سقوط ۷۷ درصدی یک استیبل ‌کوین

در روزهای اخیر، دنیای مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) بار دیگر شاهد بحرانی تکان‌دهنده بود. پلتفرم استریم فایننس (Stream Finance) اعلام کرد یکی از مدیران صندوق‌های خارجی که بر دارایی‌های این پروتکل نظارت داشت، حدود ۹۳ میلیون دلار از سرمایه کاربران را از دست داده است. این حادثه، موجب سقوط ۷۷ درصدی ارزش استیبل‌ کوین اصلی این پروژه با نام xUSD شد و ضعف‌های عمیق در شبکه‌های وام‌دهی به‌هم‌پیوسته دیفای را آشکار کرد.

تعلیق برداشت‌ها و ورود شرکت حقوقی برای تحقیق

در پی این اتفاق، تیم استریم فایننس در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که تمام واریز و برداشت‌ها به‌طور موقت متوقف شده است تا تحقیقات کامل درباره منبع و علت دقیق ضرر انجام شود. این پروژه همچنین همکاری خود را با شرکت حقوقی Perkins Coie LLP و دو وکیل مطرح، کیت میلر (Keith Miller) و جوزف کاتلر (Joseph Cutler)، آغاز کرده است تا وضعیت بدهی‌ها و حقوق طلبکاران مشخص شود.

استریم فایننس در پلتفرم X (توییتر سابق) نوشت:

در حال برداشت تمام دارایی‌های نقدی هستیم و انتظار داریم این فرایند به‌زودی تکمیل شود. تا زمان مشخص شدن دامنه و دلایل خسارت، تمامی تراکنش‌های مالی موقتاً متوقف خواهند بود.

سقوط آزاد xUSD و واکنش بازار

بر اساس داده‌های منتشرشده توسط شرکت امنیت بلاک ‌چین پک‌شیلد (PeckShield)، بلافاصله پس از اعلام این خبر، استیبل‌کوین استک استریم یو‌اس‌دی (Staked Stream USD) (xUSD) از نرخ ۱ دلار جدا شد (depeg) و ابتدا به حدود ۰.۵۰ دلار سقوط کرد. در ادامه نیز طبق آمار کوین گکو (CoinGecko)، قیمت آن تا ۰.۲۶ دلار کاهش یافت که افتی معادل ۷۷ درصد در کمتر از ۲۴ ساعت است.

گروه تحقیقاتی دیفای یلدز اند مور (Yields and More) گزارش داد که حدود ۲۸۵ میلیون دلار بدهی مستقیم در چندین پروتکل وام‌دهی از جمله اویلر (Euler)، سیلو (Silo)، مورفو (Morpho) و گیربکس (Gearbox) وجود دارد و مؤسسات سرمایه‌گذاری تلوس سی (TelosC)، الکسیر (Elixir)، ام‌ای‌وی کپیتال (MEV Capital) و وارلامور (Varlamore) در میان طلبکاران اصلی قرار دارند.

تأثیر دومینووار بر سایر استیبل ‌کوین‌ ها

پژوهشگران YAM هشدار دادند که پیامدهای این حادثه ممکن است محدود به xUSD نباشد. برخی استیبل‌کوین‌های دیگر مانند deUSD متعلق به الکسیر و scUSD پروژه Treeve نیز به‌صورت غیرمستقیم در معرض خطر هستند.

برای مثال، الکسیر حدود ۶۸ میلیون USDC به استریم قرض داده بود که ۶۵ درصد از پشتوانه کل دارایی‌های آن را تشکیل می‌داد. این زنجیره‌ی پیچیده از وام‌ها که در اصطلاح فنی ریهایپوتکیشن چینز (Rehypothecation Chains) نام دارد، باعث می‌شود یک دارایی وثیقه‌ای چندین بار در پلتفرم‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد و در صورت وقوع مشکل، کل اکوسیستم به‌صورت دومینووار دچار بحران شود.

استراتژی پرریسک حلقه تکراری و اهرم ۴ برابری

جالب آنکه چند روز پیش از وقوع این فاجعه، یک تحلیلگر آنچین با نام مستعار Cbb0fe هشدار داده بود که داده‌های بلاک ‌چینی استریم نشان می‌دهد دارایی‌های واقعی پشتیبان xUSD حدود ۱۷۰ میلیون دلار است، در حالی که بدهی‌ها به ۵۳۰ میلیون دلار رسیده بود. این نسبت نشان‌دهنده‌ی اهرم مالی بیش از ۴ برابر از طریق استراتژی موسوم به ریکرسیو لوپین (Recursive Looping) یا حلقه تکراری است؛ روشی که در آن پروتکل دارایی‌های خود را بارها وام می‌گیرد تا از اختلاف نرخ بهره سود ببرد.

استریم در پستی جداگانه از این روش دفاع کرده و گفته بود هدف از حلقه‌سازی، افزایش بازده و کارایی سرمایه است، اما کارشناسان آن را پرریسک و آسیب‌پذیر در برابر نوسانات بازار می‌دانند.

حاشیه جدید: صندوق بیمه پنهان و کارمزدهای نامشخص

پس از اعلام ضرر، جنجال تازه‌ای میان کاربران شکل گرفت. برخی از تحلیلگران آنچین از جمله chud.eth مدعی شدند تیم توسعه‌دهنده استریم، بخشی از سود را بدون اعلام عمومی به عنوان صندوق بیمه داخلی نگهداری کرده و حتی تا ۶۰ درصد کارمزد مخفی از این محل برداشت کرده است.

تیم استریم فایننس در پاسخ اعلام کرد که هدف از این ذخیره، ایجاد صندوق بیمه برای شرایط اضطراری بوده اما پذیرفت که در مورد نحوه عملکرد این صندوق شفافیت کافی نداشته‌اند.

پیامدها و دیدگاه کارشناسان امنیت بلاک ‌چین

شرکت امنیتی سایورز (Cyvers) در تحلیل خود این رویداد را هشداری جدی برای کل صنعت دیفای دانست. به گفته‌ی دِدی لاوید، مدیرعامل سایورز:

حادثه ۹۳ میلیون دلاری استریم فایننس یادآور این واقعیت است که ریسک عملیاتی تنها به قراردادهای هوشمند محدود نمی‌شود. حتی زمانی که کدها امن باشند، مدیریت انسانی، متولیان خارجی و نگهداری آف‌ چین همچنان نقاط ضعف حیاتی باقی می‌مانند.

پروتکل الکسیر که بزرگ‌ترین طلبکار استریم محسوب می‌شود نیز اعلام کرده که فرایند بازخرید دارایی‌های خود را با نرخ ۱ دلار آغاز کرده است.

جمع‌بندی

بحران استریم فایننس بار دیگر نشان داد که حتی پروژه‌های بزرگ دیفای نیز از خطرات مدیریتی و شفافیت مالی در امان نیستند. استفاده بیش‌ازحد از اهرم، زنجیره‌های وام‌دهی پیچیده و نظارت ناکافی بر صندوق‌های خارجی، می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان اعتماد کاربران را از بین ببرد. این حادثه شاید نقطه عطفی برای بازنگری در مدل‌های وام‌دهی و بیمه در اکوسیستم دیفای باشد.

جزئیات حادثه ۹۳ میلیون دلاری استریم فایننس و پیامدهای آن

سوالات متداول

۱. علت اصلی سقوط استیبل‌کوین xUSD چه بود؟

علت اصلی، از دست رفتن حدود ۹۳ میلیون دلار از سرمایه کاربران توسط یکی از مدیران صندوق‌های خارجی استریم فایننس بود. این اتفاق باعث شد وثیقه‌های پشتیبان xUSD از تعادل خارج شوند و قیمت آن از دلار جدا شود.

۲. آیا کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را برداشت کنند؟

در حال حاضر تمام برداشت‌ها و واریزها در پلتفرم استریم فایننس متوقف شده است. تیم توسعه اعلام کرده تا پایان بررسی‌های حقوقی و تعیین وضعیت طلبکاران، هیچ تراکنشی پردازش نخواهد شد.

۳. نقش استراتژی «حلقه تکراری» در این بحران چه بود؟

این استراتژی شامل قرض‌گرفتن مکرر دارایی‌های خود برای کسب سود از اختلاف نرخ بهره است. استفاده بیش از حد از این روش منجر به اهرم مالی بالا و در نهایت، افزایش ریسک نقدینگی شد.

۴. چه پیامدی برای سایر پروژه‌های دیفای دارد؟

سقوط xUSD به دیگر استیبل‌کوین‌های مرتبط نیز آسیب زد و نشان داد شبکه‌های وام‌دهی دیفای به شدت به هم وابسته‌اند. این اتفاق احتمالاً باعث می‌شود پروژه‌ها در آینده نظارت سخت‌گیرانه‌تری بر صندوق‌ها و استراتژی‌های مالی خود اعمال کنند.

منبع