رول آپ اتریوم چیست؟
متوسط

چکیده
رول آپ اتریوم چیست؟ رولآپ اتریوم (Ethereum Rollups) یکی از تکنیکهای پیشرفته برای بهبود مقیاس پذیری در بلاک چین اتریوم هستند که با انتقال تراکنشها از زنجیره اصلی به لایه دوم، بار ترافیکی شبکه را کاهش میدهند. این روش باعث میشود که تراکنشها با سرعت بالاتر و هزینه کمتری پردازش شوند، در حالی که امنیت و سلامت شبکه حفظ میشود. رولآپها به دو نوع کلی “رولآپ خوشبینانه” (Optimistic Rollups) و “رولآپ دانش صفر” (ZK Rollups) تقسیم میشوند که هر یک با استفاده از تکنیکهای خاص خود به تحقق این اهداف کمک میکنند. این فناوری نوآورانه بهعنوان یکی از راهحلهای کلیدی برای مشکلات مقیاس پذیری اتریوم در نظر گرفته میشود و نقش مهمی در توسعه و پذیرش گستردهتر این شبکه دارد.
رول آپ چیست و چه کاربردی دارد؟
رولآپهای بلاک چین اتریوم به توسعهدهندگان این امکان را میدهند تا بدون تغییر در زیرساخت اصلی بلاک چین، تراکنشها را سریعتر و با هزینه کمتر انجام دهند. ایده اصلی پشت رولآپها انتقال بخش اعظم محاسبات و دادهها به یک لایه دوم خارج از زنجیره اصلی است که تنها یک خلاصه یا فشرده از تراکنشها به زنجیره اصلی ارسال میشود. این رویکرد باعث کاهش بار پردازشی و بهبود کارایی شبکه میشود.
اتریوم به عنوان اولین بلاک چینی که مفهوم قراردادهای هوشمند را معرفی کرد، به “کامپیوتر جهانی” تشبیه میشود. این شبکه توانایی اجرای برنامههای کامپیوتری را به صورت غیرمتمرکز دارد و امکان تراکنشهای مالی، تبادل داراییها، اثبات مالکیت و حتی ایجاد هویتهای غیرمتمرکز و خصوصی را فراهم میکند. اما با توجه به محدودیتهای مقیاس پذیری، این شبکه تاکنون قادر به پوشش کامل این قابلیتها نبوده است. به همین دلیل، رولآپها بهعنوان یک راهحل مهم مطرح شدهاند.
رولآپها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: “رولآپهای خوشبینانه” و “رولآپهای دانش صفر”. رولآپهای خوشبینانه فرض میکنند که اکثر تراکنشها درست هستند و تنها در صورت اثبات خلاف، تراکنشها مورد بررسی قرار میگیرند. در مقابل، رولآپهای دانش صفر از اثباتهای ریاضی برای تایید صحت تراکنشها استفاده میکنند که این قابلیت را ارائه میدهد تا حجم زیادی از دادهها به صورت امن و کارآمد پردازش شوند. این تفاوتها نشان میدهد که رولآپها چطور میتوانند با استفاده از تکنیکهای مختلف، به بهبود کارایی شبکه کمک کنند.
توسعه و پیادهسازی رولآپها، بخش کلیدی از نقشه راه اتریوم برای افزایش مقیاسپذیری شبکه است. این فناوری نه تنها امکان کاهش هزینههای تراکنشها و معاملات در صرافی ارز دیجیتال را فراهم میکند، بلکه میتواند نقش مهمی در پذیرش گستردهتر اتریوم و کاربردهای جدید آن داشته باشد. با ادامه توسعه این تکنولوژی، زیرساختهای مبتنی بر بلاک چین میتوانند بهبود یابند و تجربه کاربری مناسب برای میلیونها نفر در سراسر جهان در جهت خرید ارز دیجیتال فراهم کنند.
مقیاس پذیری، عامل اصلی ایجاد رول آپ
مقیاسپذیری یکی از چالشهای اصلی در بلاک چینهایی مانند اتریوم است که برای استفاده عمومی طراحی شدهاند. با افزایش تعداد کاربران و تراکنشها، شبکه اصلی اتریوم با محدودیتهایی مواجه میشود که باعث افزایش هزینهها و کاهش سرعت تراکنشها میشود. این محدودیتها بهخصوص در زمانهایی که فعالیت شبکه بالا است، بسیار مشهود است. در این شرایط، رولآپها بهعنوان یک راهحل مؤثر معرفی شدهاند که میتوانند به بهبود مقیاسپذیری شبکه کمک کنند.
رولآپها با انتقال بخش عمدهای از محاسبات و ذخیرهسازی دادهها به یک لایه دوم، بار تراکنشها را از شبکه اصلی کاهش میدهند. این لایه دوم بهطور مستقل عمل کرده و تنها دادههای فشردهشده و اثباتهای مرتبط را به شبکه اصلی ارسال میکند. این روش بهطور قابل توجهی توان عملیاتی شبکه را افزایش میدهد و هزینههای تراکنشها را کاهش میدهد، زیرا شبکه اصلی تنها مسئول تأیید نهایی تراکنشها است و نیازی به پردازش همه دادههای تراکنشها ندارد.
این افزایش مقیاسپذیری برای اتریوم بسیار مهم است، زیرا این شبکه بهعنوان زیرساخت اصلی برای بسیاری از برنامههای غیرمتمرکز (DApps) و قراردادهای هوشمند مورد استفاده قرار میگیرد. با افزایش تعداد کاربران و برنامهها، نیاز به مقیاسپذیری بیشتر افزایش مییابد. رولآپها با ارائه یک راهحل مقیاسپذیر و کارآمد، این امکان را فراهم میکنند که شبکه اتریوم بتواند بهطور پایدار به رشد خود ادامه دهد و همچنان یک پلتفرم کارآمد و مقرون بهصرفه برای توسعهدهندگان و کاربران باقی بماند.
عملکرد رول آپ چگونه است؟
عملکرد رولآپها بهطور کلی بر اساس انتقال تراکنشها به یک لایه دوم و ذخیرهسازی فشرده دادهها در زنجیره اصلی اتریوم استوار است. رولآپها در واقع بهعنوان یک بلاک چین مستقل عمل میکنند که تراکنشها را پردازش میکنند، اما نیاز به اجرای الگوریتم اجماع خود ندارند. این ویژگی باعث میشود که بتوان بلاک چینهای مجزایی ایجاد کرد که هر کدام توسط یک گره به نام “سیکوئنسر” (Sequencer) مدیریت میشود. این سیکوئنسرها وظیفه ترتیببندی و اجرای تراکنشها را دارند و دادههای فشردهشده را به زنجیره اصلی اتریوم ارسال میکنند.
سؤال اصلی این است که بدون اجرای مجدد بلاک چین برای تایید تراکنشها، چگونه میتوان از مشروعیت آنها اطمینان حاصل کرد؟ این مسئلهای است که با فناوریهای پیشرفته در رولآپها، بهویژه از طریق “اثباتهای تقلب” در رولآپهای خوشبینانه و “اثباتهای دانش صفر” در رولآپهای zk حل شده است. این تکنولوژیها امکان تایید ارزان و کارآمد دادهها را فراهم میکنند و به عنوان کلیدیترین تفاوت بین دو نوع اصلی رولآپ شناخته میشوند.
در رولآپهای خوشبینانه، فرض میشود که همه دادهها معتبر هستند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. این روش به ظاهر ساده است اما با استفاده از اثباتهای تقلب کار میکند. هر زمان که یک دسته از دادهها به زنجیره اصلی ارسال میشود، هر فردی میتواند ادعا کند که دادهها نادرست هستند. برای اثبات این ادعا، باید یک اثبات رمزنگاری ارائه شود که هیچ جای شک و تردیدی باقی نگذارد و به صورت کارآمد تایید شود.
در مقابل، رولآپهای zk از تکنیکی به نام “اثباتهای دانش صفر” استفاده میکنند که به گرهها اجازه میدهد بدون افشای اطلاعات حساس، صحت تراکنشها را تایید کنند. این روش به دلیل نیاز کمتر به اعتماد، بهویژه در مواردی که امنیت دادهها اهمیت دارد، مزایای خاص خود را دارد. این دو رویکرد به توسعهدهندگان و کاربران اتریوم امکان میدهند تا براساس نیازهای خاص خود، از رولآپهای مختلف بهرهبرداری کنند و از بهبودهای چشمگیر در مقیاسپذیری و هزینهها بهرهمند شوند.
مزایا و معایب استفاده از رول آپها
رولآپها به عنوان یکی از راهحلهای اصلی برای بهبود مقیاس پذیری بلاک چین اتریوم، مزایا و معایب خاص خود را دارند. این تکنولوژی با انتقال محاسبات و ذخیرهسازی دادهها به لایه دوم، به کاهش بار شبکه اصلی و بهبود کارایی آن کمک میکند. در عین حال، روشهای مختلف استفادهشده در رولآپها میتوانند چالشهایی را نیز به همراه داشته باشند، از جمله مسائل مربوط به امنیت و پیچیدگی اجرایی. در ادامه به بررسی مزایا و معایب رولآپها میپردازیم:
مزایا
- افزایش مقیاسپذیری: رولآپها با کاهش بار محاسباتی و دادههای تراکنش روی شبکه اصلی، توان عملیاتی را افزایش میدهند.
- کاهش هزینهها: انتقال تراکنشها به لایه دوم باعث کاهش هزینههای گس اتریوم میشود.
- حفظ امنیت: دادهها و تراکنشها از حفاظت امنیتی شبکه اصلی اتریوم بهره میبرند.
- تأیید سریعتر تراکنشها: رولآپها زمان تأیید تراکنشها را کاهش میدهند، که این امر باعث بهبود تجربه کاربری میشود.
معایب
- پیچیدگی اجرایی: پیادهسازی و مدیریت رولآپها بهخصوص در زمینه امنیت و هماهنگی با شبکه اصلی، پیچیده است.
- زمانبندی تأیید: در برخی موارد، مثل رولآپهای خوشبینانه، فرآیند تأیید تراکنشها و بررسی تقلب ممکن است زمانبر باشد.
- وابستگی به لایه دوم: عملکرد رولآپها به پایداری و امنیت لایه دوم وابسته است که میتواند مخاطراتی ایجاد کند.
- محدودیت در اکوسیستم: هنوز تمامی برنامههای غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند نمیتوانند بهطور کامل از رولآپها استفاده کنند، که این امر محدودیتهایی را برای توسعهدهندگان بهوجود میآورد.
معرفی پروژههای برتر رول آپ اتریوم
پروژههای رولآپ در بلاک چین اتریوم به سرعت در حال توسعه هستند و نقش کلیدی در بهبود مقیاس پذیری و کاهش هزینههای تراکنشها دارند. این پروژهها با استفاده از تکنولوژیهای پیشرفتهای مانند zk-SNARKs و STARKs، امنیت و کارایی را برای کاربران و توسعهدهندگان به ارمغان میآورند. در ادامه به معرفی برخی از برترین پروژههای رولآپ اتریوم میپردازیم که هرکدام ویژگیهای خاص خود را دارند و در حال شکلدهی به آینده این اکوسیستم هستند.
Manta Network
Manta Network با تمرکز بر تراکنشهای خصوصی در دنیای دیفای، از تکنولوژی zk-SNARKs برای اطمینان از حریم خصوصی استفاده میکند. این پروژه که در سپتامبر ۲۰۲۳ راهاندازی شد، به سرعت به چهارمین شبکه لایه دوم بزرگ اتریوم تبدیل شد. توکن بومی این شبکه MANTA نام دارد که برای حاکمیت، استیکینگ، و پرداخت کارمزدها استفاده میشود.
Linea
Linea، یک راهحل مقیاسپذیری لایه دوم است که با استفاده از رولآپهای zk سرعت تراکنشها را افزایش و هزینهها را کاهش میدهد. ویژگی کلیدی Linea، قابلیت ادغام آسان برای توسعهدهندگان است که امکان ساخت و پیادهسازی برنامههای اتریومی را بهصورت کارآمدتری فراهم میکند.
Polygon zkEVM
Polygon zkEVM بخشی از مجموعه پالیگان است که یک راهحل رولآپ ZK سازگار با اتریوم ارائه میدهد. ویژگی برجسته Polygon zkEVM، سازگاری کامل با ابزارها و قراردادهای هوشمند اتریوم است که آن را برای توسعهدهندگانی که با اکوسیستم اتریوم آشنایی دارند، بسیار قابلدسترس میکند. این شبکه از اثرات شبکهای و یکپارچگی با دیگر راهحلهای Polygon بهره میبرد که میتواند یک محیط لایه دوم قوی و همهجانبه را ارائه دهد.
StarkNet
StarkNet با استفاده از تکنولوژی STARKs، تراکنشها را بهصورت خارج از زنجیره پردازش و اثباتهای آنها را روی شبکه اصلی اتریوم ارسال میکند. ویژگی برجسته StarkNet، علاوه بر افزایش مقیاس پذیری و امنیت، عدم نیاز به تنظیمات پیچیده است. این ویژگیها، StarkNet را به یک پلتفرم بسیار امن و مقاوم در برابر آینده تبدیل کرده است.
zkSync Era
zkSync Era که توسط Matter Labs توسعه داده شده، از تکنولوژی zkRollup برای بهبود مقیاسپذیری و تجربه کاربری استفاده میکند. ویژگی برجسته zkSync Era، حفظ سازگاری با EVM است که امکان اجرای مستقیم قراردادهای هوشمند اتریوم را فراهم میکند. این ویژگی باعث میشود که توسعهدهندگان بتوانند بهراحتی کدهای خود را به این لایه دوم منتقل کرده و از مزایای آن بهرهمند شوند.
جمعبندی
رولآپهای اتریوم بهعنوان یکی از مهمترین نوآوریهای فناوری بلاک چین، بهویژه در شبکه اتریوم، در حال شکلدهی به آینده مقیاس پذیری و کارایی این پلتفرم هستند. توسعه و پذیرش گستردهتر این فناوریها میتواند مشکلات مقیاسپذیری کنونی اتریوم را حل کرده و این شبکه را به یک پلتفرم پایدار و مقیاسپذیر برای انواع برنامههای غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند تبدیل کند. رولآپها با ارائه مزایای بینظیر خود، نقش مهمی در آینده اتریوم و بهطور کلی صنعت بلاک چین ایفا خواهند کرد.
سوالات متداول
رولآپهای اتریوم چیستند؟ رولآپهای اتریوم تکنولوژیهایی هستند که با پردازش تراکنشها در لایه دوم، مقیاسپذیری و کارایی شبکه اتریوم را بهبود میبخشند.
تفاوت بین رولآپهای خوشبینانه و zk-rollups چیست؟ رولآپهای خوشبینانه بر اساس فرض صحت دادهها و اثبات تقلب عمل میکنند، در حالی که zk-rollups از اثباتهای دانش صفر برای تایید تراکنشها استفاده میکنند.
مزایای استفاده از رولآپها در اتریوم چیست؟ رولآپها هزینههای تراکنش را کاهش داده و سرعت پردازش را افزایش میدهند، همچنین امنیت و حریم خصوصی را حفظ میکنند.
آیا رولآپها برای همه برنامههای اتریوم قابل استفاده هستند؟ در حال حاضر، تمامی برنامههای غیرمتمرکز نمیتوانند بهطور کامل از رولآپها استفاده کنند، اما بسیاری از پروژهها در حال توسعه سازگاری بیشتر هستند.
نقش توکنهای بومی در پروژههای رولآپ چیست؟ توکنهای بومی در پروژههای رولآپ برای پرداخت کارمزدها، حاکمیت شبکه و استیکینگ استفاده میشوند.
دیدگاهها