قیمت دلار در سه سناریوی روابط ایران و آمریکا

بازار ارز ایران مثل فنری فشرده است که هر تکانه سیاسی یا اقتصادی می‌تواند آن را رها کند. در روزهایی که مذاکرات و روابط ایران و آمریکا در محور بحث‌های سیاسی و اقتصادی قرار گرفته، سه سناریوی اصلی پیش‌روی دلار ترسیم می‌شود: تداوم وضع موجود، تنش‌زدایی محدود، و تشدید دوباره تحریم‌ها.

روایت‌های کلان از روابط بین‌الملل

محمود سریع‌القلم، استاد روابط بین‌الملل، اخیراً در یک همایش اقتصادی گفت:

• مسیر تحریم علیه ایران بعید است با معادلات فعلی در کوتاه‌مدت تغییر کند.
• مبنای قدرت در جهان امروز نه نفت، بلکه هوش مصنوعی، دیتاسنتر، فلزات نادر و تولید تراشه است. سهم آمریکا در سرمایه‌گذاری جهانی هوش مصنوعی ۶۱٪، چین ۱۷٪ و اروپا ۶٪ است.
• او همچنین تأکید کرد که آمریکا تلاش خواهد کرد قیمت نفت را در کانال ۶۰ دلار نگه دارد تا در انتخابات ۲۰۲۶ موقعیت اقتصادی خود را مثبت نشان دهد.

این گفته‌ها با پیش‌بینی‌های رسمی نهادهای بین‌المللی همخوانی دارد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) در آخرین گزارش‌های خود میانگین قیمت برنت در سال ۲۰۲۶ را حدود ۵۸ دلار اعلام کرده است. این یعنی حتی در صورت افزایش صادرات ایران، درآمد ارزی چندان جهش نخواهد داشت.

سناریوی اول: ادامه وضع موجود

در این سناریو، تحریم‌ها برقرار می‌ماند اما اجرا به‌صورت «مدیریت‌شده» ادامه دارد. صادرات نفت ایران نزدیک ۱.۶ تا ۱.۷ میلیون بشکه در روز حفظ می‌شود. تورم داخلی نیز در محدوده ۳۲ تا ۳۵ درصد نوسان خواهد داشت.

در چنین شرایطی دلار بیشتر در محدوده روانی فعلی (حدود ۹۴ هزار تومان) بالا و پایین می‌شود و شوک خاصی به بازار وارد نمی‌شود.

سناریوی دوم: تنش‌زدایی محدود و توافق موقت

در صورت حصول یک توافق محدود یا آزادسازی بخشی از منابع بلوکه‌شده، صادرات نفت ایران می‌تواند بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد. هرچند با توجه به نفت ۶۰ دلاری، افزایش درآمدها چشمگیر نخواهد بود.

• بهبود انتظارات و افزایش عرضه ارز می‌تواند منجر به تقویت اسمی تومان شود.
• برآورد محتمل: ۸۰ تا ۸۸ هزار تومان در افق سه تا شش ماه آینده.

⚠️ ریسک‌ها: کندی اجرای توافق یا تداوم رشد نقدینگی (نزدیک ۲۸٪ سالانه) می‌تواند مانع از افت پایدار نرخ شود.

جدول مقایسه سه سناریوی روابط ایران و آمریکا و اثر آن بر دلار

سناریوی سوم: تشدید دوباره تنش‌ها

اگر مذاکرات شکست بخورد یا آمریکا سخت‌گیری‌های ثانویه را تشدید کند، دسترسی ایران به منابع ارزی دشوارتر خواهد شد. حتی اگر قیمت نفت به دلیل ناامنی‌های ژئوپلیتیک بالا برود، تخفیف‌های سنگین صادرات نفت و موانع بانکی مانع ورود ارز به کشور می‌شود.

• انتظارات تورمی جهش می‌کند و فشار تقاضا در بازار ارز افزایش می‌یابد.
• برآورد محتمل: ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومان در افق یک تا سه ماه پس از وقوع بحران.

⚠️ در این سناریو شکاف نرخ رسمی و بازار آزاد احتمالاً بیشتر خواهد شد.

چرا نفت ۶۰ دلاری کلیدی است؟

همان‌طور که سریع‌القلم اشاره کرد، آمریکا مایل است نفت را در کانال ۶۰ دلار نگه دارد. گزارش‌های رسمی هم این روند را تأیید می‌کنند. برای ایران، این یعنی حتی با گشایش در روابط، درآمد ارزی به‌خاطر قیمت پایین نفت محدود خواهد بود. بنابراین نباید انتظار تقویت پایدار و عمیق در نرخ ارز داشت.

جمع‌بندی برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران

• سناریو ۱: دلار در محدوده فعلی (۹۰–۹۵ هزار تومان) نوسان می‌کند.
• سناریو ۲: دلار می‌تواند تا بازه ۸۰–۸۸ هزار تومان عقب‌نشینی کند.
• سناریو ۳: دلار جهش تا ۱۱۰–۱۲۰ هزار تومان را تجربه خواهد کرد.

📌 نکته برای کاربران بازار کریپتو: تجربه نشان داده در سناریوهای تنش شدید (مثل ۲۰۱۸–۲۰۲۰) بخشی از نقدینگی داخلی به سمت بازارهایی چون طلا و ارزهای دیجیتال حرکت می‌کند. بنابراین معامله‌گران باید در کنار پیگیری نرخ دلار، نگاه دقیقی هم به رفتار بیت‌ کوین و استیبل ‌کوین ‌هایی همچون تتر در بازار داخلی داشته باشند.

پرسش‌های متداول

۱. اگر توافق موقت بین ایران و آمریکا انجام شود، دلار چقدر ارزان می‌شود؟

در بهترین حالت، با افزایش صادرات نفت و آزادسازی بخشی از منابع ارزی، دلار می‌تواند در افق چندماهه به بازه ۸۰ تا ۸۸ هزار تومان برسد. اما به دلیل نفت ۶۰ دلاری و رشد نقدینگی بالا، این کاهش پایدار نخواهد بود.

۲. در صورت تشدید دوباره تحریم‌ها، چه سناریویی برای دلار محتمل است؟

با سخت‌گیری‌های ثانویه و محدودیت بانکی، دسترسی به ارز دشوار می‌شود و انتظارات تورمی جهش می‌کند. در این حالت دلار می‌تواند به سرعت به کانال ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومان برسد.

۳. اگر وضعیت فعلی ادامه پیدا کند، دلار در چه محدوده‌ای می‌ماند؟

در سناریوی تداوم شرایط فعلی، دلار بیشتر در محدوده ۹۰ تا ۹۵ هزار تومان نوسان خواهد داشت و تغییر بزرگ تنها در صورت شوک سیاسی یا اقتصادی رخ می‌دهد.