظر خود را انتخاب و بدون پرداخت کارمزد مقدار دارایی مدنظر خود را وارد کیف پول معامله تعهدی خود کنید.
مرحله سوم: باز کردن موقعیت معامله تعهدی
وارد صفحه معاملات شوید و وارد سربرگ معامله تعهدی شوید. در این مرحله همان بازاری که دارایی خود را از کیف پول اصلی به آن منتقل کرده بودید را انتخاب کنید و سفارش خرید یا فروش خود را براساس تحلیل خود از بازار ثبت کنید.
مرحله نهایی: بستن موقعیت معامله تعهدی
اکنون شما اولین معامله تعهدی خود را در تبدیل ثبت کرده‌اید و در این مرحله باید خود را به صرافی برگردانید. برای انجام این کار هم می‌توانید به صورت دستی سفارش خرید یا فروش در بازار ثبت کنید هم می‌توانید به راحتی با کلیک بر روی گزینه بستن موقعیت، موقعیت تعهدی خود را ببندید.
