پروتکل رونز (Runes) یک استاندارد توکن‌سازی جدید در شبکه بیت کوین است. این پروتکل، برای ساده‌سازی ایجاد و مدیریت توکن‌های قابل تعویض در شبکه BTC به کار می‌رود. هدف این استاندارد که توسط کیسی رودارمور بنیان‌گذار پروتکل اردینال (Ordinal) توسعه داده شد، ارائه یک سیستم توکن‌سازی بومی بیت کوین در مقابل استاندارد BRC-20 است. پروتکل Runes، با استفاده از زیرساخت‌های موجود بیت کوین به کاربران اجازه می‌دهد تا به‌راحتی توکن‌های قابل تعویض خود را ایجاد و مدیریت کنند.

رونز بیت کوین چیست؟

رونز بیت کوین افزودنی جدیدی به شبکه BTC است که در بلوک ۸۴۰.۰۰۰ به بازار و انواع صرافی ارز دیجیتال معرفی شد. این معرفی، همزمان با رویداد هاوینگ بیت کوین رخ داد. در طول سال‌ها، اکوسیستم بیت کوین به‌گونه‌ای تکامل یافته است که هم توکن‌های قابل تعویض و هم توکن‌های غیرقابل تعویض یا همان ان اف تی (NFT) را در بر گیرد. رونز بیت کوین، پروتکلی است که برای ایجاد توکن‌های قابل تعویض در بلاک چین بیت کوین طراحی شده است.

برخلاف توکن‌های BRC-20 و SRC-20 که روی بلاک چین بیت کوین نیز کار می‌کنند، Runes به پروتکل Ordinal متکی نیست. در عوض، به‌گونه‌ای طراحی شده است که ساده‌تر و کارآمدتر باشد. رونز، برای دستیابی به عملکرد بهتر خود از ابزارهای ثابت در بلاک چین بیت کوین مانند مدل UTXO و کد OP_RETURN استفاده می‌کند.

سازنده پروتکل رونز بیت کوین کیست؟

پروتکل ابتکاری رونز بیت کوین که ابعاد جدیدی را به ایجاد توکن در بلاک چین بیت کوین آورده است، توسط کیسی رودارمور (Casey Rodarmor) ایجاد شد. رودارمور، همچنین به علت کار خود بر روی پروتکل اردینال (Ordinals) شناخته شده است. پروتکل اردینال، امکان ایجاد مجموعه‌های NFT مانند را بر روی بیت کوین فراهم می‌کرد.

توسعه رونز بیت کوین، درواقع پاسخ رودارمور به محدودیت‌هایی بود که در استانداردهای توکن‌سازی موجود BTC مانند BRC-20 و SRC-20 مشاهده می‌شد. هدف او، ایجاد یک فرآیند کارآمدتر و ساده‌تر برای صدور توکن‌های قابل تعویض در شبکه بیت کوین و خرید ارز دیجیتال بود. پروتکل رودارمور، با استفاده از مدل UTXO بیت کوین و کد OP_RETURN ایجاد و مدیریت توکن‌ها را ساده‌سازی می‌کند.

نحوه عملکرد پروتکل رونز چیست؟

پروتکل رونز بیت کوین، از طریق دو مکانیسم اساسی در بلاک چین BTC یعنی مدل تراکنش UTXO (خروجی تراکنش خرج نشده) و کد OP_RETURN عمل می‌کند. در این بخش، به معرفی این دو مکانیسم در شبکه BTC می‌پردازیم.

۱. مدل تراکنش UTXO

در مدل تراکنش UTXO، هر تراکنش به خروجی‌هایی منجر می‌شود که به‌عنوان قطعات جداگانه ارز دیجیتال عمل می‌کنند. این خروجی‌ها، به‌عنوان ورودی برای تراکنش‌های جدید استفاده می‌شوند.

مدل تراکنش UTXO، امکان ردیابی دقیق هر واحد ارز دیجیتال را فراهم می‌آورد. در زمینه رونز بیت کوین، هر UTXO می‌تواند مقادیر یا انواع مختلفی از Runes را در خود جای دهد. امری که مدیریت توکن‌ها را ساده‌تر خواهد کرد.

۲. مکانیسم OP_RETURN Opcode

اپکد OP_RETURN، به کاربران امکان می‌دهد تا اطلاعات بیشتری را به تراکنش‌های بیت کوین متصل کنند. با این اپکد می‌توان حداکثر ۸۰ بایت داده اضافی را در یک تراکنش غیرقابل‌مصرف وارد کرد.

رونز بیت کوین از اپکد OP_RETURN برای ذخیره داده‌های توکن همچون نام، شناسه، نماد، سفارش‌ها و سایر اطلاعات ضروری استفاده می‌کند. این داده‌ها، در ابزاری به‌عنوان «Runestone» ذخیره می‌شود.

اچینگ و مینتینگ رونز بیت کوین چگونه است؟

فرآیند ایجاد یک Rune جدید، «اچینگ» نامیده می‌شود. اچینگ درواقع برخی جزییات کلیدی ازجمله نام رونز، نماد، شناسه، مقدار عرضه، تقسیم‌پذیری و سایر پارامترهای آن را تعیین می‌کند. همه این داده‌ها، در خروجی یک تراکنش OP_RETURN بلاک چین BTC ثبت می‌شود.

در طول فرآیند اچینگ در پروتکل رونز، سازندگان توکن جدید این گزینه را هم دارند تا فرآیند «premine» را به پروتکل اضافه کنند. این کار، به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا قبل از قرار گرفتن توکن در دسترس عموم، بخشی از توزیع آن را به خود اختصاص دهند.

از سوی دیگر، می‌توان ضرب یا مینت یک Rune جدید را از طریق ضرابخانه با منبع باز یا بسته انجام داد. ضرابخانه باز (Open Minting)، به هر فردی اجازه می‌دهد تا با ایجاد تراکنش‌های مینت، رونزهای جدیدی را پس از اچینگ اولیه تولید کند.

در مقابل، ضرابخانه‌های بسته تنها زمانی امکان ضرب توکن‌های جدید را فراهم می‌سازند که شرایط از پیش تعیین‌شده، مانند گذشتن یک دوره زمانی خاص پس از اچینگ اولیه برآورده شود.

پروتکل BRC-20 بیت کوین چیست؟

پروتکل BRC-20، نوعی دارایی‌های دیجیتال در بلاک چین بیت کوین را به وجود می‌آورد که مشابه با توکن‌های ERC-20 موجود در شبکه اتریوم هستند. این پروتکل، یک استاندارد ساخت توکن است که از ایجاد و انتقال توکن‌های قابل تعویض پشتیبانی می‌کند. به این معنی که، هر توکن یکسان و قابل تعویض است.

استاندارد BRC-20، از کتیبه‌های اردینال برای ضرب و انتقال توکن‌ها استفاده می‌کند. این روش، داده‌ها را بر روی بخش‌های جداگانه بیت کوین ثبت می‌کند و ردیابی خرید بیت کوین و انتقال توکن‌ها در بلاک چین بیت کوین را ممکن خواهد شد.

پروتکل BRC-20، یک استاندارد آزمایشی است. به این معنی که هنوز در مرحله توسعه قرار دارد و ممکن است مانند سایر استانداردهای توکن تثبیت‌شده‌، مورد پذیرش یا پشتیبانی قرار نگیرد. استاندارد BRC-20 شبیه استاندارد توکن ERC-20 اتریوم است که به‌طور گسترده برای ایجاد و مدیریت توکن‌ها در بلاک چین اتریوم استفاده می‌شود. با این حال، BRC-20 در اکوسیستم بیت کوین عمل می‌کند.

تفاوت پروتکل رونز و BRC-20 در چیست؟

اما تفاوت توکن‌های ایجاد شده در اکوسیستم بیت کوین توسط استانداردهای BRC-20 و رونز چیست؟ بیت کوین رونز و توکن‌های BRC-20، هر دو مربوط به بلاک چین بیت کوین هستند. اما، اهداف متفاوتی دارند و بر اساس اصول متفاوتی عمل می‌کنند.

رونز بیت کوین

•   پروتکل رونز که در آوریل ۲۰۲۴ معرفی شد، برای ساخت توکن‌های قابل تعویضی ایجاد شده است که می‌توانند مستقیما در شبکه بیت کوین ضرب شوند.
•   رونز از یک مدل مبتنی بر UTXO بهره می‌برد. اما، ایجاد UTXO های «ناخواسته» را به حداقل می‌رساند و فرآیند توکن‌سازی را ساده می‌کند.
•   رونز برای کار کردن به داده‌های خارج از بلاک چین یا استفاده از ارز دیجیتال بومی نیاز ندارد.

BRC-20 بیت کوین

•   پروتکل BRC-20 که در مارس ۲۰۲۳ راه‌اندازی شد، برای اولین بار امکان ایجاد توکن‌های قابل تعویض بومی را در شبکه بیت کوین فراهم ساخت.
•   این پروتکل، منجر به تولید بیش از حد UTXO های زائد شد که ازدحام شبکه بیت کوین را در پی داشت.
•   استفاده از پروتکل BRC-20 پیچیده‌تر است. زیرا، قبل از ایجاد یک توکن، نیاز به ضرب NFT وجود دارد.

معرفی رونز BTC به‌عنوان گامی مهم در جهت افزودن سود و ارزش بیشتر به شبکه بیت کوین تلقی می‌شود. چرا که امکان ایجاد پروژه‌های کاربرمحور و توکن‌های قابل تعویض مستقیم را در شبکه بیت کوین فراهم می‌سازد. هدف این نوآوری، رفع برخی از محدودیت‌های استاندارد توکن BRC-20 با ارائه جایگزینی ساده‌تر و کارآمدتر است.

مزایای پروتکل رونز بیت کوین چیست؟

رونز بیت کوین، نماد پیشرفت قابل توجه در اکوسیستم بیت کوین است که طیف وسیعی از مزایا را به همراه دارد. این پروتکل، عملکرد و کارایی شبکه BTC را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. در این بخش، نگاهی عمیق به مزایای این پروتکل خواهیم داشت.

۱. ساده‌سازی ایجاد توکن

بیت کوین رونز، روش ساده‌تری برای ایجاد توکن‌های قابل تعویض در بلاک چین بیت کوین ارائه می‌دهد. پروتکل Runes در مقایسه با پروتکل‌های دیگر مانند BRC-20، RGB و Taproot رویکرد کاربرپسندی دارد. چرا که استفاده از آن به دانش فنی گسترده نیازمند نیست. بنابراین، ایجاد توکن‌های جدید را در دسترس مخاطبان گسترده‌تری قرار می‌دهد.

۲. بهره وری منابع

رونز، برای به حداقل رساندن ردپای کربن بلاک چین BTC طراحی شده است. چرا که میزان داده‌های مورد استفاده در تراکنش‌ها را کاهش می‌دهد. این کارایی، نه‌تنها زمان تراکنش‌ها را تسریع می‌کند، بلکه به کاهش تراکم شبکه نیز منجر می‌شود. درنتیجه، شبکه بیت کوین مقیاس‌پذیرتر و کاربرپسندتر می‌شود و تعداد فزاینده‌ای از تراکنش‌ها را بدون به خطر انداختن عملکرد تایید خواهد کرد.

۳. ادغام با مدل UTXO بیت کوین

پروتکل رونز، به‌طور یکپارچه با مدل اصلی UTXO (خروجی تراکنش خرج نشده) بیت کوین ادغام شده است. این سازگاری، تضمین می‌کند که هیچ‌گونه UTXO «زائد» ایجاد نشود و بلاک چین تمیزتر و سازمان‌یافته‌تری به وجود آید. مدل ادغام شده رونز و UTXO همچنین به علت مزایای امنیتی و حفظ حریم خصوصی خود شناخته شده است.

۴. افزایش درآمد ماینرها

با معرفی بیت کوین رونز، ماینرها این پتانسیل را دارند تا از طریق کارمزد تراکنش‌های ایجاد شده توسط Runes درآمد بیشتری کسب کنند. این انگیزه، می‌تواند ماینرهای بیشتری را به شبکه BTC جذب کند و درنتیجه امنیت و عدم تمرکز آن را بالا ببرد.

۵. پایگاه کاربری گسترده تر

هدف Runes، جذب مخاطبان گسترده‌تری به شبکه بیت کوین است و این کار را با ایجاد آسان‌تر میم کوین‌ها و سایر پروژه‌های کاربرمحور انجام می‌دهد. این گسترش، می‌تواند به اکوسیستم متنوع‌تر و سرزنده‌تری منجر شود که نوآوری و همکاری بین کاربران را ارج می‌نهد.

۶. ابزار توسعه دهنده

پروتکل رونز بیت کوین، با فعال‌سازی امکان ایجاد توکن‌های قابل تعویض، کاربرد شبکه BTC را به امری فراتر از یک سیستم انتقال پول همتابه‌همتا گسترش می‌دهد. زیرا، فرصت‌هایی مانند توکنیزه کردن انواع دارایی، ساخت برنامه‌های کاربردی در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و سایر کاربردهایی را باز می‌کند که قبلا به پلتفرم‌هایی مانند اتریوم (Ethereum) محدود بودند.

۷. تمرکززدایی و امنیت

استاندارد Runes، بر اساس پروتکلی غیرمتمرکز عمل می‌کند که به نمایه‌سازهای متمرکز متکی نیست. این رویکرد، با فلسفه غیرمتمرکز بیت کوین کاملا مطابقت دارد و امنیت کلی شبکه را افزایش می‌دهد. بنابراین، کاربران می‌توانند مطمئن باشند که تراکنش‌ها و دارایی‌های آن‌ها به شیوه‌ای امن و شفاف پردازش و نگهداری می‌شود.

۸. پیش بینی و تاثیر بازار

راه‌اندازی پروتکل رونز بیت کوین، انتظارات قابل‌توجهی را در میان کاربران ایجاد کرده است. این پروتکل، با افزایش کارمزد تراکنش‌ها و قیمت بیت کوین در روز انتشار خود همراه بود که نشان‌دهنده سطح بالای علاقه و فعالیت در آن است. در حال حاضر، حجم بازار محبوب‌ترین رونز بازار یعنی RSIC•GENESIS•RUNE به بیش از ۳۲۵ میلیون دلار رسیده است که استقبال مثبت بازار از این نوآوری را نشان می‌دهد.

رونز بیت کوین، مزایای بسیاری دارد و کاستی‌های پروتکل‌های توکن‌سازی قبلی در شبکه بیت کوین را برطرف می‌کند. سادگی، کارایی و مطابقت رونز با اصول اولیه بیت کوین نه‌تنها رضایت خاطر کاربران را افزایش می‌دهد، بلکه قابلیت‌های شبکه را نیز بالاتر می‌برد. بنابراین، مسیر را برای تبدیل بلاک چین BTC به یک اکوسیستم چندمنظوره و قوی‌تر هموار می‌سازد.

پروژه های کلیدی پروتکل رونز کدامند؟

در هفته اول پس از رویداد هاوینگ بیت کوین، بیش از ۴۰.۰۰۰ پروژه در رونز ایجاد شد و کاربران بیش از ۳ میلیون تراکنش با آن‌ها انجام دادند. چندین پروژه با فرستادن توکن‌های Rune خود در قالب ایردراپ به دارندگان بیت کوین در پروتکل اردینال مربوطه، به پذیرندگان اولیه خود پاداش دادند. این ایردراپ‌ها، با استفاده از معیارهای واجد شرایط بودن زیر توزیع شدند.

۱. اسنپ شات

برخی از مجموعه‌ها- رونز مانند Runestone، یک رای‌گیری اسنپ شات از دارندگان اردینال انجام دادند. سپس توکن‌های DOG•GO•TO•THE•MOON را پس از رویداد هاوینگ بیت کوین در بین رای‌دهندگان خود توزیع کردند.

۲. جوایز مبتنی بر زمان

مجموعه‌هایی مانند RSIC، هودلرهای بلندمدتی را در اولویت قرار دادند که توکن‌های Rune را قبل از راه‌اندازی پروتکل استخراج می‌کردند. هر چه زمان حفظ یک اردینال طولانی‌تر بود، پس از فعال شدن پروتکل، توکن‌های RSIC•GENESIS•RUNE بیشتری به دارنده آن ارسال شد.

۳. مهاجرت از BRC-20

برخی از پروژه‌های BRC-20، مانند WZRD و PUPS برای مهاجرت به پروتکل رونز برنامه‌ریزی کرده‌اند. توکن‌های رونز مربوطه (PUPS•WORLD•PEACE برای PUPS و MAGIC•INTERNET•MONEY برای WZRD) پس از تکمیل مهاجرت به دارندگان توکن BRC-20 ارائه می‌شود.

زمانی که کیسی رودارمور به راه‌اندازی پروتکل Runes پس از هاوینگ بیت کوین پرداخت، اولین پروژه این پروتکل با نام UNCOMMON•GOODS را نیز کدنویسی کرد. اگرچه هیچ محدودیتی برای تعداد توکن‌های UNCOMMON•GOODS وجود ندارد. اما، آن‌ها را فقط تا رویداد هاوینگ بعدی بیت کوین، تقریبا در حدود مارس ۲۰۲۸ می‌توان ضرب کرد. دیگر توکن‌های قابل توجه در رونز بیت کوین به‌شرح زیر هستند:

•   پروژه Z•Z•Z•Z•Z•FEHU•Z•Z•Z•Z•Z – اولین رونز بازار پس از Rune شماره ۰ که با کد سخت رودارمور ساخته شد.
•   پروژه SATOSHI•NAKAMOTO – با انتشار پروتکل Runes جذابیت قابل توجهی پیدا کرد و در هفته اول معاملات خود به یکی از بالاترین قیمت‌ها در بازار رسید.
•   پروژه WANKO•MANKO•RUNES – اولین میم کوین رونز بازار در نظر گرفته می‌شود. علیرغم این‌که یک پروژه اولیه در پروتکل نبود، اما به‌سرعت محبوبیت خود را افزایش داد.

بیت کوین Ordinals چیست؟

بیت کوین Ordinals، مفهومی جدید در تحلیل بیت کوین است. اردینال امکان ایجاد دارایی‌های دیجیتال منحصربه‌فرد، مشابه توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) را به‌طور مستقیم بر روی بلاک چین بیت کوین فراهم می‌کند.

همان‌طور که احتمالا می‌دانید، هر بیت کوین به ۱۰۰ میلیون واحد کوچک‌تر به نام ساتوشی تقسیم می‌شود. بیت کوین Ordinals، شماره سریالی منحصربه‌فرد یا اردینال را به هر ساتوشی اختصاص می‌دهد. امری که تشخیص یک ساتوشی از دیگری را ممکن می‌سازد. سپس داده‌های اضافی مانند متن یا تصاویر هر ساتوشی در قالب «کتیبه داده‌ها» بر روی آن‌ها درج می‌شود. این امر، یک ساتوشی معمولی را به آیتمی منحصربه‌فرد و کلکسیونی تبدیل می‌کند.

توانایی ایجاد اردینال با ارتقای Taproot امکان‌پذیر شد که در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۱ در شبکه بیت کوین فعال شده بود. ارتقای Taproot پیشرفت‌های قابل توجهی را در قابلیت‌های اسکریپت نویسی و حفظ حریم خصوصی بیت کوین معرفی کرد.

در حالی که بیت کوین به خودی خود قابل تعویض است. به این معنی که هر واحد آن یکسان و قابل تعویض است، Ordinalها به دلیل وجود کتیبه‌های منحصربه‌فرد خود، ساتوشی‌های خاص را به دارایی‌های غیرقابل تعویض تبدیل می‌کنند.

جمع بندی

پروتکل رونز بیت کوین که توسط کیسی رودارمور توسعه یافت، پیشرفتی قابل توجه در اکوسیستم BTC است. این پروتکل توکن‌سازی قابل تعویض، از مدل خروجی تراکنش‌های خرج‌نشده بیت کوین (UTXO) استفاده می‌کند. هدف این پروتکل، ساده‌سازی فرآیند تولید توکن‌های قابل تعویض است که برای برنامه‌های مالی غیرمتمرکز مانند وام‌دهی و استقراض ضروری هستند.

سوالات متداول

1. پروتکل رونز بیت کوین چیست؟

پروتکل رونز بیت کوین، یک استاندارد توکن‌سازی جدید در بلاک چین BTC است که ایجاد و مدیریت توکن‌های قابل تعویض را ساده می‌کند.

2. چه کسی پروتکل رونز بیت کوین را ایجاد کرد؟

کیسی رودارمور که به علت کار خود بر روی پروتکل Ordinals شناخته می‌شود، پروتکل رونز بیت کوین را نیز ایجاد کرده است.

3. پروتکل رونز بیت کوین چه تفاوتی با توکن های BRC-20 دارد؟

توکن‌های BRC-20، بر اساس تئوری Ordinals کار می‌کنند و شامل ثبت داده‌ها روی ساتوشی‌های فردی هستند. اما، پروتکل رونز از مدل UTXO موجود در بیت کوین برای فرآیندی ساده‌تر بهره می‌برد.

منابع

1.   kraken.com
2.   academy.binance.com
3.   coinbase.com