آیا مقصر اصلی قطع برق، بیت ‌کوین است؟

در روزهای گرم تابستان، خاموشی‌های مکرر برق نه‌تنها کولرها را خاموش کرده، بلکه چرخ زندگی بسیاری از مردم را از حرکت انداخته است. از نانوایی‌هایی که دستگاه خمیرگیرشان از کار می‌افتد تا بیمارستان‌هایی که در تاریکی فرو می‌روند، همه به دنبال مقصر می‌گردند. این روزها، انگشت اتهام به سمت یک متهم تازه نشانه رفته: ماینینگ بیت ‌کوین. اما آیا واقعاً این صنعت نوظهور دلیل اصلی قطع برق در ایران است؟ یا ماجرا پیچیده‌تر از این حرف‌هاست؟

مصرف برق ماینینگ در برابر بحران ناترازی برق

بر اساس برآوردها، مزارع ماینینگ مجاز و غیرمجاز در ایران بین ۷۰۰ تا ۲۰۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند. این رقم در نگاه اول بزرگ به نظر می‌رسد، اما وقتی بدانیم که ناترازی برق کشور در تابستان ۱۴۰۴ به ۲۰ تا ۲۷ هزار مگاوات رسیده، متوجه می‌شویم که حتی در بدترین حالت، ماینینگ تنها ۵ تا ۱۰ درصد از این کسری را تشکیل می‌دهد.

طبق گزارش دانشگاه کمبریج، ماینینگ بیت‌کوین در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۲۱ تراوات‌ساعت برق در جهان مصرف کرده که بیشتر از مصرف کل برق کشوری مثل آرژانتین است. اما در ایران، بحران خاموشی‌ها دلایل عمیق‌تری دارد:

• زیرساخت‌های فرسوده نیروگاه‌ها
• تلفات ۶ هزار مگاواتی در شبکه توزیع
• کمبود سوخت در فصول اوج مصرف

سودهای میلیاردی و برندگان اصلی

ایران با تعرفه برق ارزان (حدود ۲۷۰ تومان برای هر کیلووات‌ساعت) یکی از جذاب‌ترین مکان‌ها برای استخراج بیت‌ کوین است. حتی با تعرفه صنعتی ۲،۵۳۰ تومان، استخراج یک بیت ‌کوین که به‌طور متوسط ۱۴۳ مگاوات‌ساعت برق نیاز دارد، حدود ۳۶۱ میلیون تومان هزینه دارد. با قیمت بیت‌کوین ۱۱۷۰۰۰ هزار دلار (بیش از ۱۰.۵میلیارد تومان)، سود ناخالص به بیش از ۱۰ میلیارد تومان می‌رسد.

با این حال، برندگان اصلی این صنعت، مزارع بزرگ ماینینگ هستند که با دسترسی به برق یارانه‌ای، سود کلان می‌برند. در مقابل، ماینرهای کوچک و خانگی سهم ناچیزی دارند و بیشتر در معرض جریمه و توقیف قرار می‌گیرند.

آیا می‌توان ماینینگ را به فرصت اقتصادی تبدیل کرد؟

تجربه جهانی نشان داده که ماینینگ می‌تواند حامی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر باشد. در سوئد، شرکت Genesis Digital Assets مرکز ماینینگی با ۱،۹۰۰ دستگاه راه‌اندازی کرده که کاملاً با انرژی‌های تجدیدپذیر کار می‌کند.

در ایران، انجمن بلاکچین پیشنهاد داده که ماینرها به جای استفاده از برق شبکه، نیروگاه‌های خورشیدی یا بادی احداث کنند. همچنین، راهکارهایی مثل:

• تعرفه‌های پلکانی
• استفاده از تایمرهای هوشمند برای ماینینگ در ساعات غیرپیک
• سرمایه‌گذاری در انرژی‌های سبز

می‌تواند فشار بر شبکه برق را کاهش دهد و فرصت‌های شغلی و درآمد ارزی ایجاد کند.

جمع‌بندی: متهم اصلی کیست؟

واقعیت این است که ماینینگ بیت ‌کوین تنها بخش کوچکی از مشکل خاموشی‌ها را تشکیل می‌دهد. بحران اصلی ریشه در مدیریت ناکارآمد، فرسودگی زیرساخت‌ها و هدررفت گسترده انرژی دارد. اگر سیاست‌گذاری هوشمندانه جای برخورد قهری را بگیرد، این صنعت می‌تواند از یک تهدید به یک فرصت اقتصادی و فناورانه برای ایران تبدیل شود.