کاربرد بلاک چین در حوزه پزشکی و سلامت چیست؟
چکیده
هرچند وقتی نام فناوری بلاک چین به‌میان می‌آید، موضوع خرید ارز دیجیتال در ذهن بسیاری از افراد نقش می‌بندد؛ اما نباید فراموش کنید که کاربردهای این فناوری انقلابی بسیار گسترده‌تر از بازار کریپتوکارنسی است. به‌عنوان مثال می‌توان به‌حوزه پزشکی اشاره کرد که به‌طور مستقیم با سلامت انسان‌ها سروکار دارد. بلاک چین در پزشکی به‌طور خاص در زمینه مراقبت‌های بهداشتی نقش بسیار پررنگی دارد.
بخش‌های قابل توجهی از نواقص و ناکارآمدی‌های زنجیره مدیریت سلامت را می‌توان به‌کمک فناوری بلاک چین برطرف کرد. از کاهش هزینه بیماران در نظام سلامت گرفته تا سرعت بخشیدن به فرآیند دسترسی و آنالیز داده‌های مربوط به بیماری‌ها برای کشف راه‌های درمان کارآمد، حوزه اثرگذاری فناوری بلاکچین است. در این مطلب قصد داریم به بررسی چند نمونه واقعی از کاربردهای بلاک چین در حوزه پزشکی بپردازیم.
کاربرد بلاک چین در کمک به حفظ امنیت داده‌ها در نظام سلامت
یکی از موضوعات حیاتی در سیستم بهداشت و درمان، حفاظت از داده‌ها و اطلاعات است. اطلاعات شخصی مربوط به پرونده سلامت هر بیمار بخشی از حریم خصوصی او به‌شمار می‌رود و نظام سلامت نسبت به تامین امنیت این داده‌ها مسئولیت دارد. در عین حال، گردش اطلاعات در سیستم‌های فناوری اطلاعات فعلی معمولا با نواقص زیادی همراه است. به‌طوری‌که بارها و بارها خبر به‌سرقت رفتن اطلاعات بیماران بیمارستان‌ها در کشورهای مختلف مخابره می‌شود.
در چنین شرایطی، فناوری بلاک چین می‌تواند در کمک به تامین امنیت داده‌ها در نظام سلامت نقش مهمی ایفا کند. ماهیت غیرمتمرکز شبکه‌های بلاکچین، جلوی هرگونه دستکاری در داده‌ها را می‌گیرد. ضمن اینکه می‌توان سطح دسترسی کاربران به اطلاعات در یک شبکه بلاکچین را تعیین کرد. اشتراک‌گذاری اطلاعات در چنین شبکه‌های با استفاده از رمزنگاری داده‌ها در بستر امن صورت می‌گیرد. به‌این ترتیب عملا امکان سوء استفاده از اطلاعات مردم در سیستم بهداشت و درمان تا حدی گرفته می‌شود.
برخی از شرکت‌های معروف دنیا که در این زمینه فعالیت می‌کنند، عبارت‌اند از:
- Akiri
- BurstlQ
- Medicalchain
- Guardtime
کاربرد بلاک چین در ایجاد سیستم یکپارچه و کارآمد پرونده سلامت
در بسیاری از کشورها، هر فرد از زمان تولد دارای یک پرونده سلامت در نظام بهداشت و درمان است. این پرونده تا پایان عمر، تکمیل می‌شود و مبنای ارزیابی وضعیت سلامت و اقدامات لازم برای درمان فرد قرار می‌گیرد. تمام دست‌اندرکاران سیستم سلامت اعم از بیمارستان‌ها، پزشکان، آزمایشگاه‌ها، داروسازان و شرکت‌های بیمه نیز به این پرونده‌ها دسترسی دارند. پایه‌ریزی پرونده سلامت با استفاده از فناوری بلاکچین چند مزیت کلیدی به‌همراه دارد:
هماهنگی بین تمام اجزای نظام سلامت
استفاده از فناوری بلاکچین در ایجاد سیستم یکپارچه و کارآمد پرونده سلامت نقش بسزایی دارد. نتیجه یک تحقیق در آمریکا نشان می‌دهد که حدود ۱۶ درصد از هزینه‌های سیستم سلامت در این کشور ناشی از عدم هماهنگی بین حلقه‌های مختلف درگیر در این اکوسیستم است. با استفاده از فناوری بلاکچین هر یک از این بازیگران موثر نقش یک گره را در شبکه اصلی سلامت ایفا می‌کنند. ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین باعث می‌شود تا گره‌ها تعامل لازم برای پیشبرد کارها را با یکدیگر داشته باشند.
افزایش سرعت تشخیص بیماری‌ها
یکی از نکات کلیدی در درمان هر بیماری، تشخیص سریع و به‌موقع است. تشکیل پرونده سلامت با استفاده از فناوری بلاک چین کمک می‌کند تا پزشک در سریع‌ترین زمان ممکن به‌تمام سوابق پزشکی افراد دسترسی پیدا کند. ضمن اینکه ابزارهای تجزیه و تحلیل داده‌های موجود در پرونده سلامت نیز در اختیار پزشک قرار خواهند داشت. این موضوع نقش تعیین کننده‌ای در سرعت بخشیدن به تشخیص دقیق بیماری‌ها و راه درمان مناسب دارد. اتفاقی که در کاهش هزینه‌ها، اثربخشی درمان و در نهایت رضایت بیماران از نظام سلامت نقش ایفا می‌کند.
کاربرد فناوری بلاک چین در رصدپذیر کردن نظام سلامت
فناوری بلاک چین در بین فعالان بازار رمزارزها به یک ویژگی مهم یعنی شفافیت شناخته می‌شود. نظام سلامت در هر کشوری می‌تواند از این فناوری برای حل چالش‌های خود استفاده کند. با استفاده از فناوری بلاک چین می‌توان حتی کوچک‌ترین تغییر و تحولات در سیستم بهداشت و درمان را زیر نظر گرفت. بد نیست که در اینجا به چند مورد واقعی اشاره کنیم.
مدیریت تقاضا در سیستم بهداشت و درمان
حتما شما هم اخبار کمبود برخی از داروها و حتی کالاهای استراتژیک مانند شیر خشک را در سطح کشور شنیده‌اید. کامل نبودن زنجیره اطلاعات در سیستم سلامت باعث می‌شود که مسئولان بالادستی از تقاضای موجود در کف جامعه آگاهی کامل نداشته باشند. به‌همین دلیل بعضا مشکلاتی مانند کمبود برخی از داروها رخ می‌دهد.
این در حالی است که داده‌های ذخیره شده در یک شبکه بلاکچین کمک می‌کنند تا به لحظه وضعیت تقاضای انواع و اقسام محصولات مورد استفاده در سیستم بهداشت و درمان کشور قابل رصد باشد. به‌این ترتیب می‌توان قبل از بروز هرگونه مشکل، تصمیمات لازم را اتخاذ کرد.
نظارت بر نسخه‌های پزشکی
یکی از مشکلات قدیمی در نظام سلامت بسیاری از کشورها، عدم نظارت بر نسخه‌های پزشکی است. بعضا تشخیص‌های اشتباه پزشکان باعث می‌شود که طول دوره درمان افراد افزایش پیدا کند. علاوه بر آن ممکن است که پزشکان در یک چرخه باطل قرار بگیرند و هزینه‌های تشخیص بیماری‌ها برای تجویز درمان را به‌صورت غیرضروری افزایش دهند. فناوری بلاکچین کمک می‌کند تا رویای نظارت بر نسخه‌های پزشکی محقق شود. در نتیجه سیستم بهداشت و درمان می‌تواند پزشکانی که عملکرد مطلوبی ندارند را به‌سرعت شناسایی کند.
نظارت بر زنجیره تامین دارو
نظام سلامت در کشور ما همواره با چالش مدیریت زنجیره تامین دارو دست و پنجه نرم کرده است. بسیاری از اوقات شاهد انحراف برخی از داروها از مسیر طبیعی برای رسیدن به دست مصرف کننده هستیم. موضوعی که باعث ایجاد بازار سیاه می‌شود و بعضا داروها با چند برابر قیمت واقعی به دست متقاضی می‌رسد.
یکی از کاربردهای اساسی فناوری بلاکچین، نظارت بر لجستیک و حمل و نقل کالا است. سیستم بهداشت و درمان می‌تواند از این ظرفیت برای جلوگیری از انحراف دارو حد فاصل تولید تا مصرف استفاده کند. ضمن اینکه نیاز واقعی در هر یک از مناطق کشور شناسایی می‌شود و به‌همان میزان دارو به‌صورت مدیریت شده در اختیار داروخانه‌ها و مردم قرار می‌گیرد.
کاربرد فناوری بلاک چین در کمک به درمان بیماری‌ها
فناوری بلاک چین کمک می‌کند تا دسترسی به داده‌ها در سیستم بهداشت و درمان تسهیل شود. علاوه بر آن امکان تجزیه و تحلیل یکپارچه داده‌ها را نیز فراهم می‌کند. این موضوع برای تحلیل‌گران و محققان اهمیت بسیار زیادی دارد. به‌طوری‌که می‌توانند انبوهی از داده‌های محصول تحقیقات خود را در زمان کوتاهی آنالیز کنند. به‌این ترتیب قطعا فرآیند دسترسی به نتیجه نهایی کوتاه می‌شود.
به‌عنوان مثال در شرایط همه‌گیری کرونا، استفاده از فناوری بلاک چین برای نظارت بر میزان تزریق واکسن و نتایج آن در اقشار مختلف مردم قطعا در کنترل بهتر شرایط می‌توانست کمک کننده باشد. در آینده هم این فناوری می‌تواند در خدمت کشف درمان‌های جدید برای انواع و اقسام بیماری‌ها قرار بگیرد.
کلام پایانی
در این مطلب نیم نگاهی به‌کاربردهای بلاک چین در پزشکی داشتیم. شفافیت، امنیت و تمرکززدایی سه رکن اساسی در فناوری بلاک چین هستند که می‌توان از این ظرفیت در نظام سلامت استفاده کرد. اطلاعات دقیق و اخبار رسمی از کاربرد بلاک چین در بخش‌های مختلف سیستم بهداشت و درمان کشور ما در دسترس نیست؛ اما تجربیات عینی زیاد در سال‌های اخیر در کشورهای مختلف رقم خورده که می‌تواند در ایران هم مورد استفاده قرار بگیرد.
دیدگاه‌ها