وب ۳ در خاورمیانه؛ آیا همه مسیرها به ریاض ختم می‌شود؟

با توجه به جمعیت جوان، بودجه هنگفت دولتی و امید به مقررات مطلوب، انتظار می‌رود که عربستان سعودی به قطب ارزهای دیجیتال در خاورمیانه تبدیل شود.

خاورمیانه در حال پیشرفت در زمینه وب ۳ است. امارات متحده عربی، سازمان‌های تدوین مقررات دارایی‌های دیجیتال مانند «شورای دارایی‌های مجازی» (VARA) در دبی و «بازار جهانی ابوظبی» (ADGM) را تأسیس کرده است. سال گذشته،  HUB71ابتکاری دو میلیارد دلاری را برای حمایت از استارت‌آپ‌های وب ۳ در منطقه خاورمیانه راه‌اندازی کرد. امارات متحده عربی به لطف رویکرد مثبت خود نسبت به ارزهای دیجیتال، نوآوری‌ها و معافیت‌های مالیاتی، به کانون پروژه‌ها و صندوق‌های بلاک چین و رمز ارز تبدیل شده است. اکنون عربستان سعودی، رقیب امارات، با جاه‌طلبی قصد دارد ثابت کند که می‌تواند خود را به قطب وب ۳ تبدیل شود.

شرکت «اوت‌لاین ونچرز» مستقر در انگلستان، به تازگی اعلام کرده است که با همکاری «برنامه ملی توسعه فناوری» (NPDP) عربستان، برنامه شتاب‌دهنده وب ۳ خود را راه‌اندازی می‌کند. استفان اپل، مدیرعامل اوت‌لاین ونچرز معتقد است: «سطح همکاری، آموزش و تجربه بین‌المللی، نیروی کار ماهر و ورود افراد خبره این حوزه به عربستان، شگفت‌انگیز است».

این کارشناس به کوین‌دسک می‌گوید: «در حالی که اکوسیستم وب ۳ در عربستان سعودی هنوز در حال توسعه است، شاهد سرعت فوق‌العاده رشد و پتانسیل عظیم آن هستیم».

«صندوق سرمایه‌گذاری عمومی» عربستان سعودی با ۹۵ میلیارد دلار دارایی، با «آندرسن هوروویتز» (A16z)، یکی از حامیان پیشرو سرمایه‌گذاری خطرپذیر در استارت‌آپ‌های وب ۳، برای همکاری وارد مذاکره شده است. «آنی‌موکا برندز»، یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر مشهور در حوزه بازی‌های وب ۳ در آسیا است که برای پیشبرد اکوسیستم بازی در عربستان سعودی، با «شهرک علم و فناوری ملک عبدالعزیز» (KACST) در ریاض، پایتخت این کشور، همکاری خود را آغاز کرده است.

رابی یونگ، مدیرعامل آنی‌موکا برندز است، این شرکت در اجلاس «لبه فناوری» شرکت داشت که این اجلاس در منطقه استارت‌آپی مشهور «گاراژ» در عربستان برگزار شد. منطقه استارت‌آپی گاراژ وسعتی ۲۸۰۰۰ متر مربعی دارد و موجب جذب افراد باتجربه‌ای به این اکوسیستم شده است. مدیر عامل آنی موکا می‌گوید: «ما کمی دیر رسیده‌ایم، یک دهه پیش این فرصت را درک کردیم، اما در آن زمان منابع کافی برای ورود به یک بازار جدید را نداشتیم».

یونگ در اجلاس لبه فناوری در ریاض به کوین‌دسک گفت:  «اینجا بخش بزرگی از نقشه جهان است. از سال ۲۰۲۰، امارات متحده عربی به دلیل چارچوب‌های نظارتی، به محل گردهمایی برای جامعه وب ۳ تبدیل شده است. اینجا کشوری بسیار وسیع است و بیش از ۶۰ درصد مردم زیر ۳۰ سال هستند. این گیمرها در زمره مخاطبان ما قرار می‌گیرند. بنابراین می‌خواهیم وارد عمل شویم، می‌خواهیم بفهمیم چگونه می‌توانیم با آنها ارتباط برقرار کنیم. احساس کردیم شروع از اینجا به عنوان نقطه تماس مهم است».

در همین حال، «گولدن گیت ونچرز»، یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر مستقر در سنگاپور، دفاتر خود را به  منطقه خلیج فارس گسترش داده است و عربستان سعودی را مرکز حضور بعدی خود می‌داند. مایکل لینتس، یکی از بنیان‌گذاران گولدن گیت می‌گوید: «به طور کلی، علاقه به سرمایه‌گذاری در عربستان سعودی بسیار بالاست، اگرچه ما وب ۳ را به اندازه سایر نقاط منطقه برجسته ندیده‌ایم. با افزایش سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی، شاهد سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در وب ۳ خواهیم بود».

عربستان سعودی در جذب سرمایه‌گذاری  مزایا و معایبی دارد. این کشور در رتبه ۶۲ شاخص «آمادگی تجارت جهانی» بانک جهانی قرار دارد و در معیارهایی مانند «راه‌اندازی کسب‌وکار» (رتبه ۳۸) و «دسترسی به برق» (رتبه ۱۸) عملکرد بهتری دارد. با این حال، عربستان در زمینه «دسترسی به اعتبار» (رتبه ۸۰) و «تجارت فرامرزی» (رتبه ۸۶) عملکرد ضعیف‌تری دارد. سیاست‌های این کشور در مورد زنان در محیط کار و ممنوعیت مصرف الکل، ممکن است برای استارت‌آپ‌هایی که به کار در محیط‌های با محدودیت‌های اجتماعی کمتر عادت دارند، جذابیت کمتری داشته باشد.

با وجود این چالش‌ها، عربستان سعودی پتانسیل قابل توجهی برای تبدیل شدن به بازیگر کلیدی در وب ۳ دارد. این کشور دارای جمعیتی جوان و رو به رشد است که بخش قابل توجهی از آن را افراد علاقه‌مند به فناوری تشکیل می‌دهند. دولت عربستان نیز با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت و ایجاد یک چارچوب نظارتی مناسب، از توسعه  حمایت می‌کند.

هنوز برای نتیجه‌گیری قطعی در مورد اینکه آیا ریاض به قطب اصلی وب ۳ در منطقه تبدیل خواهد شد یا خیر، زود است. اما واضح است که عربستان سعودی مصمم است در این عرصه حرفی برای گفتن داشته باشد و رقابتی جذاب را با امارات متحده عربی رقم بزند.

متاورس برای نئوم

ایکس وی آر اس (XVRS)، پلتفرم متاورسی برای نئوم، شهر ۱.۵ تریلیون دلاری صحرایی است که در سال ۲۰۱۷ طرح آن به نمایش در آمد. این طرح تا به امروز یکی از بزرگترین پروژه‌های مرتبط با وب ۳ در عربستان سعودی است. بیش از ۱ میلیارد دلار برای ایجاد مشابه مجازی دیجیتال فراگیر از نیوم سرمایه‌گذاری شده است. پشتیبانان پروژه می‌گویند این فضای سرگرمی فراگیر، یک پلتفرم اجتماعی و یک بازار دیجیتال داخلی برای ارزهای دیجیتال و توکن‌ غیر مثلی (NFT) ارائه خواهد داد.

در جریان اجلاس افتتاحیه انجمن سرمایه‌گذاری وزارت سرمایه‌گذاری عربستان سعودی در ماه فوریه، انجمن هَش‌گراف از مشارکت پنج ساله برای حمایت از استارت‌آپ‌های فناوری محلی، از جمله «دیپ‌تک»، یک استودیوی سرمایه‌گذاری جسورانه ۲۵۰ میلیون دلاری، خبر داد. Leap Summit، کنفرانس سالانه فناوری عربستان سعودی، امسال بیش از ۲۲۰ هزار شرکت‌کننده را جذب کرد که تقریباً دو برابر تعداد حاضر در نمایشگاه لوازم الکترونیکی مصرفی (CES) لاس‌وگاس است.

قوانین و مقررات

در حالی که مفاد قانونی پادشاهی عربستان سعودی در مورد ارزهای دیجیتال نامشخص است، گزارش‌ها نشان‌دهنده افزایش علاقه به ارزهای دیجیتال در میان جمعیت ۳۶ میلیونی عربستان سعودی است. این تحلیل نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران سعودی در حوزه ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۲۳ بیش از ۳۵۰ میلیون دلار سود از رمزارزها به دست آورده‌اند و از امارات متحده عربی که در همین دوره حدود ۲۰۴ میلیون دلار سود داشته است، پیشی گرفته‌اند.

به گفته بندر التونسی، مدیر توسعه بایننس در عربستان سعودی، بایننس، بزرگترین صرافی ارز دیجیتال جهان، به این کشور به عنوان منبعی برای رشد نگاه می‌کند. التونسی گفت: بایننس در حال مذاکره با نهادهای تنظیم‌کننده از جمله بانک مرکزی سَما و سازمان تنظیم مقررات بازار سرمایه به همراه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. او امیدوار است که امسال شاهد مقررات سطح بالا بالاتری برای ارزهای دیجیتال در این کشور باشد.