لیکویید چیست و چطور باید از آن جلوگیری کنیم؟
لیکویید شدن چیست و چرا باید نگران آن باشیم؟ متاسفانه بسیاری از کاربران در بازارهای مالی و در راس آنها بازار ارز دیجیتال، شناخت کافی نسبت به بسیاری از اصطلاحات مربوط به این بازار را نداشته و به همین دلیل سرمایه خود را در معرض خطرات زیادی قرار می‌دهند. یکی از اصطلاحاتی که عدم شناخت آن و عدم اتخاذ تصمیماتی برای جلوگیری از آن، می‌تواند یک خسران بزرگ را برای معامله‌گر ایجاد کند، لیکویید شدن (Liquidation) است. وقتی معامله شما در یک بازار به شرایطی می‌رسد که دیگر هیچ جایی برای از دست دادن پول ندارید، صرافی معامله شما را در قیمت Liquidation خواهد بست. در این بین رعایت برخی نکات می‌تواند سدی بزرگ برای این ضرر سنگین باشد. در این مقاله در آکادمی تبدیل به صورت کامل درباره این موضوع با هم صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
لیکویید شدن چیست؟
قبل از هر چیزی شما باید بدانید که لیکویید شدن چیست و چه زمانی این اتفاق برای معاملات شما می‌افتد؟ در یک کلام Liquidation به معنی از بین رفتن همه دارایی شما در یک معامله و رسیدن آن به صفر یا نزدیک صفر است. فرض کنید که شما در یک معامله خرید در بازاری مثل معاملات تعهدی (مارجین) حاضر شده‌اید و با اهرم (لوریج یا Leverage) 5 اقدام به خرید یک ارز دیجیتال یا کالا نموده‌اید. به فرضیات خود اضافه کنید که قیمت خرید شما در بازار 50 دلار بوده است. حال اگر قیمت به سمت بالا حرکت کند، شما وارد سود می‌شود و تا هر جایی می‌توانید معامله را باز نگه دارید. اما وقتی معامله شما وارد ضرر می‌شود شرایط فرق خواهد کرد.
با توجه به استفاده از اهرم 5 هر یک درصد افت قیمت در رمز ارز مورد نظر باعث می‌شود تا معامله شما 5 درصد وارد ضرر شود. در این حالت اگر قیمت 20 درصد افت کند، عملا دارایی شما در معامله مورد نظر صفر خواهد شد. البته از این مقدار باید کارمزد معاملاتی خود را نیز کم کنید. وقتی عملا هیچ دارایی دیگری برای ضرر کردن وجود نداشته باشد، شما لیکویید شده‌اید و صرافی معامله شما را در همان قیمت خواهد بست. در معاملات فروش هم دقیقا برعکس این شرایط برقرار است.
لیکویید شدن در بازارهای ارز دیجیتال
اصطلاح لیکویید شدن یا Liquidation برای اولین بار برای بازار ارز دیجیتال رایج شد. البته در گذشته نیز شرایط مشابهی با عنوان کال مارجین (call margin) در بازارهای مالی حرفه‌ای وجود داشت. در معاملات رمز ارزها به دلیل نوسانات بسیار زیاد در مدت زمانی کوتاه، این اتفاق بیشتر می‌افتد. از طرف دیگر بسیاری از کاربران با طمع رسیدن به سودهای بالا از اهرم‌های خطرناکی استفاده می‌نمایند. به عنوان مثال شما می‌توانید برای خرید بیت کوین از اهرم 80 و حتی 100 استفاده کنید. در اهرم 100 در صورتی که قیمت تنها 1 درصد خلاف جهت معامله شما برود، شما تمام دارایی خود در آن معامله را از دست خواهید داد.
خیلی از افراد هم هستند که با این تصور وارد معاملات بازار ارز دیجیتال می‌شوند که قرار نیست این اتفاق برای آنها بیفتد. یک یا چند معامله سودآور باعث می‌شود تا آنها ریسک معاملات خود را با افزایش اهرم بالا برند. این موضوع می‌تواند اولین قدم برای Liquidation در بازار ارز دیجیتال باشد. اگر اخبار ارز دیجیتال را دنبال کنید، هر روز می‌توانید آماری شگفت‌آور از میزان Liquidation در بازار مشاهده نمایید. گاهی اوقات کاربران به سادگی میلیون‌ها دلار را تنها در یک معامله ساده از دست می‌دهند. بنابراین باید مراقب باشید تا ریسک معاملات شما خیلی افزایش پیدا نکند. ور آور
لیکویید شدن در اسپات
همان‌طور که می‌دانید در بازار ارز دیجیتال شما می‌توانید معاملات خود را در بسترهای مختلفی پیش ببرید. دو بستر فیوچرز و معاملات مارجین که امکان استفاده از اهرم در آنها وجود دارد و همچنین بازار اسپات که در آن کاربران فقط می‌توانند برای معاملات خرید استفاده نمایند و خبری از اهرم در این بازار نخواهد بود. وقتی شما در بازار اسپات یک ارز دیجیتال را خریداری می‌نمایید، مالک توکن‌های خریداری شده خواهید بود. دیگر سود و ضرر تنها با افزایش یا کاهش قیمت به دست می‌آید و خبری از Liquidation در آن نخواهد بود.
دقت کنید که Liquidation تنها در بازارهای دو طرفه اتفاق می‌افتد، بازارهایی که امکان خرید و فروش تعهدی را برای کاربران فراهم کرده باشند. در این بازارهاست که افت و افزایش قیمت‌ها می‌تواند باعث صفر شدن دارایی شما در یک معامله شود.
لیکویید شدن در فیوچرز
لیکویید شدن در فیوچرز یا معاملات مارجین همان تعریفی دارد که در بالا به آن اشاره کردیم. در این دو بازار شما می‌توانید هم از اهرم استفاده کنید و هم امکان انجام معاملات دو طرفه یا خرید و فروش تعهدی برای شما وجود دارد. بسته به اینکه نوع معامله شما Isolated یا Cross باشد، سرمایه متفاوتی از حساب شما درگیر معامله خواهد شد. در معاملات Isolated شما به صرافی این اجازه را داده‌اید که تنها از همان حجم درنظرگرفته‌شده در شروع معامله برای آن استفاده نماید و در صورتی که این مقدار به قیمت Liquidation برسد، معامله شما از دست خواهد رفت. در این وضعیت شما در واقع امکان دسترسی صرافی به بقیه دارایی‌های موجود در حساب کاربری خود را نداده و عملا آنها در خطر نیستند.
در معاملات Cross شرایط متفاوت است. در این دست از معاملات شما به صرافی اجازه دسترسی به تمام دارایی خود در حساب کاربری را داده‌اید و قیمت لیکویید شدن زمانی ایجاد خواهد شد که کل دارایی شما به صفر برسد. به عنوان مثال فرض کنید که شما در یک حساب کاربری با 5000 دلار سرمایه وارد معامله‌ای از نوع Cross شده‌اید و حجم اولیه معامله شما نیز 1000 دلار است. در معاملات Isolated وقتی این 1000 دلار ضرر در معامله شما ایجاد شود، شما لیکویید خواهید شد و کل 1000 دلار را از دست می‌دهید. اما در معاملات کراس بعد از صفر شدن 1000 دلار اولیه، صرافی بقیه 4000 دلار شما را نیز درگیر معامله خواهد کرد و حتی ممکن است کل دارایی شما نیز از بین برود. در این شرایط قیمت Liquidation زمانی رخ خواهد داد که کل دارایی شما در حساب کاربری از بین رفته باشد.
روش‌های جلوگیری از لیکویید شدن در ارز دیجیتال
حالا به خوبی می‌دانید که لیکویید شدن چیست و در این مواقع چه خطری حساب شما را تهدید میکند. اما سوال بسیار مهم اینجاست که چگونه می‌توانیم از Liquidation در بازار و در معاملات خود جلوگیری کنیم. شناخت روش‌های جلوگیری از لیکویید شدن یکی از مهم‌ترین بخشهای این مقاله است که نیاز به دقت بسیار زیادی دارد. نکاتی که در ادامه با شما در میان می‌گذاریم، این خطر را برای معاملات شما به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد و حتی ممکن است معامله شما را از یک معامله زیان‌ده به معامله سودآور تبدیل نماید.
تصور کنید که شما وارد معامله خرید با حجم 1000 دلار و اهرم 5 شده‌اید. اگر قیمت 10 درصد افت کرده باشید، این پوزیشن به میزان 50 درصد ضرر خواهد دید، اما هنوز لیکویید نشده است. در ادامه مسیر پوزیشن ممکن است شاهد برگشت قیمت و وارد شدن آن به سود هم باشد. بنابراین استفاده از روش‌های جلوگیری از لیکویید شدن گاهی اوقات می‌تواند چنین مزیت بزرگی را برای شما به ارمغان آورد.
با اهرم کم معامله کنید
دقت داشته باشید که اگر در معاملات مارجین یا فیوچرز حتی شما با اهرم 2 هم وارد معامله شده باشید، امکان Liquidation برای شما وجود دارد. در این شرایط اگر قیمت 50 درصد در خلاف جهت معامله شما حرکت کند و قیمت رمز ارز مورد نظر به صفر برسد، شما لیکویید خواهید شد؛ اما دقت کنید که هر چقدر اهرم معاملاتی شما کمتر باشد، امکان Liquidation نیز برای شما کمتر خواهد شد. در اهرم 2 یک پوزیشن باید 50 درصد ضرر را در خود ببیند تا شما لیکویید شوید، اما این میزان برای پوزیشنی با اهرم 10 تنها 10 درصد خواهد بود و برای اهرم 50 تنها 2 درصد. این نکته اهمیت بسیار زیادی برای معاملات در بازار ارز دیجیتال دارد و اگر از نظر روانشناسی نمی‌توانید آن را در خود کنترل کنید، توصیه ما استفاده از معاملات اسپات است.
از یک استراتژی مشخص بهره ببرید
داشتن یک استراتژی معاملاتی منظم و قدرتمند می‌تواند شما را از ورود به معاملات اشتباه دور کند. وقتی شما تحلیل تکنیکال در ارز دیجیتال را نمی‌شناسید و از استراتژی‌های معاملاتی قدرتمند آن بی‌خبر هستید، حساب کاربری خود را در خطر بزرگی قرار داده‌اید و احتمال Liquidation برای معاملات شما بسیار ببیشتر از کسانی است که از استراتژی‌های مشخص برای معاملات خود استفاده می‌نمایند.
حد ضرر در معاملات فراموش نشود
یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از لیکویید شدن در معاملات استفاده از حد ضرر است. وقتی شما برای معامله خود حد ضرر تعیین کرده باشید، عملا در بدترین شرایط ممکن، به میزان حد ضرر خود ضرر می‌کنید و دیگر خبری از Liquidation در معامله شما نخواهد بود. البته تعیین حد ضرر مناسب برای معاملات نیاز به تجربه و تخصص بالایی دارد و صرف قرار دادن یک حد ضرر برای معاملات بدون بررسی تکنیکالی می‌تواند معاملات سودآور شما را نیز با ضرر همراه سازد.
سرمایه خود را افزایش دهید
همچنین شما با افزایش سرمایه نیز می‌توانید مانع از Liquidation شوید. فرض کنید که شما وارد یک معامله فروش 1000 دلاری با لوریج 5 شده‌اید. در این شرایط اگر قیمت 20 درصد بالا برود، پوزیشن شما لیکویید خواهد شد. اما در صورتی که در نزدیکی‌های 20 درصد ضرر، حجم معامله را افزایش دهید، دیگر در افت 20 درصدی لیکویید نشده و معامله شما همچنان ادامه خواهد داشت. البته این روش می‌تواند ریسک از بین رفتن بقیه دارایی اضافه‌شده به پوزیشن را نیز برای شما به دنبال داشته باشد. استفاده از آن زمانی مجاز است که شما به این نتیجه رسیده‌اید که احتمالا جهت نوسان قیمت در همین حوالی در جهت سود شما حرکت خواهد کرد.
نحوه محاسبه قیمت لیکویید شدن
نکته بعدی که باید درباره Liquidation به آن اشاره کنیم، نحوه محاسبه قیمت آن است. برای محاسبه قیمت لیکویید شدن چالش خیلی خاصی نخواهید داشت. اولا باید بدانید که معمولا در زمان باز کردن معامله این قیمت در پوزیشن شما به نمایش در می‌آید و خود صرافی آن را برای شما حساب میکند. از طرف دیگر ماشین حساب‌هایی در صرافی‌ها تعبیه شده که برای محاسبه این قیمت می‌توانید از آنها نیز استفاده کنید. اما برای محاسبه دستی قیمت Liquidation تنها کافی است طبق شرایط زیر عمل کنید.
در قدم اول ضرر 100 درصدی را برای معامله محاسبه نمایید. برای این منظور می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید:
در صورتی که در این معادله زیان شما 100 درصد جایگذاری شود، با مشخص بودن اهرم و سرمایه اولیه پوزیشن، محاسبه درصد تغییرات قیمت ساده خواهد بود. حالا تنها کافی است که قیمت ارز دیجیتال مورد معامله را با میزان درصد تغییرات قیمت به دست آمده محاسبه کنید تا قیمت Liquidation به دست آید.
جمع‌بندی
لیکویید شدن در ارز دیجیتال یک اتفاق بسیار تلخ برای هر معامله‌گری است. اما تلخی آن وقتی بیشتر می‌شود که شما به جای استفاده از روش‌های جلوگیری، همچنان با همان روند قبلی معاملات خود را ادامه دهید. در این مواقع شما بیشتر از قبل در باتلاق ضرر فرو خواهید رفت و معاملات زیان آور شما روز به روز بیشتر می‌شود. بنابراین اگر در چنین وضعیتی هستید، بهتر است برای مدتی معامله نکرده و سپس با آموزش‌های بیشتر و درک هر چه بیشتر Liquidation معاملات خود را از سر بگیرید.
منبع:
