چکیده

مدت‌هاست که فعالان بازار ارز دیجیتال، بیت کوین را با طلا مقایسه می‌کنند. در این بین کم نیستند کسانی که به بیت کوین لقب طلای دیجیتال را می‌دهند هر چند امروز بیت کوین و طلا به‌عنوان دارایی برای ذخیره ارزش شناخته می‌شوند؛ اما سوال اساسی که وجود دارد این است که آیا بیت کوین جانشین طلا است؟ جدای از بحث‌های طرفداری غیرکارشناسی، این موضوع در سطح تحلیل‌گران اقتصادی هم محل اختلاف است. در این مطلب قصد داریم به بررسی بحث‌ها و نظرات کارشناسی درباره مقایسه بیت کوین و طلا بپردازیم. اگر در فکر خرید بیت کوین با هدف سرمایه‌گذاری بلند مدت هستید، مطالعه این مقاله را از دست ندهید.

چرا بیت کوین و طلا به‌عنوان ذخایر ارزش شناخته می‌شوند؟

ماریون لابور (Marion Laboure)، تحلیل‌گر دویچه بانک آلمان، در جریان یک مصاحبه به نکته بسیار مهمی را درباره محبوبیت طلا و بیت کوین اشاره کرد. او معتقد است که از نظر تاریخی، مردم در سراسر دنیا همواره به‌دنبال دارایی‌های هستند که تحت اختیار و کنترل دولت‌ها نباشند. این ویژگی تا حدی در بیت کوین و طلا وجود دارد.

سوال اساسی این است که آیا بیت کوین و طلا واقعا تحت کنترل دولت‌ها نیستند؟ پاسخ این سوال هم مثبت و هم منفی است. مثبت از این جهت که امروز شما می‌توانید به‌راحتی بیت کوین را در یک صرافی ارز دیجیتال خریداری کنید؛ بدون آن که دولت نظارتی بر عملکرد شما داشته باشد. از سویی دیگر، بسیاری از معاملات خرد سکه و طلا هم در کشور ما بدون نظارت دولت انجام می‌شود.

در عین حال می‌توان گفت که دولت‌ها، کنترل بیت کوین و طلا را در اختیار دارند. چراکه معاملات کلان این دو دارایی در سطح جهان کاملا تحت نظارت مستقیم یا غیرمستقیم دولت‌ها انجام می‌شود. به‌هر ترتیب این موضوع مهمی است که مردم، طلا و بیت کوین را به‌عنوان یک دارایی خصوصی برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند.

بدون قرعه‌کشی تا سقف ۱۰ هزار میلیارد بیبی دوج هدیه بگیرید! با شرکت در جشنواره نیترولیگ، میلیاردها بیبی دوج و یک BMW X3 بدون قرعه‌کشی برنده شوید.

شروع

استدلال‌های موافقان برتری بیت کوین در برابر طلا

مقایسه بیت کوین و طلا برای پاسخ به این سوال که بیت کوین جانشین طلا است یا خیر، کمک می‌کند. در ابتدا به‌سراغ موافقان این گزاره می‌رویم. بعضی از کارشناسان معتقدند که بیت کوین همین امروز هم زنگ خطر را برای طلا به صدا درآورده است. آن‌ها بر این باورند که ادامه روند فعلی می‌تواند در آینده بیت کوین را جایگزین طلا کند. در اینجا به محورهای اصلی استدلال‌های موافقان می‌پردازیم.

۱. افزایش قیمت بیشتر بیت کوین نسبت به طلا

برای بسیاری از افراد تغییرات قیمت بیت کوین در طول ۱۵ سال آن طور که باید و شاید ملموس نیست. برای کمک به روشن شدن هر چه بیشتر این موضوع، بد نیست که تغییرات قیمت بیت کوین و طلا را در سال‌های اخیر با هم مقایسه کنیم. در تصویر زیر نمودار جالبی را مشاهده می‌کنید. در این نمودار مشخص می‌شود که اگر در سال ۲۰۱۰ تنها یک دلار در طلا و بیت کوین سرمایه‌گذاری می‌کردید، در گذر زمان ارزش دارایی شما چه تغییری می‌کرد.

خط نقطه چین زرد رنگ که تقریبا حالت افقی دارد، مربوط به طلا است. ارزش دلاری اونس طلا در طول ۱۵ سال اخیر چیزی در حدود ۶۳ درصد رشد را تجربه کرده است. بنابراین اگر در سال ۲۰۰۹ شما یک دلار در طلا سرمایه‌گذاری می‌کردید، امروز صاحب ۱.۶۳ دلار بودید.

اما درباره بیت کوین ماجرا کاملا متفاوت است. در سال ۲۰۰۹ اولین معامله بیت کوین با قیمت ۰.۰۰۶ دلار ثبت شده است. با یک محاسبه سرانگشتی مشخص می‌شود که شما در آن زمان با پرداخت یک دلار می‌توانستید ۱۶۶ بیت کوین خریداری کنید. قیمت لحظه‌ای بیت کوین در زمان نگارش این مطلب برابر ۷۱۲۰۰ دلار است. این یعنی با یک دلار سرمایه‌گذاری در بیت کوین در سال ۲۰۰۹، امروز شما صاحب حدود ۱۱.۸ میلیون دلار سرمایه بودید. شگفت انگیز نیست؟

این تحلیل بیت کوین، اصلی‌ترین استدلال موافقان جایگزینی ارز دیجیتال BTC برای طلا است. واقعیت هم از این قرار است که نمی‌توان به سادگی از کنار چنین استدلالی گذشت.

۲. محدود بودن عرضه بیت کوین

سقف عرضه بیت کوین برابر با ۲۱ میلیون کوین است. در خرداد ماه ۱۴۰۳، عرضه بیت کوین از مرز ۱۹.۷ میلیون کوین گذشته است. به‌عبارت دیگر، حدود ۹۴ درصد از عرضه کل بیت کوین در گردش است. با تداوم روند فعلی پیش‌بینی می‌شود که آخرین بیت کوین در سال ۲۱۴۰ میلادی استخراج شود.

در سال‌های اخیر، همواره شاهد افزایش تقاضا برای خرید ارز دیجیتال بیت کوین بودیم. به‌عنوان مثال بد نیست بدانید که پس از تایید ETF اسپات بیت کوین در آمریکا، خیلی زود موجی از سرمایه‌های تازه روانه این صندوق‌ها شد. در ماه ژوئن ۲۰۲۴، مجموع سرمایه موجود در این صندوق‌ها برابر ۱۱ میلیارد دلار است. تحلیل‌گران جی پی مورگان پیش‌بینی می‌کنند که سرمایه این صندوق‌ها در ماه‌های پیش رو به ۶۲ میلیارد دلار خواهد رسید. این در حالی است که سایر کشورها هم یکی پس از دیگری در حال تایید ETF بیت کوین هستند.

محدودیت عرضه و افزایش تقاضا در کنار یکدیگر عوامل افزایش قیمت BTC در بلند مدت هستند. به‌نظر می‌رسد که در آینده هم روند فعلی تداوم داشته باشد. این موضوع می‌تواند بیت کوین را به‌عنوان گزینه‌ای مطمئن برای سرمایه‌گذاری در بلند مدت معرفی کند.

هر چند منابع طلا در سطح دنیا هم محدود است؛ اما هیچ کس نمی‌‌تواند با قطعیت بگوید که چه میزان طلا در سطح کره زمین در دسترس است. همان‌طور که می‌دانید دائما اخبار کشف معادن طلا در گوشه و کنار جهان در سال‌های اخیر منتشر شده است.

۳. غیرمتمرکز بودن بیت کوین

یکی دیگر از نکاتی که زمینه‌ساز افزایش تقاضا برای خرید بیت کوین است، غیرمتمرکز بودن این ارز دیجیتال است. در سال‌های اخیر، نظارت چندانی روی معاملات ارز دیجیتال بیت کوین از سوی دولت‌ها وجود نداشته و به‌همین دلیل خیلی از سرمایه‌گذاران برای در امان ماندن از مالیات، بیت کوین را انتخاب کرده‌اند.

از سویی دیگر، غیرمتمرکز بودن بلاکچین Bitcoin زمینه‌ساز استفاده از این ارز دیجیتال در معاملات بین المللی از سوی برخی دولت‌ها برای دور زدن تحریم‌ها هم شده است. در یک کلام، غیرمتمرکز بودن شبکه بیت کوین را باید به‌عنوان عامل محرک در افزایش تقاضا برای این ارز دیجیتال بدانید.

۴. دسترس‌پذیری آسان به بیت کوین

مقایسه بیت کوین و طلا از جنبه دسترس‌پذیری هم حائز اهمیت است. شما می‌توانید امروز به‌راحتی بیت کوین را به‌هر نقطه دیگری از دنیا تنها با چند کلیک ساده ارسال کنید. طلا به‌هیچ عنوان چنین قابلیتی ندارد.

دسترسی آسان به بیت کوین باعث می‌شود که معاملات این ارز دیجیتال ماهیت جهانی پیدا کند. اگر مشکلاتی مانند کارمزد بالا و زمان طولانی پردازش تراکنش‌ها در شبکه بلاک چین بیت کوین برطرف شود، می‌توان نسبت به آینده آن امیدوار بود. هر چند شبکه لایتنینگ بیت کوین در زمینه تراکنش‌های خارج از زنجیره بخشی از باز این بلاک‌چین را به دوش می‌کشد.

۵. گرایش سرمایه‌گذاران جوان به بیت کوین

نشریه معتبر فوربس (Forbes) نتایج یک نظرسنجی مهم درباره رفتار سرمایه‌گذاری مردم در کشورهای مختلف منتشر کرد. در این نظرسنجی یک نکته بسیار مهم نهفته است. سرمایه‌گذاران جوان در سال‌های اخیر از طلا و نقره به سمت ارزهای دیجیتال و در صدر آن‌ها بیت کوین متمایل شده‌اند.

به‌طوری‌که حدود ۷.۵ درصد سرمایه‌گذاران ۲۵ تا ۳۵ ساله طلا و نقره را به‌عنوان گزینه نخست انتخاب می‌کنند. این عدد برای ارزهای دیجیتال به ۲۵ درصد می‌رسد. موضوعی که به‌وضوح نشان دهنده افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال در نسل‌های جوان است. تداوم این روند نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران بزرگ در آینده، بیت کوین را نسبت به طلا بیشتر ترجیح خواهند داد.

استدلال‌های مخالفان برتری بیت کوین در برابر طلا

تا اینجا کفه ترازو به نفع بیت کوین سنگینی می‌کند؛ اما همه داستان به اینجا ختم نمی‌شود. کارشناسان زیادی هستند که در مقایسه بیت کوین و طلا، طرف فلز گران‌بهای زرد رنگ را می‌گیرند. ارزش بازار بیت کوین در خرداد ماه ۱۴۰۳ تنها ۱.۳ تریلیون دلار است. در مقابل مارکت کپ طلا بیش از ۱۶ تریلیون دلار است. همین فاصله نشان می‌دهد که طلا در شرایط فعلی چه جایگاه بالاتری نسبت به پادشاه ارزهای دیجیتال دارد. فراموش نکنید که مارکت کپ کل بازار کریپتوکارنسی هم چیزی حدود ۲.۶ تریلیون دلار است.

در اینجا لازم است به بررسی استدلال‌های مخالفان برتری بیت کوین در مقایسه با طلا بپردازیم.

۱. نوسانات قیمت شدید بیت کوین

خرید تتر را به‌هیچ عنوان نمی‌توان با بیت کوین مقایسه کرد. تتر یک استیبل کوین با قیمت ثابت است. در مقابل قیمت بیت کوین دائما در معرض نوسان قرار دارد. نوسانات شدید قیمت یکی از ویژگی‌های ذاتی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال است. به‌عنوان مثال خود را جای کسی بگذارید که در نوامبر ۲۰۲۱ وقتی قیمت بیت کوین در محدوده ۶۹ هزار دلار بود، اقدام به خرید این رمزارز کرد. بعد از گذشت ۳ سال بیت کوین به‌تازگی خود را به بار دیگر به سطح ۶۹ هزار دلار رسانده و کمی هم از آن پیشی گرفته است. در این مدت بیت کوین حتی تا محدوده ۱۵۵۰۰ دلار هم سقوط کرد.

به‌هیچ عنوان چنین نوسانات قیمتی را نمی‌توان در طلا مشاهده کرد. نوسانات قیمت طلا معمولا محدود است. این دارایی بیش از هر چیز به خاطر پایداری و ثبات ارزش، محبوب شده است. یکی از ویژگی‌های مهم برای دارایی‌هایی که به‌عنوان ذخیره ارزش در بلند مدت انتخاب می‌شوند هم پایداری است. از این حیث به‌نظر می‌رسد که بیت کوین برای نزدیک شدن به جایگاه طلا، مسیر طولانی در پیش دارد.

۲. محدودیت در استفاده روزمره از بیت کوین

نوسانات شدید قیمت بیت کوین، مهم‌ترین مانع بر سر راه استفاده از این ارز دیجیتال در مبادلات مالی زندگی روزمره است. هرچند در سال‌های اخیر شاهد استفاده از بیت کوین در برخی معاملات هستیم؛ اما هنوز این شرایط به‌صورت فراگیر در نیامده است. عده‌ای معتقدند که اساسا امکان تحقق چنین هدفی نیز برای بیت کوین وجود ندارد. این در حالی است که ساتوشی ناکاموتو در وایت پیپر بیت کوین، هدف اصلی ابداع این ارز دیجیتال را استفاده از تبادلات مالی همتا به همتا عنوان کرده است.

در مقابل طلا قرار دارد که علی‌رغم قیمت بالا، کاربردهای فراوانی دارد. جدای از بحث تولید جواهرات زینتی، طلا در صنعت و پزشکی هم جایگاه ویژه‌ای دارد و دائما هم بر کاربردهای آن افزوده می‌شود. این موضوع هم یکی از استدلال‌های تحلیل‌گران در برتری طلا نسبت به بیت کوین است.

۳. موانع قانونی پیش روی بیت کوین

طلا را می‌توان به‌عنوان یک دارایی تنظیم شده معرفی کرد که در سراسر دنیا با سازوکار قانونی مشخص مبادله می‌شود. این در حالی است که بیت کوین اصلا در چنین جایگاهی قرار ندارد. تنها یک دولت در دنیا بیت کوین را به‌عنوان ارز قانونی پذیرفته است. سایر معاملات بیت کوین در کشورهای دیگر در فضایی نه چندان شفاف صورت می‌گیرد.

مشخص نیست که تا چه زمانی بیت کوین در وضعیت عدم ثبات قانونی قرار خواهد داشت. اصلا این سوال هم جای طرح دارد که آیا می‌توان معاملات بیت کوین را به‌طور کامل تحت نظارت درآورد؟ به‌هر ترتیب موانع قانونی و نظارتی موجودی، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها بر سر راه پذیرش جهانی بیت کوین هستند.

۴. تاثیرپذیری بیت کوین از احساسات و عواطف حاکم بر بازار

حتی در بدترین شرایط هم احساسات و عواطف حاکم بر بازار چیز زیادی از ارزش طلا کم نمی‌کند. به زبان ساده، طلا همواره طلاست و جایگاه ارزشمند خود را حفظ می‌کند. این در حالی است که بیت کوین هنوز تا حد زیادی تحت تاثیر عواطف و احساسات سرمایه‌گذاران قرار دارد. بازار ارزهای دیجیتال دو مرتبه در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ تا آستانه ناامیدی کامل از بیت کوین پیش رفته است. چنین شرایطی باعث می‌شود که بیت کوین نتواند در رقابت با طلا دست برتر را داشته باشد.

۵. سابقه تاریخی و فرهنگی طولانی بیت کوین

موضوع مهم دیگری که در مقایسه بیت کوین و طلا باید در نظر داشته باشید، جایگاه تاریخی طلا است. هزاران سال است که طلا به‌عنوان یکی از ارزشمندترین دارایی‌ها در این کره خاکی شناخته می‌شود. در بسیاری از کشورها، طلا جایگاهی فراتر از یک دارایی برای ذخیره ارزش دارد و کارکردهای فرهنگی بسیار زیادی را می‌توان برای آن برشمرد.

تنها ۱۵ سال از عمر بیت کوین می‌گذرد و از این منظر اصلا با طلا قابل مقایسه نیست. همین موضوع نشان می‌دهد که بیت کوین برای نزدیک شدن به طلا مسیر طولانی در پیش دارد.

سناریو احتمالی درباره آینده بیت کوین و طلا

مهم نیست که شما طرفدار بیت کوین هستید یا همچنان طلا را به این ارز دیجیتال ترجیح می‌دهید. واقعیت‌های اقتصادی نشان می‌دهند که هر دوی آن‌ها در مسیر پیشرفت قرار دارند و جایگاه خاص خود را در نظر سرمایه‌گذاران پیدا کرده‌اند. به‌همین دلیل، محتمل‌ترین سناریو درباره آینده بیت کوین و طلا آن است که هر دو در کنار هم به پیشرفت ادامه خواهند داد. به زبان ساده، الزاما نباید منتظر جایگزین شدن بیت کوین با طلا باشیم. بلکه هر دوی آن‌ها در آینده به‌عنوان دارایی‌های ارزشمند، بخشی از سبد سرمایه‌گذاران را در دنیا به خود اختصاص خواهند داد.

کلام پایانی

در این مطلب به مقایسه بیت کوین و طلا پرداختیم و تلاش کردیم پاسخ‌هایی را برای سوال “آیا بیت کوین جانشین طلا است؟” از منظر موافقان و مخالفان مطرح کنیم. نظر شما در این زمینه چیست؟ طرفدار بیت کوین هستید یا طلا؟ به نظر شما در آینده بیت کوین می‌تواند جایگاه طلا را تصاحب کند؟ نظرات خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.