ایلان ماسک رقیب ویکی‌پدیا را راه‌اندازی کرد

در تاریخ ۲۸ اکتبر، ایلان ماسک با انتشار توییتی جنجالی اعلام کرد:

گروکی‌پدیا (Grokipedia) نسخه ۰.۱ اکنون به‌صورت آنلاین در دسترس است. نسخه ۱.۰ به‌طور قابل توجهی بهتر خواهد بود. اما حتی در همین نسخه اولیه، من شخصاً معتقدم که از ویکی‌پدیا بهتر است.

همین جمله‌ی کوتاه کافی بود تا بار دیگر موجی از بحث و هیجان در شبکه‌های اجتماعی و میان فعالان فناوری به‌پا شود. اما گروکی‌پدیا چیست، چه تفاوتی با ویکی‌پدیا دارد و آیا واقعاً می‌تواند تهدیدی برای بزرگ‌ترین دانشنامه‌ آنلاین جهان باشد؟

گروکی‌پدیا چیست و از کجا آمده است؟

گروکی‌پدیا بخشی از پروژه‌ی هوش مصنوعی گروک است که توسط شرکت xAI، زیرمجموعه‌ای از امپراتوری فناوری ایلان ماسک، توسعه یافته است.

هدف این پروژه، ساخت یک پایگاه دانشی هوشمند و پویا بر پایه‌ داده‌های زنده و تحلیل‌های هوش مصنوعی است چیزی فراتر از مدل سنتی ویکی‌پدیا که عمدتاً توسط کاربران و داوطلبان ویرایش می‌شود.

گروکی‌پدیا بر خلاف ویکی‌پدیا که اطلاعات را به‌صورت استاتیک ذخیره می‌کند، قرار است به‌طور مداوم با داده‌های جدید به‌روزرسانی شود و حتی بتواند تحلیل، پیش‌بینی و تفسیر ارائه دهد. این یعنی نه‌تنها جمع‌آوری داده، بلکه درک معنایی از اطلاعات در سطحی مشابه با مدل‌های زبانی پیشرفته دارد.

آیا ایلان ماسک واقعاً می‌خواهد با ویکی‌پدیا رقابت کند؟

اگرچه ماسک به‌طور مستقیم از رقابت سخن نگفته است، اما لحن او در توییت اخیر نشان می‌دهد گروکی‌پدیا را به‌عنوان جایگزینی بهتر و هوشمندتر برای ویکی‌پدیا می‌بیند.

این ادعا در ادامه‌ انتقادهای چندماهه‌ی او از ساختار ویکی‌پدیا مطرح می‌شود. ماسک بارها گفته است که ویکی‌پدیا دچار سوگیری‌های ایدئولوژیک شده است و به جای دانش آزاد، گاهی روایت‌های خاصی را مطرح می‌کند.

گروکی‌پدیا در مقابل قرار است دانشی بدون سانسور، متکی بر داده‌های واقعی و تحلیل هوش مصنوعی ارائه دهد.

از دیدگاه ماسک، گروکی‌پدیا نسخه‌ی نسل بعدی اینترنت دانشی خواهد بود جایی که کاربران نه‌تنها اطلاعات می‌خوانند، بلکه با هوش مصنوعی گفتگو کرده و تحلیل‌های فوری دریافت می‌کنند.

تفاوت گروکی‌پدیا با ویکی‌پدیا در چیست؟

به بیان ساده، گروکی‌پدیا قرار است همان کاری را با دانش آنلاین انجام دهد که ChatGPT و ابزارهای مشابه با جست‌وجوی اینترنت کردند که مانند همان تبدیل داده‌های پراکنده به پاسخ‌های هوشمند و قابل درک است.

چالش‌ها و انتقادات احتمالی

با وجود جذابیت ایده، منتقدان نگرانند که گروکی‌پدیا نیز ممکن است با همان مشکلاتی مواجه شود که سایر پروژه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی تجربه کرده‌اند که از جمله سوگیری داده‌ها، تولید اطلاعات نادرست (Hallucination) و نبود شفافیت در منابع است .

همچنین، اگر گروکی‌پدیا واقعاً قرار است توسط xAI کنترل شود، پرسش مهمی مطرح می‌شود:

آیا این ابزار می‌تواند ادعای بی‌طرفی و آزادی اطلاعات را که ماسک مطرح کرده، حفظ کند؟

برخی تحلیل‌گران معتقدند که موفقیت این پروژه نه تنها به فناوری، بلکه به اعتماد عمومی و شفافیت عملکرد الگوریتم‌ها بستگی دارد.

جمع‌بندی: گروکی‌پدیا، جاه‌طلبی جدید در عصر هوش مصنوعی

گروکی‌پدیا می‌تواند آغازگر عصری جدید در مدیریت و توزیع دانش آنلاین باشد.

ایلان ماسک با ترکیب هوش مصنوعی و پایگاه داده‌های باز، به دنبال ساخت اولین دانشنامه‌ی زنده‌ هوشمند جهان است پروژه‌ای که اگر به وعده‌هایش عمل کند، ممکن است نقش ویکی‌پدیا را در اینترنت آینده بازتعریف کند.

اما تا زمانی که نسخه‌ی ۱.۰ منتشر نشده است و عملکرد واقعی آن در مقیاس جهانی آزمایش نشود، هنوز نمی‌توان گفت آیا گروکی‌پدیا واقعاً بهتر از ویکی‌پدیا است یا صرفاً رؤیای دیگری از ذهن بلندپرواز ماسک است.

سؤالات متداول

۱. گروکی‌پدیا چیست؟

گروکی‌پدیا پلتفرمی دانشی است که توسط شرکت xAI و به رهبری ایلان ماسک طراحی شده تا با استفاده از هوش مصنوعی، اطلاعات را به‌صورت خودکار تحلیل و به‌روزرسانی کند.

۲. چه تفاوتی میان گروکی‌پدیا و ویکی‌پدیا وجود دارد؟

در حالی که ویکی‌پدیا به ویرایش انسانی متکی است، گروکی‌پدیا از مدل‌های هوش مصنوعی برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها استفاده می‌کند و اطلاعات را به‌صورت زنده و تعاملی ارائه می‌دهد.

۳. آیا گروکی‌پدیا جایگزین ویکی‌پدیا خواهد شد؟

فعلاً نمی‌توان با قطعیت گفت، اما با توجه به پشتیبانی ایلان ماسک و رویکرد مبتنی بر داده‌ها، گروکی‌پدیا می‌تواند رقیب جدی ویکی‌پدیا در آینده باشد.

۴. چه نگرانی‌هایی درباره گروکی‌پدیا وجود دارد؟

کارشناسان هشدار داده‌اند که مانند هر سیستم مبتنی بر هوش مصنوعی، خطر تولید داده‌های نادرست و سوگیری الگوریتمی وجود دارد. شفافیت در منابع و کنترل داده‌ها کلید اعتماد کاربران خواهد بود.

منبع