کلاهبرداری پانزی (Ponzi Scheme) یکی از انواع کلاهبرداری‌‌های رایج در بازارهای مالی است که در بازار ارز دیجیتال نیز وجود دارد. اتفاقا تا قبل از روی کار آمدن گسترده بازار ارز دیجیتال، انواع طرح ها و کلاهبرداری پانزی به شدت امروزی نبود. این بازار در عین استعداد بسیار بالایی که در زمینه سوددهی دارد، زمینه و بسترهای لازم برای به وجود آمدن انواع کلاهبرداری ها مانند طرح های پانزی را نیز دارا است. در این بین نداشتن اطلاعات و آگاهی‌های لازم توسط اکثریت کاربران نیز مزید بر علت شده تا طرح های این چنینی جذابیت‌های بسیار زیادی برای افراد کلاهبردار پیدا نماید. در همین راستا در این مقاله با شما همراه هستیم تا اطلاعات کامل و دقیقی درباره این روش کلاهبرداری را به شما ارئه کنیم. دقت داشته باشید که با این اطلاعات امکان شناسایی طرح های پانزی برای شما ساده‌تر شده و دیگر درگیر چنین کلاهبرداری های حرفه‌ای نخواهید شد.
در این مقاله می‌خوانید:
کلاهبرداری پانزی چیست و چگونه کار میکند؟
قبل از هر چیزی باید یک تعریف مختصر از کلاهبرداری های پانزی با شما در میان بگذاریم تا شناخت شما نسبت به این موضوع بیشتر شود. به صورت کلی در این روش کلاهبرداری، معمولا کاربران برای رسیدن به سودهای خیلی زیاد در بازه زمانی کوتاه ترغیب می‌شوند. به این معنی که کلاهبرداران با راه اندازی سایت و پلتفرم‌های دیگر به کاربران این وعده را می‌دهند که در صورت سرمایه گذاری مشخصی می‌توانند در طول چند هفته تا یکی دو ماه به سود دو یا چند برابری برسند. کاربران همچنین برای رسیدن به سود بیشتر می‌توانند زیر مجموعه‌هایی برای خود جمع کرده و با ثبت نام آنها در طرح، درصدی از سود آنها را نیز دریافت کنند.
در این روش کلاهبرداری عملا هیچ سودی پرداخت نمی‌شود. روز به روز به کاربران اعلام می‌شود که به سود مناسبی رسیده‌اند ولی خبری از پرداخت سود نیست. وقتی سرمایه جمع شده توسط کلاهبرداران به مقدار قابل توجهی رسید، همه چیز ناگهان تعطیل شده و دیگر هیچ خبری از هیچ کسی نخواهید داشت. معمولا امکان پیگیری این قبیل کلاهبرداری ها نیز به دلیل اقدام از یک کشور ثالث به سختی وجود خواهد داشت. کلاهبرداری های پانزی به این روش در تعداد بسیار بالا در بازار ارز دیجیتال روی کار آمده‌اند. در گذشته مشکل نقل و انتقال پول در میان کاربران ایرانی وجود داشت. اما امروزه به دلیل وجود انواع صرافی ارز دیجیتال مانند بایننس، کوکوین و یا صرافی داخلی تبدیل امکان نقل و انتقال تتر برای کاربران در بازار راحت شده است. از این رو این روش‌های کلاهبرداری نیز به وفور در کشور ما رایج شده است.
ایده کلاهبرداری پانزی از کجا آغاز شده است؟
در تاریخچه کلاهبرداری های پانزی در جهان موارد بسیار زیادی را می‌توان مشاهده کرد. به عنوان نمونه یکی از بزرگ‌ترین کلاهبرداری های پانزی در طول تاریخ به فردی له نام مدوف در آمریکا بر می‌گردد که در این طرح حدود ۶۵ میلیارد دلار سرمایه کاربران به سرقت رفت. اما عنوان طرح پانزی به فردی به نام چارلز پانزی در ایتالیا بر می‌گردد که برای اولین بار از شهرت اداره پست خود سوء استفاده کرده و این طرح را راه اندازی نمود. در تمام این موارد کاربران ترغیب به رسیدن به سودهای چندین برابری شده و به این طمع سرمایه‌های ارزشمند خود را در اختیار افراد کلاهبردار قرار داده‌اند.
ویژگی‌های کلاهبرداری های پانزی و راه‌های شناخت آن
اما چگونه می‌توانیم طرح ها و کلاهبرداری پانزی را شناسایی کرده و با آنها مقابله کنیم؟ البته سوال مهم و اصلی در ارتباط با این طرح های کلاهبرداری بیشتر از اینکه روش شناسایی آنها باشد، دوری از طمع‌های این چنینی است. زیرا خیلی از کاربران این روزها حتی با بو بردن به اینکه یک طرح پانزی و کلاهبرداری است، باز هم ریسک ورود به این طرح ها را به امید رسیدن به پول زیاد می‌پذیرند. اما با این حال وظیفه خود دانستیم تا اطلاعات کافی برای شناسایی این قبیل کلاهبرداری ها را با شما در میان گذاشته و نکات مهم برای دور ماندن از این طرح ها را نیز یادآور شویم. به امید اینکه دیگر هیچ یک از هم وطنان ما سرمایه‌های گرانقدر خود را در این طرح های کلاهبرداری از دست ندهند.
تبلیغات فریبنده برای رسیدن به سودهای نامتعارف در بازه‌های زمانی کوتاه
اولین مشخصه‌ای که باید شما را نسبت به یک طرح سرمایه گذاری به کلاهبرداری پانزی مشکوک نمیاد، تبلیغات فریبنده برای رسیدن به درآمدهای قابل توجه آن هم در بازه زمانی کوتاه است. در چنین طرح هایی معمولا قرار است در طول چند روزه تا نهایت چند هفته میزان سرمایه شما دو یا چند برابر شود که یک سود نامتعارف در امر سرمایه گذاری است. بر اساس ایده اولیه کلاهبرداری های پانزی از روش‌های مختلفی هم برای رسیدن به این سود استفاده می‌شود. در برخی مواقع تبلیغات شرکت‌های مختلف و در بسیاری از موارد نیز خرید کالاها از جمله روش‌های معرفی شده برای رسیدن به سود در این طرح ها هستند.
ورود به طرح با یک سرمایه گذاری اولیه
در تمام طرح ها و کلاهبرداری های پانزی افراد در همان بدو ورود بایستی مقداری سرمایه اولیه اختصاص دهند. معمولا نیز طرح های مختلف درآمدزایی برای افراد تعریف می‌شود تا افراد با طمع بیشتر سرمایه‌های بیشتری را نیز وارد سازند. همچنین سرمایه گذاری اولیه در طرح های پانزی ممکن است به بهانه خرید یک کالای کم کاربرد و یا غیر قابل استفاده باشد. در نهایت شما بدون وارد کردن یک سرمایه اولیه امکان ورود به چنین طرح هایی را ندارید.
واریز سودهای اولیه کم برای جلب اعتماد
از دیگر ویژگی‌هایی که می‌توان برای کلاهبرداری های پانزی تعریف کرد، واریز کردن سودهای اولیه اما کم برای کاربران است تا در همان ابتدا اعتماد بیشتری از آنها جلب شود. اما در برخی از طرح ها نیز خبری از سودهای اولیه هم نیست و فقط سودهای حاصل شده در حساب کاربری کاربران تعریف می‌شود که امکان برداشت آنها وجود ندارد.
سرمایه بیشتر سود بیشتر
از جمله رایج‌ترین ویژگی‌های کلاهبرداری های پانزی این است که شما با سرمایه بیشتر می‌توانید سودهای بیشتری کسب کرده و به درآمد چند ده میلیونی در طول هر ماه برسید. اتفاقی که معمولا در قدم دوم بعد از وارد کردن سرمایه اولیه در دستور کار این قبیل کلاهبرداری ها قرار می‌گیرد.
نداشتن هیچ اپلیکیشن یا سایت معتبر
البته که اکثر طرح های پانزی دارای سایت‌هایی هستند تا به معرفی خدمات خود بپردازند. البته ممکن است با شناسایی این قبیل طرح ها، از ورود اپلیکیشن آنها به پلتفرم‌های معتبر مانند گوگل پلی یا اپ استور ممانعت شود. در چنین مواقعی کاربران یا باید از وب اپلیکیشن‌ها استفاده کنند و یا باید نسخه اپلیکیشن را از طریق سایت دانلود کرده و بر روی گوشی خود نصب نمایند. دقت کنید که در اکثر مواقع می‌توان اشتباهات عجیبی را در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های این طرح ها پیدا کرد. به عنوان مثال:
- احتمالا سایت‌های این چنینی سابقه خیلی زیادی نداشته و در چند ماه اخیر ثبت شده‌اند.
- خبری از تیم پشتیبانی نیست و یا در صورت وجود نیز خدمات بسیار محدود است.
- اطلاعات به صورت مبهم در سایت درج می‌شوند.
- هیچ خبری از فروم‌ها و‌بخش نظرات کاربران نیست تا کاربران نتوانند با یکدیگر ارتباط داشته باشند.
- هویت مدیر و مسئولیت سایت‌ها مشخص نیست.
- هیچ خبری از آدرس‌های رسمی وجود ندارد. شماره تماس‌ها نیز احتمالا یا اجاره‌ای بوده و یا اصلا وجود ندارند.
- استفاده از دامنه‌های عجیب و غریب و یا دامنه‌های نزدیک به سایت شرکت‌های معتبر یکی دیگر از ویژگی‌های سایت کلاهبرداری های پانزی است.
نکاتی که باید درباره کلاهبرداری های پانزی بدانید
در نهایت دقت به نکات زیر نیز می‌تواند شما را در شناخت انواع طرح ها و کلاهبرداری های پانزی یاری سازد:
- این روزها طرح های کلاهبرداری پانزی و هرمی در ترکیب با یکدیگر استفاده می‌شوند. در این قبیل کلاهبرداری ها علاوه بر سرمایه اولیه، شما می‌توانید با پیدا کردن زیر مجموعه‌های بیشتر، میزان سود بیشتری نیز کسب کنید.
- فعالیت‌های مربوط به نحوه سوددهی این طرح ها معمولا ناشفاف و مبهم است.
- هیچ مجوز قانونی برای این فعالیت‌ها وجود ندارد. از این گذشته معمولا برای جلب اعتماد گواهینامه‌های نامعتبر و گنگی نیز به عنوان مدارک قانونی بودن طرح ارائه می‌شود.
- طول عمر طرح های پانزی معمولا کوتاه است و بعد از چند ماه و رسیدن به سود مورد نظر معمولا شاهد جمع شدن کامل فعالیت‌های این سیستم‌ها خواهیم بود.
