بلاک چین چیست ؟ صفر تا صد فناوری بلاک چین

محبوبیت ارز دیجیتال و حجم بالای معاملات آن در جهان و کشورمان باعث شده است کنجکاوی‌ها راجع به فناوری‌های زیرساختی این پدیده جذاب بیشتر شود. بلاک چین (Blockchain) یا زنجیره‌بلوکی فناوری جدیدی است که علاوه بر ارزهای دیجیتال کاربردهای فراوان دیگری هم دارد و می‌تواند تغییرات گسترده و مثبتی در زندگی کنونی ما ایجاد کند.

در این مقاله با زبانی ساده با زوایای مختلف و زیروبم فناوری بلاک چین آشنا می‌شویم و کارکردها، ویژگی‌ها و کاربردهای جهان واقعی آن را بررسی می‌کنیم و سپس نقاط قوت و ضعف این فناوری را از نظر می‌گذرانیم. در ادامه با ما همراه باشید.

 

بلاک چین چیست؟

بلاک چین ‌پایگاه داده‌ای‌ توزیع‌شده (decentralized) یا به‌عبارت‌دیگر فهرستی از تراکنش‌هاست است که میان رایانه‌های مختلف موجود در یک شبکه‌ به اشتراک گذاشته شده است. اگر بخواهیم ساده‌تر این موضوع را توضیح دهیم می‌توانیم کلاسی ۲۰ نفره را در نظر بگیریم. فهرست نام‌ دانش‌آموزان حاضر در کلاس در برگه‌ای نوشته شده است و همه ۲۰ دانش‌آموز یک کپی از این برگه را در دست دارند. هرگاه تغییری در حاضران اتفاق بیفتد هر دانش‌آموز به فرد کناردست خود موضوع را اطلاع می‌دهد. برای ثبت هر تغییر حداقل ۱۱ نفر از ۲۰ نفر دانش‌آموز (اکثریت) باید اعلام موافقت کنند. پس از توافق هر دانش‌آموز فهرست را در برگه خود اصلاح می‌کند تا زمانی که همه دانش‌آموزان حاضر در کلاس برگه‌ را اصلاح کنند و همه دوباره فهرست یکسانی داشته باشند.

بلاک چین به‌عنوان یک پایگاه‌داده (Database)، اطلاعات را به‌صورت الکترونیکی و به شکل دیجیتال ذخیره می‌کند. شهرت بلاک چین بیشتر به‌خاطر نقش پررنگش در ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین (Bitcoin) است که نگهداری صورتی امن و غیرمتمرکز از اطلاعات تراکنش‌های انجام شده را بر عهده دارند. کار جدیدی که بلاک چین نسبت به فناوری‌های پیشین انجام می‌دهد این است که صحت و امنیت صورت داده‌ها را تضمین می‌کند و کاری می‌کند که بدون این‌که به واسطه‌ای نیاز داشته‌ باشیم با اعتماد کامل بتوانیم با هم مبادله و معامله انجام دهیم.

یکی از تفاوت‌های اصلی پایگاه‌داده‌ سنتی با بلاکچین در ساختار داده‌ها است. بلاکچین داده‌ها را در دسته‌هایی به نام بلوک (Block) جمع‌آوری می‌کند. بلوک‌ها ظرفیت ذخیره‌سازی مشخصی دارند و هنگامی که این ظرفیت پر شود بسته شده و به بلوک پر شده قبلی متصل می‌شوند. به این صورت زنجیره‌ای از داده‌ها تشکیل می‌شود که اصطلاحاً بلاکچین یا «زنجیره‌بلوکی» نامیده می‌شود. اطلاعات جدید، بلوک بعدی را تشکیل می‌دهند. این بلوک‌ هم پس از تکمیل ظرفیت به زنجیره قبلی اضافه می‌شود. برای روشن‌تر شدن می‌توانید مجموعه‌ای از واگن‌های یک قطار را در نظر بگیرید. پس از پرشدن ظرفیت هر واگن در آن بسته می‌شود و به واگن قبلی متصل می‌شود.

تاریخچه ایجاد بلاک چین

فناوری بلاک چین اولین‌بار در سال ۱۹۹۱ از سوی استوارت هابر (Stuart Haber) و دابلیو.اسکات استورنتا (W.Scott Stornetta) معرفی شد. این دو محقق می‌خواستند سیستمی بسازند که برچسب تاریخ و ساعت اسناد در آن قابل‌دست‌کاری نباشد. اما دو دهه بعد و با انتشار بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹ بود که بلاک چین اولین کاربرد جهان واقعی را تجربه کرد.

در سال ۱۹۹۲، ساختار درخت مرکل (Merkle Tree) یا درخت هش (Hash Tree) به ساختار اولیه بلاک چین افزوده شد و باعث شد عملکرد آن بسیار بهتر و سریع‌تر شود. از درخت مرکل برای ایجاد «زنجیره امنی از بلوک‌ها» استفاده می‌شود.

در سال ۲۰۰۴ پژوهشگر علوم رایانه‌ای و فعال رمزنگاری هال فینی (Hal Finney) سیستمی به نام اثبات کار چندبارمصرف (RPoW) را به‌عنوان نمونه‌ اولیه‌ای از پول دیجیتال ایجاد کرد که گام اولیه مهمی در مسیر ایجاد ارزهای دیجیتال کنونی بود. این سازوکار مشکل دوبار خرج‌کردن (Double Spending) را حل می‌کرد و اجازه نمی‌داد شخص واحدی بیش از یک بار از یک واحد ارز برای خرید استفاده کند.

در سال ۲۰۰۸، فرد یا گروهی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو نظریه بلاکچین توزیع شده را ایجاد کرد. او راه همکارانش را ادامه داد و از شبکه‌ نظیر به نظیر (P2P) برای پیاده‌سازی ایده خود استفاده کرد. همچنین سازوکار اثبات کار را با بهبود پژوهش‌های هال فینی سامان داد.

در سال ۲۰۰۹ در نتیجه کارهای ساتوشی ناکاموتو ارز دیجیتال بیت‌کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال توزیع شده جهان منتشر شد و به‌تدریج با استقبال بسیار زیادی از سوی کاربران مواجه شد. ازآن‌پس بلاکچین‌ها و ارزهای دیجیتال زیادی به وجود آمده‌اند که هریک تلاش کرده‌اند به سهم خود این مسیر را ادامه دهند و جنبه‌های مختلف بلاکچین را بهبود بخشند.

بلاک چین چگونه کار می‌کند؟

هدف بلاک چین ثبت و توزیع اطلاعات دیجیتال است، اما امکان ویرایش این اطلاعات وجود ندارد. به همین خاطر بلاک چین پایه‌ای برای ایجاد دفترکل‌ تغییرناپذیر یا صورت تراکنش‌هایی است که تغییر، حذف یا نابودی اطلاعات در آن امکان‌پذیر نیست. به همین جهت است که بلاک چین را فناوری دفترکل توزیع‌شده هم می‌گویند.

اصطلاح دفترکل (Ledger) یک اصطلاح حسابداری است و به دفتری گفته می‌شود که صورت کلیه تراکنش‌ها اعم از بدهکاری و بستانکاری در آن ثبت می‌شود.

مفهوم بلاک چین ابتدای امر به‌عنوان پروژه‌ای تحقیقاتی در سال۱۹۹۱ ارائه شد. این ارائه سال‌ها پیش از انتشار اولین پروژه کاربردی بلاک چین یعنی بیت‌کوین صورت گرفت که در سال ۲۰۰۹ منتشر در دسترس عموم قرار گرفت. پس از انتشار بیت‌کوین و طی سال‌های اخیر استفاده از فناوری بلاک چین شکل انفجاری به خود گرفته است و ارزهای دیجیتال مختلف، فناوری امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکن‌های غیرمثلی (NFT) و قراردادهای هوشمند از آن استفاده می‌کنند.

پردازش تراکنش‌ها در بلاک چین

ویژگی‌های ارزهای دیجیتال

 

عدم تمرکز در بلاک چین

شرکتی را تصور کنید که اطلاعات همه کاربران خود را روی پایگاهی متشکل از ده‌هزار رایانه ذخیره می‌کند. این شرکت ساختمان سوله مانندی دارد که همه این رایانه‌ها را آنجا نگهداری می‌کند و کنترل تمامی رایانه‌ها و اطلاعات موجود در آن‌ را در اختیار دارد. این نوع نگهداری اطلاعات می‌تواند با مشکل بزرگی مواجه شود. اگر برق کل سالن قطع شود چه اتفاقی می‌افتد؟ اگر اتصال اینترنت سوله قطع شود چطور؟ اگر در سوله آتش‌سوزی شود چه بلایی بر سر این اطلاعات می‌آید؟ اگر یکی از کارکنان ناراضی با فشردن یک دکمه همه اطلاعات را پاک کند چه‌کار می‌شود کرد؟ هرکدام از این اتفاقات می‌تواند باعث ازدست‌رفتن و نابودشدن اطلاعات کاربران شود.

کاری که بلاک چین می‌کند این است که اجازه می‌دهد اطلاعات نگهداری شده در پایگاه‌داده میان چندین گره (رایانه) در شبکه که در مکان‌های مختلفی واقع هستند توزیع شود. این کار نه‌تنها باعث می‌شود رونوشت‌های متعددی از اطلاعات داشته باشیم؛ بلکه باعث می‌شود درصورتی‌که شخصی تلاش کند اطلاعات را در جایی تغییر دهد نتواند آن را در تمام رایانه‌های تغییر دهد و در نتیجه به هدف خود نرسد.

اگر یکی از کاربران در صورت تراکنش‌های بیت‌کوین دست ببرد، گره‌های دیگر به‌راحتی این مشکل را به گره دارای خطا گوشزد می‌کنند تا خود را اصلاح کند. این سیستم باعث می‌شود ترتیب وقایع و رویدادها به‌صورت دقیق و شفاف ثبت شود. به این صورت هیچ گره‌ واحدی در شبکه نمی‌تواند اطلاعات موجود در خود را دست‌کاری کند.

به همین خاطر، اطلاعات و سوابق (مانند تراکنش‌های ارز دیجیتال) غیرقابل‌برگشت هستند. این صورت می‌تواند فهرستی از تراکنش‌ها (مثلاً در ارز دیجیتال) باشد، اما بلاکچین می‌تواند اطلاعات دیگری همچون قراردادهای قانونی، مشخصات یک ملک یا زمین و یا محصولات موجود در انبار شرکت را هم نگهداری کند.

برای اعتباربخشی به ورود داده‌ها یا صورت‌های جدید به یک بلوک، اکثریت قدرت رایانشی شبکه باید با ورود آن موافقت کند. برای جلوگیری از تأیید تراکنش‌های دروغین از سوی افراد خرابکار یا «دوباره خرج‌کردن»، بلاک چین‌ها با استفاده از الگوریتم اجماع همچون اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS) محافظت می‌شوند. این سازوکارها به ما اجازه می‌دهند تراکنش را بدون نیاز به حضور هیچ واسطه‌ای انجام دهیم.

شفافیت

طبیعت غیرمتمرکز بلاک چین بیت‌کوین به افراد اجازه می‌دهد با داشتن یک گره (رایانه) حاضر در بلاک چین یا استفاده از کاوشگرهای بلاکچین بتوانند به‌صورت شفاف همه تراکنش‌ها را به‌صورت زنده مشاهده کنند. هر گره رونوشت خود را از زنجیره بلوک‌ها دارد که با افزوده شدن بلوک‌های تازه و تأیید آن‌ها به‌روز می‌شود. این یعنی اگر بخواهید می‌توانید مسیر هر بیت‌کوین را به هر جا که منتقل شود دنبال کنید.

برای مثال، در گذشته در مواردی برخی صرافی‌های خارجی ارز دیجیتال هک شده‌اند که در این هک‌ها برخی افراد تمام بیت‌کوینی که در صرافی نگهداری می‌کردند را از دست دادند. گرچه هکر ممکن است کاملاٌ ناشناس باشد؛ اما بیت‌کوین‌های دزدیده شده کاملاً قابل‌ردیابی هستند. اگر بیت‌کوین‌هایی که طی این عملیات هک دزدیده شده‌ است به جایی منتقل شود تا خرج یا نقد شود این مسئله به‌راحتی قابل‌پیگیری و دنبال‌کردن است.

البته تراکنش‌های ذخیره شده در بلاکچین بیت‌کوین (و بسیاری از بلاکچین‌های دیگر) رمزگذاری شده است. این یعنی تنها صاحب آن تراکنش می‌تواند (با استفاده از کلید عمومی) از‌ آن رمزگشایی کند تا هویت آن‌ها را فاش کند. در نتیجه کاربران بلاک چین می‌توانند ناشناس بمانند و درعین‌حال شفافیت داشته باشند.

آیا بلاک چین امن است؟

فناوری بلاک چین به چندین روش به امنیت و اعتماد غیرمتمرکز به وجود می‌آورد. برای شروع باید توجه داشته باشیم که بلوک‌ها همیشه به‌صورت خطی و با ترتیب زمانی ذخیره می‌شوند. به همین خاطر است که بلوک‌ها همواره به انتهای بلاک چین اضافه می‌شوند. پس از این که بلوک به انتهای بلاکچین اضافه شد، برگشتن و تغییردادن محتوای بلوک‌ فوق‌العاده سخت می‌شود، مگر این‌که اکثریت اعضای شبکه روی انجام این کار اجماع کنند.

دلیل این مسئله این است که هر بلوک هش (Hash) مخصوص به خود را به همراه هش بلوک قبلی و برچسب زمانی‌اش (Timestamp)  ذخیره می‌کند. کدهای هش با استفاده از توابع ریاضی ایجاد می‌شوند و اطلاعات دیجیتال را به رشته‌ای از اعداد و حروف تبدیل می‌کنند. اگر اطلاعات به هر شکل تغییر داده شوند، کد هش نیز تغییر خواهد کرد.

فرض کنید هکری که یکی از گره‌های شبکه بلاک چین را هم اداره می‌کند قصد دارد در بلاک چین دست‌کاری کند و از بقیه ارز دیجیتال سرقت کند. اگر شخص خرابکار بخواهد صورت تراکنش‌هایی را که در اختیار خودش است تغییر دهد، این صورت دیگر با دیگر رونوشت‌ها مطابقت نخواهد داشت. وقتی همه گره‌های دیگر رونوشت‌های خود را با هم تطابق دهند، می‌بینند که یک رونوشت تغییریافته است و مطابق با بقیه نیست، و این نسخه دست‌کاری شده از سوی فرد هکر از زنجیره دور انداخته می‌شود و نامعتبر تلقی می‌شود.

موفقیت در چنین هکی نیازمند این است که هکر به‌صورت هم‌زمان کنترل ۵۱ درصد از گره‌های شبکه را به دست گیرد و بیش از نیمی از رونوشت‌های موجود از‌ صورت تراکنش‌ها را تغییر دهد. در این صورت اکثریت را خواهد داشت و روی صورت تراکنش‌های دست‌کاری شده او اجماع می‌شود و به تأیید می‌رسد. چنین هک بزرگی به پول زیاد و منابع بسیار عظیم دیگر نیازمند است. در چنین حالتی هکرها به علت این که برچسب زمانی و کد هش بلوک‌ها تغییر کرده‌اند باید همه آن‌ها را از نو ایجاد کنند.

به‌خاطر بزرگی بسیاری از ارزهای دیجیتال و سرعت رشد بالای آن‌ها، هزینه انجام چنین هکی بسیار بالا و احتمالاً غیرقابل‌دستیابی خواهد بود. این کار نه‌تنها بسیار پرهزینه است؛ بلکه احتمالاً بی‌ثمر هم خواهد بود. انجام چنین کاری بدون متوجه‌شدن اعضای شبکه تقریباً غیرممکن است و آن‌ها مطمئناً متوجه چنین دست‌کاری بزرگی خواهند شد. در این صورت اعضای شبکه با انجام یک هارد فورک (Hard Fork) زنجیره جدیدی را تشکیل خواهند داد که تحت‌تأثیر این خرابکاری واقع نشود. این مسئله باعث می‌شود نسخه مورد حمله قرار گرفته بلاکچین، عملاً ارزش خود را از دست بدهد و حمله بی‌ثمر شود؛ چون خرابکاران کنترل دارایی‌هایی را در دست دارند که حالا دیگر بی‌ارزش است. حمله خرابکارانه به فورک جدید بیت‌کوین هم چنین نتیجه‌ای خواهد داشت؛ چون به شکلی ساخته شده است که انگیزه‌های اقتصادی برای مشارکت در آن بسیار بیشتر از انگیزه حمله به آن است.

بیت کوین و بلاک چین چه نسبتی با هم دارند؟

پس از معرفی نظری اولیه بلاک‌چین در سال ۱۹۹۱ دو دهه بعد در سال ۲۰۰۹ بود که با انتشار بیت‌کوین بلاک چین اولین کاربرد جهان واقعی خود را تجربه کرد.

پروتکل بیت‌کوین روی بلاکچین ساخته شده است. شخص یا گروه سازنده بیت‌کوین با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» در مقاله تحقیقاتی معرفی این ارز، آن را «سیستم پول نقد الکترونیکی جدیدی که کاملاً نظیر به نظیر و بدون دخالت شخص ثالث است» می‌نامد.

نکته اساسی در این مورد این است که بیت‌کوین صرفاً از بلاک چین به‌عنوان وسیله‌ای برای ثبت شفاف صورت پرداخت‌ها استفاده می‌کند، اما بلاک چین می‌تواند برای ثبت تغییرناپذیر هر تعداد و هر نوع داده‌ای مورداستفاده قرار گیرد. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، این داده‌ها می‌تواند به شکل تراکنش‌ها، آرای انتخاباتی، تعداد کالا در انبار، سند ملک و بسیاری داده‌های دیگر باشد.

در حال حاضر ده‌ها هزار پروژه مختلف برای کمک به جامعه به دنبال پیاده‌سازی بلاک چین‌هایی با اشکال متفاوتی غیر از ثبت تراکنش‌ها هستند. به‌عنوان‌مثال بلاک چین می‌تواند برای ثبت دقیق و امن آرای کاربران در یک انتخابات کاملاً مردمی و آزاد مورداستفاده قرار گیرد. ذات تغییرناپذیر بلاک چین به این معناست که تقلب در آرا بسیار سخت‌تر از قبل خواهد شد. مثلاً سیستم رأی‌دهی می‌تواند به شکلی کار کند که هر شهروند کشور به‌صورت یک ارز دیجیتال یا توکن کار کند. در همین حال به هر کاندیدا یک آدرس کیف پول دیجیتال یا والت (Wallet)  اختصاص می‌یابد و رأی‌دهندگان می‌توانند توکن یا ارز دیجیتال مربوط به خود را به آدرس کیف پول دیجیتال کاندیدای منتخبشان انتقال دهند. طبیعت شفاف و قابل‌پیگیری بلاکچین می‌تواند به‌صورت هم‌زمان نیاز به شمارش دستی آرا و امکان خرابکاری و دست‌بردن فیزیکی در آرا را حذف کند و از بین ببرد.

بلاک چین چه کاربردهایی دارد؟

همان‌طور که می‌دانیم بلاک چین در بیت‌کوین داده‌های مربوط به تراکنش‌های مالی را ذخیره می‌کند. در حال حاضر بیش از ده‌ها هزار ارز دیجیتال دیگر وجود دارد که بر روی بلاک چین کار می‌کنند. اما مشخص است که استفاده از بلاک چین راه مناسبی برای ذخیره انواع دیگر داده نیز هست.

صنایع غذایی

در حال حاضر فروشگاه‌های زنجیره‌ای Walmart یکی از مشهورترین و بزرگ‌ترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایالات متحده و جهان، شرکت دارویی فایزر، شرکت بزرگ بیمه AIG، شرکت زیمنس غول الکترونیکی و مخابراتی و بسیاری شرکت‌های دیگر از فناوری بلاکچین به‌صورت روزمره استفاده می‌کنند. مثلاً شرکت IBM بلاکچین غذایی خود به نام Food Trust را ایجاد کرده است تا بتواند مسیر رسیدن محصولات غذایی به مقصد را به‌صورت کاملاً دقیق رهگیری کند.

چرا IBM این کار را می‌کند؟ در صنایع غذایی تحویل سالم اهمیت بسیار بالایی دارد. سابقه آلودگی به میکروب‌های گوناگون در صنایع غذایی باعث شده است حساسیت دوچندانی روی این محصولات وجود داشته باشد. در گذشته در صورت وقوع چنین آلودگی‌هایی هفته‌ها طول می‌کشید تا مبدأ آلودگی مشخص شود یا دلیل بیماری‌های ناشی از مصرف موارد خوراکی معلوم شود. استفاده از بلاک چین به برندها این امکان را می‌دهد که مسیر حرکت محصولات غذایی را به‌دقت از مبدأ تا مقصد رهگیری کنند و در هر گام تا تحویل به مقصد آن را دنبال کنند. حالا اگر مشخص شود که محصول غذایی دچار آلودگی بوده است، رهگیری منشأ آلودگی بسیار راحت‌تر خواهد بود و خیلی سریع می‌توان از شیوع بیشتر آن جلوگیری کرد. با این کار در برخی موارد ممکن است بتوان جان بسیاری از افراد را نجات داد یا از شیوع بیماری‌ها یا مشکلات دیگر جلوگیری کرد.

بانکداری و امور مالی

واضح‌ترین استفاده بلاک چین در صنعت بانکداری و امور مالی است. بانک‌ها و مؤسسات مالی فقط در ساعت‌های اداری و معمولاً ۵ یا ۶ روز در هفته کار می‌کنند. این یعنی اگر نیاز شود که عصر روز پنج‌شنبه چک خود را نقد کنید به مشکل خواهید خورد و باید تا شروع روز کاری شنبه صبر کنید تا بتوانید چک را نقد کنید و کار خود را به سرانجام برسانید.

در برخی عملیات بانکی مانند انتقال مبالغ بالا، اگر این کار را در روز تعطیل انجام دهید ممکن است ۲۴ ساعت طول بکشد تا وجه به حساب مقصد بنشیند و این مسئله در بسیاری موارد می‌تواند مشکل‌ساز باشد. اگر ماهی دارای چند روز پشت‌سرهم باشد که دیگر چالش پیچیده‌تری را خواهید داشت. اما بلاکچین هرگز تعطیلی ندارد.

با به‌کارگیری بلاک چین در بانکداری، کاربران و مصرف‌کنندگان می‌توانند تراکنش‌های خود را طی ۱۰ دقیقه یا حتی زمانی کمتر (زمان تشکیل یک بلوک در بلاک چین) انجام دهند. دیگر ساعت کاری و غیرکاری و روزکاری و تعطیل هیچ تفاوتی برای کاربران نخواهد داشت و هرگز معطل نخواهند شد. بانک‌ها هم با استفاده از بلاک چین می‌توانند منابع را با سرعت و امنیت بسیار بیشتری بین یکدیگر و یا با نهادهای دیگر تبادل کنند. مثلاً کارگزاری‌ها برای تسویه وجود سهام‌داران زمانی از یک روز تا سه روز قرار داده‌اند که این یعنی پول سهام‌داران در این مدت قفل شده است و نمی‌توانند از آن استفاده کنند. با استفاده از بلاک چین این مشکلات حل شده و سهام‌داران به‌سرعت می‌توانند به پول خود دسترسی داشته باشند.

ارز دیجیتال

بلاک چین زیرساخت ارزهای دیجیتال را ایجاد می‌کند. دلار آمریکا از سوی فدرال رزرو (تنظیم‌کننده نهادهای مالی آمریکا) کنترل می‌شود. اطلاعات و دارایی‌های اشخاص تحت نفوذ این نهاد مالی در معرض تهدید اقدامات حاکمیت یا بانک‌های ایالات متحده قرار دارد. در کشورهای جهان سوم هم اقدامات دولت‌ها و بانک مرکزی این کشورها می‌تواند ارزش پول مردم را دچار تغییرات زیادی کند و عملاً با وقوع تورم ارزش پول مردم را به شکل مداوم کاهش دهد. از سوی دیگر وقتی پول خود را در بانک نگه می‌دارید، بانک اطلاعات شخصی شما را در اختیار دارد و درصورتی‌که سیستم رایانه‌ای بانک هک شود اطلاعات شخصی شما در معرض خطر است.

بلاک چین با توزیع کارکرد خود در میان شبکه‌ای از رایانه‌ها به بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال اجازه می‌دهد بدون نیاز به ‌قدرت واحدی مانند بانک کار کنند. این مسئله نه‌تنها ریسک‌های مرتبط با دارایی‌ها را کاهش می‌دهد؛ بلکه بسیاری از پردازش‌ها و کارمزدها را هم حذف می‌کند.

استفاده از این ارزها در کشورهایی با اقتصاد ضعیف می‌تواند تا حد زیادی از مردم در مقابل تورم محافظت کند و نگذارد ارزش پول آن‌ها هر روز بیشتر افت کند. از سوی دیگر افراد با استفاده از ارزهای دیجیتال می‌توانند مبادلات بین‌المللی خود را انجام دهند و از راه دور خریدهای خود را در هرجای جهان انجام دهند.

استفاده از کیف پول‌های ارز دیجیتال به‌عنوان حساب پس‌انداز یا وسیله‌ای برای حفظ دارایی‌های کسانی که اوراق شناسایی و ملیت کشوری که در آن زندگی می‌کنند را ندارند نیز یکی دیگر از قابلیت‌های این فناوری است. افراد جنگ‌زده یا آواره که در کشورهای دیگر پناهنده شده‌اند و ممکن است بانک کشور مقصد تا تعیین تکلیف امور مهاجرتی به آن‌ها خدمات ندهد، از این طریق می‌توانند دارایی‌های خود را حفظ کنند و تراکنش‌های خود را انجام دهند.

بخش سلامت

بخش خدمات سلامت می‌تواند از بلاک چین برای ذخیره وضعیت پرونده سلامت بیماران استفاده کند. زمانی که یک وضعیت پزشکی ایجاد می‌شود و برای ثبت امضا می‌شود می‌توان آن را در بلاک چین ذخیره کرد. این مسئله باعث می‌شود وضعیت جدید به شکل مطمئن و غیرقابل‌حذفی در پرونده سلامت بیمار ذخیره شود. داده‌های وضعیت سلامت بیمار را می‌توان رمزگذاری کرد و با استفاده از کلید خصوصی در بلاک چین ذخیره نمود تا فقط از سوی افراد و نهادهای مشخصی قابل‌دسترسی باشد و حریم خصوصی بیمار به‌خوبی حفظ شود.

اطلاعات ملکی

فرایند ثبت و تنظیم اسناد ملکی و رفت‌وآمد به سازمان‌هایی همچون ثبت اسناد یا دفاتر املاک می‌تواند برای برخی افراد خسته‌کننده و بسیار طولانی باشد. مثلاً ممکن است لازم باشد برای انتقال یک سند ملکی زمان و هزینه بسیار زیادی صرف کنید و به فعالیت‌های عادی خود نرسید. همچنین اثبات مالکیت افراد بر دارایی‌های ملکی و فرایند استعلام می‌تواند امری وقت‌گیر باشد.

این فرایندها نه‌تنها زمان و هزینه شما زیادی طلب می‌کند؛ بلکه از خطاهای انسانی هم مصون نیست و می‌تواند باعث وقوع انواع و اقسام مشکلات شود. بلاک چین قابلیت این را دارد که نیاز به حفظ اسناد فیزیکی معمول را از بین ببرد و فرایندهای مربوط به اسناد ملکی را راحت‌تر کند. اگر مالکیت فرد در بلاکچین ثبت شود، مالک می‌تواند به‌دقت و ثبت همیشگی آن اعتماد کامل داشته باشد و مطمئن شود که خطاهای انسانی تأثیری در وضعیت ملک و دارایی او نخواهد داشت.

با ثبت سند مالکیت در بلاکچین عملاً بسیاری از دعاوی ملکی دیگر محلی از اعراب نخواهد داشت. رهگیری دقیق تمامی دارایی‌ها به‌صورت کامل قابل‌انجام خواهد بود.

نقاط قوت و ضعف بلاک چین

فناوری بلاک چین نقاط قوت و ضعف مختلفی دارد که در زیر برخی از مهم‌ترین موارد را با هم بررسی می‌کنیم.

نقاط قوت بلاک چین

• افزایش دقت با حذف دخالت انسانی در تأیید تراکنش‌ها
• کاهش هزینه‌ها با حذف نیاز به تأیید شخص ثالث و واسطه‌ها
• سخت‌تر شدن دست‌کاری در داده‌ها به‌خاطر غیرمتمرکز بودن
• امنیت، محرمانگی و کارایی بیشتر تراکنش‌ها
• شفافیت بالا
• جایگزین امن و کم‌هزینه برای بانکداری و تسهیل امور مالی

نقاط ضعف بلاک چین

• هزینه قابل‌توجه توسعه فناوری مربوط به استخراج بیت‌کوین
• محدودیت تعداد تراکنش‌ها در واحد زمان
• سابقه استفاده در فعالیت‌های مخرب همچون وب تاریک
• مشکلات قانون‌گذاری و تفاوت قوانین کشورها دررابطه با بلاک چین و ارزهای دیجیتال
• محدودیت ذخیره داده‌ها

پرسش‌های متداول در مورد بلاک چین

• بلاک چین به زبان خیلی ساده چیست؟

به زبان خیلی ساده بلاک چین پایگاه‌داده یا صورت وضعیتی است که میان رایانه‌های مختلف به اشتراک گذاشته شده است. تکه‌های اطلاعات در ساختار داده‌ای به نام بلوک ذخیره می‌شوند. هر گره (رایانه) از شبکه رونوشت کاملاً مشابهی از کل پایگاه‌داده را در اختیار دارد. امنیت بلاک چین بالاست چون اگر شخصی سعی کند قسمتی از اطلاعات را در یک کپی از صورت‌وضعیت حذف یا ویرایش کند، اکثریت حاضران در شبکه اعلام می‌کنند که این تغییر اشتباه است و آن را تأیید نمی‌کنند.

• چه تعداد بلاک چین وجود دارد؟

تعداد بلاک چین‌ها هر روز در حال گسترش است. تا سال ۲۰۲۲ حدود ۱۰۰۰۰ ارز دیجیتال فعال بر بستر بلاک چین وجود داشت و بلاک چین‌های غیر ارز دیجیتال متعدد دیگری هم مشغول به کار بودند که در حال حاضر این تعداد افزایش چشمگیری یافته است.

• تفاوت میان بلاک چین خصوصی و بلاک چین عمومی چیست؟

بلاک چین عمومی که به آن بلاک چین باز یا بدون مجوز هم گفته می‌شود، نوعی بلاک چین است که هرکسی می‌تواند آزادانه به بلاک چین ملحق شود و گره جدیدی ایجاد کند. این ها به‌خاطر باز بودن خود باید با استفاده از رمزگذاری و سیستم اجماعی چون اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS) امن شوند.

بلاکچین خصوصی یا نیازمند مجوز، بلاک چینی است که هر گرهی که بخواهد به آن ملحق شود باید تأیید شود. ازآنجاکه در این بلاکچین‌ها گره‌ها امن و قابل‌اعتماد فرض می‌شوند، لایه امنیت آن چندان پیچیده نیست.

• پلتفرم بلاک چین چیست؟

پلتفرم بلاک چین به کاربران اجازه می‌دهد کاربردهای جدیدی را بر بستر یک بلاک چین موجود ایجاد کنند. به‌عنوان‌مثال بلاک چین اتریوم یکی از این بلاکچین‌هاست که خود ارز دیجیتال بومی اتر را دارد. بااین‌وجود اتریوم این امکان را مهیا می‌کند که با ایجاد قرارداد هوشمند توکن‌های قابل‌برنامه‌ریزی جدیدی را ایجاد کنید. همچنین می‌توانید بر بستر آن توکن‌های غیرمثلی (NFT)‌ بسازید.

• خالق بلاکچین چه کسی است؟

فناوری بلاک چین در سال ۱۹۹۱ از سوی هابر و استورنتا معرفی شد. این دو ریاضی‌دانانی برجسته بودند. هدف آن‌ها ساخت سیستمی بود که نتوان در آن برچسب تاریخ و زمان را تغییر داد .

سخن پایانی

بیشتر ما فناوری بلاک چین را با بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال شناخته‌ایم. اما کاربردهای این فناوری بسیار بیشتر است و می‌تواند زندگی روزمره ما را دچار تغییر کند و آن را آسان‌تر نماید. استفاده در امور مالی، کسب‌وکار، حکمرانی،‌ سلامت و … برخی از این کاربردها است. بلاک چین دقت و امنیت را افزایش می‌دهد و فرایندها را ارزان‌تر می‌کند. همچنین نیاز به واسطه‌ها را از بین می‌برد و کمک زیادی به امن‌تر شدن کارها و حفظ حریم خصوصی افراد می‌کند. شما چه کاربردهای دیگری برای بلاک چین می‌شناسید؟

منابع:
Investopedia
JavaTPoint
SimplyLearn