چکیده

طلا، این فلز درخشان و گران‌بها، از دیرباز نقشی محوری در اقتصاد و تمدن بشری ایفا کرده است. از نخستین سکه‌های ضرب شده تا شمش‌های عظیم در خزانه‌داری‌های ملی، طلا همواره نمادی از ثروت و قدرت بوده است. اما چگونه این فلز گران‌بها در بازارهای جهانی اندازه‌گیری و قیمت‌گذاری می‌شود؟ واحدی که بیش از هر واحد دیگری در تجارت بین‌المللی طلا به گوش می‌خورد، “انس” است. اما این انس چیست و چه تفاوتی با واحدهای وزنی رایج دیگر دارد؟ چرا در ایران از واحد “مثقال” برای طلا استفاده می‌شود و چگونه می‌توان این دو را به یکدیگر تبدیل کرد؟

در این مطلب، سفری جامع به دنیای انس طلا خواهیم داشت. از تاریخچه و چگونگی جهانی شدن این واحد اندازه‌گیری گرفته تا دلایل انتخاب آن به عنوان استاندارد جهانی.

انس طلا چیست؟ سفری به قلب یک استاندارد جهانی

وقتی صحبت از “انس طلا” به میان می‌آید، منظور “انس تروی” (Troy Ounce) است که واحد سنتی اندازه‌گیری وزن فلزات گران‌بها و سنگ‌های قیمتی به شمار می‌رود. این واحد با انس معمولی یا “انس آوواردوپوآ” (Avoirdupois Ounce) که برای اندازه‌گیری وزن مواد غذایی و سایر کالاها در برخی کشورها مانند ایالات متحده آمریکا به کار می‌رود، متفاوت است. مشخصات انس طلا به شرح زیر است؟

• نسبت هر انس طلا به گرم: هر انس طلا دقیقاً برابر با ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم است.
• عیار طلا و انس جهانی: قیمت جهانی طلا به دلار آمریکا اعلام می‌شود و بر اساس یک انس طلای ۲۴ عیار (خالص‌ترین شکل طلا با خلوص ۹۹.۹٪ یا بالاتر) است. این استاندارد، شفافیت و یکپارچگی را در بازارهای بین‌المللی طلا تضمین می‌کند.

تاریخچه انس تروی: چگونه یک واحد وزن جهانی برای طلا انتخاب شد؟

ریشه‌های انس تروی به قرون وسطی و شهر تروآ (Troyes) در فرانسه بازمی‌گردد. این شهر در آن زمان یک مرکز تجاری مهم بود و بازرگانان از سراسر اروپا برای داد و ستد به آنجا می‌آمدند. برای تسهیل تجارت و جلوگیری از سردرگمی ناشی از واحدهای وزنی متعدد و متفاوت، یک سیستم وزنی استاندارد در تروآ شکل گرفت که به “وزن تروی” معروف شد.

این سیستم به دلیل دقت و ثبات خود به سرعت در سایر نقاط اروپا، به ویژه برای اندازه‌گیری فلزات گران‌بها و دارو رواج یافت. پادشاهان انگلستان نیز از قرن پانزدهم میلادی، انس تروی را به عنوان واحد رسمی اندازه‌گیری طلا و نقره در این کشور پذیرفتند. با گسترش امپراتوری بریتانیا و بعدها با قدرت گرفتن ایالات متحده آمریکا در اقتصاد جهانی، انس تروی به تدریج به استاندارد غالب در تجارت بین‌المللی فلزات گران‌بها تبدیل شد.

دلایل اصلی جهانی شدن انس تروی عبارتند از:

1. سابقه تاریخی و پذیرش گسترده: استفاده طولانی مدت و پذیرش آن توسط قدرت‌های اقتصادی بزرگ.
2. دقت و استاندارد بودن: ارائه یک واحد اندازه‌گیری دقیق و ثابت برای کالاهای با ارزش بالا.
3. تسهیل تجارت بین‌المللی: ایجاد یک زبان مشترک برای معامله‌گران طلا در سراسر جهان.

انس در مقابل مثقال: استانداردهای جهانی و محلی

یادبگیر، پول دربیار مفاهیم پایه دنیای ارزهای دیجیتال را مرور کنید و دلار هدیه بگیرید

شروع

انس: معیاری جهانی

همانطور که اشاره شد، انس تروی به عنوان استاندارد جهانی برای قیمت‌گذاری و تجارت طلا در سطح بین‌المللی شناخته می‌شود. اکثر بازارهای بزرگ طلا مانند لندن، نیویورک و زوریخ از این واحد استفاده می‌کنند. بانک‌های مرکزی، سرمایه‌گذاران بزرگ و تولیدکنندگان شمش طلا، معاملات خود را بر پایه انس تروی انجام می‌دهند.

مثقال: واحد سنتی اندازه‌گیری طلا در ایران و برخی کشورهای منطقه

در ایران و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، واحد سنتی و رایج برای اندازه‌گیری و خرید و فروش طلا، “مثقال” است. هر مثقال صیرفی (که در بازار طلا رایج است) ۴.۶۰۸ گرم وزن دارد. طلایی که در ایران با واحد مثقال قیمت‌گذاری می‌شود، معمولاً طلای ۱۷ عیار (با خلوص ۷۰۵) یا طلای ۱۸ عیار (با خلوص ۷۵۰) است. به عنوان مثال، وقتی قیمت یک مثقال طلا در بازار ایران اعلام می‌شود، منظور قیمت ۴.۶۰۸ گرم طلای ۱۷ عیار یا ۱۸ عیار است (بسته به عرف بازار و نوع قطعه طلا).

چرا این تفاوت وجود دارد؟
استفاده از مثقال در ایران ریشه در تاریخ و سنت‌های این سرزمین دارد. این واحد از دوران پیش از اسلام در ایران رایج بوده و در طول قرن‌ها در مبادلات تجاری، به ویژه برای کالاهای گران‌بها، مورد استفاده قرار گرفته است. با وجود پذیرش استانداردهای جهانی در بسیاری از حوزه‌ها، واحدهای سنتی مانند مثقال به دلیل قدمت و جا افتادن در فرهنگ و عرف بازار، همچنان کاربرد خود را حفظ کرده‌اند. در سطح جهانی، نیاز به یک واحد یکسان برای جلوگیری از پیچیدگی در محاسبات و تسهیل تجارت بین‌المللی، منجر به انتخاب انس تروی شده است. اما در سطح محلی، تا زمانی که یک واحد سنتی مانند مثقال پاسخگوی نیازهای بازار داخلی باشد و مورد پذیرش عموم قرار گیرد، به کار خود ادامه می‌دهد.

تبدیل قیمت مثقال طلا در ایران به انس جهانی

برای مقایسه قیمت طلا در ایران با قیمت جهانی یا برای محاسبه ارزش طلای خود بر اساس استانداردهای بین‌المللی، نیاز به تبدیل قیمت مثقال به اونس (و بالعکس) و همچنین در نظر گرفتن عیار طلا وجود دارد.

فرض کنیم قیمت یک مثقال طلای ۱۸ عیار (با خلوص ۷۵۰ از ۱۰۰۰) در ایران ۶۶,۰۰۰,۰۰۰ ریال باشد. یک مثقال نیز برابر با ۴.۶۰۸ گرم است.

1. محاسبه قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار:
   قیمت یک گرم طلای ۱۸ عیار = (قیمت یک مثقال طلای ۱۸ عیار) / (وزن یک مثقال به گرم)
   قیمت یک گرم طلای ۱۸ عیار = ۶۶,۰۰۰,۰۰۰ ریال/۴.۶۰۸ گرم قیمت یک گرم طلای ۱۸ عیار ≈۱۴,۳۲۲,۹۱۶.۶۷ ریال
2. تبدیل قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار به طلای ۲۴ عیار (خلوص ۹۹۹.۹): طلای ۱۸ عیار دارای خلوص ۷۵۰ از ۱۰۰۰ است.
   قیمت یک گرم طلای ۲۴ عیار = (قیمت یک گرم طلای ۱۸ عیار / عیار طلای ۱۸) * عیار طلای ۲۴
   قیمت یک گرم طلای ۲۴ عیار = (۱۴,۳۲۲,۹۱۶.۶۷ ریال/۷۵۰)∗۹۹۹.۹
   قیمت یک گرم طلای ۲۴ عیار ≈(۱۹,۰۹۷.۲۲۲۲ ریال)∗۹۹۹.۹
   قیمت یک گرم طلای ۲۴ عیار ≈۱۹,۰۹۵,۳۱۲.۵ ریال
3. محاسبه قیمت یک اونس تروی طلای ۲۴ عیار به ریال: هر اونس تروی برابر با ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم است.
   قیمت یک اونس تروی طلای ۲۴ عیار به ریال = (قیمت یک گرم طلای ۲۴ عیار) * (وزن یک اونس تروی به گرم)
   قیمت یک اونس تروی طلای ۲۴ عیار به ریال = ۱۹,۰۹۵,۳۱۲.۵ ریال/گرم∗۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم/اونس قیمت یک اونس تروی طلای ۲۴ عیار به ریال ≈۵۹۴,۰۰۰,۳۴۳.۷۵ ریال
   بنابراین، با فرض قیمت ۶۶,۰۰۰,۰۰۰ ریال برای هر مثقال طلای ۱۸ عیار، قیمت یک اونس تروی طلای ۲۴ عیار تقریباً ۵۹۴,۰۰۰,۳۴۴ ریال یا ۵۹,۴۰۰,۰۳۴ تومان خواهد بود (بدون در نظر گرفتن سایر هزینه‌ها مانند کارمزد، مالیات و حباب احتمالی بازار).

برای مقایسه با قیمت جهانی، اگر نرخ هر دلار آمریکا را همچنان ۸۲۰۰۰ تومان (۸۲۰۰۰۰ ریال) فرض کنیم (توجه داشته باشید که این نرخ صرفاً یک مثال است و باید از نرخ روز استفاده شود)
قیمت یک اونس طلای ۲۴ عیار به دلار = (قیمت یک اونس طلای ۲۴ عیار به ریال) / (نرخ هر دلار به ریال)
قیمت یک اونس طلای ۲۴ عیار به دلار = ۵۹۴,۰۰۰,۳۴۴ ریال/۸۲۰,۰۰۰ ریال/دلار قیمت یک اونس طلای ۲۴ عیار به دلار ≈۷۲۴.۳۹ دلار

این رقم به شما کمک می‌کند تا قیمت طلا در بازار ایران را با قیمت‌های جهانی مقایسه کنید. به عنوان مثال، اگر در همین لحظه قیمت جهانی هر اونس طلا (مثلاً در بورس لندن یا نیویورک) به طور قابل توجهی بالاتر از ۷۲۴.۳۹ دلار باشد، می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که قیمت طلا در ایران (پس از تبدیل و در نظر گرفتن عیار) پایین‌تر از قیمت جهانی است، و بالعکس.

کدام کشورها از انس طلا استفاده می‌کنند و کدام نه؟

کشورهای استفاده‌کننده از انس طلا

انس تروی به طور گسترده در اکثر کشورهای جهان که در بازار بین‌المللی طلا فعال هستند، به عنوان واحد استاندارد شناخته می‌شود. شماری از مراکز عمده تجارت طلا:

o   ایالات متحده آمریکا

o   بریتانیا

o   سوئیس

o   کانادا

o   استرالیا

o   ژاپن

o   چین (در معاملات بین‌المللی و ذخایر بانک مرکزی)

o   بسیاری از کشورهای اروپایی

بانک‌های مرکزی این کشورها، ذخایر طلای خود را به انس طلا گزارش می‌دهند و بورس‌های کالای آن‌ها قیمت طلا را به انس طلا اعلام می‌کنند.

کشورهایی که از واحدهای دیگر استفاده می‌کنند

 در کنار استاندارد جهانی انس، برخی کشورها و مناطق به دلایل تاریخی، فرهنگی و عرف بازار داخلی، از واحدهای وزنی محلی خود نیز برای طلا استفاده می‌کنند:

o   ایران: مثقال و گرم.

o   هند: “تولا” (Tola) که تقریباً معادل ۱۱.۶۶۳۸ گرم است.

o   کشورهای جنوب شرق آسیا (مانند تایلند، ویتنام): واحدهای محلی مانند “چی” (Chi) یا “تایل” (Tael).

o   کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا: در کنار مثقال، گرم نیز کاربرد دارد.

باید توجه داشته باشیم حتی در کشورهایی که واحدهای محلی رایج هستند، برای تجارت در سطح بین‌المللی یا گزارش ذخایر رسمی، معمولاً از انس طلا نیز استفاده می‌شود تا قابلیت مقایسه و استانداردسازی فراهم گردد. بنابراین، استفاده از واحدهای محلی اغلب به معنای عدم استفاده کامل از انس طلا نیست، بلکه نشان‌دهنده وجود یک سیستم دوگانه یا ترجیح بازار داخلی به واحدهای سنتی‌تر است.

ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا: ورود به عصری نوین

در دنیایی که به سرعت به سمت دیجیتالی شدن پیش می‌رود، طلا به عنوان یک دارایی فیزیکی و سنتی، چگونه می‌تواند جایگاه خود را نه تنها حفظ، بلکه تقویت کند؟ پاسخ در ترکیب هوشمندانه این فلز گران‌بها با فناوری نوین بلاکچین نهفته است: ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا.

این ارزها که به آن‌ها “استیبل کوین‌های طلا” (Gold-Backed Stablecoins) نیز گفته می‌شود، توکن‌های دیجیتالی هستند که هر واحد آن‌ها نشان‌دهنده مالکیت مقدار مشخصی از طلای فیزیکی است. این طلای فیزیکی به صورت شمش‌های استاندارد در خزانه‌های امن و بیمه شده نگهداری می‌شود و به طور منظم توسط شرکت‌های حسابرسی مستقل مورد بازبینی قرار می‌گیرد تا شفافیت و اطمینان خاطر لازم برای دارندگان توکن فراهم شود.

مزایای ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا

1. مالکیت مستقیم طلای فیزیکی: برخلاف بسیاری از ابزارهای مشتقه طلا، با خرید این توکن‌ها شما واقعاً مالک کسری از طلای واقعی می‌شوید.
2. نقدشوندگی بالا: این توکن‌ها را می‌توان به راحتی در صرافی‌های ارز دیجیتال معتبر خرید و فروش کرد؛ ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته.
3. قابلیت تقسیم‌پذیری: می‌توانید مقادیر بسیار کوچکی از طلا را خریداری کنید که این امر سرمایه‌گذاری در طلا را برای افراد با بودجه‌های مختلف امکان‌پذیر می‌سازد.
4. کاهش هزینه‌های نگهداری و حمل‌ونقل: دیگر نیازی به نگرانی در مورد امنیت نگهداری طلای فیزیکی یا هزینه‌های بالای حمل و خطر سرقت آن نیست.
5. شفافیت و امنیت بلاک چین: تراکنش‌ها بر روی یک دفتر کل توزیع شده و تغییرناپذیر ثبت می‌شوند که امنیت و شفافیت بالایی را به ارمغان می‌آورد.
6. دسترسی جهانی: از هر کجای دنیا با دسترسی به اینترنت می‌توان به دارایی خود دسترسی پیدا کرد.

پکس گلد (PAX Gold – PAXG): نمونه‌ای درخشان از طلای دیجیتال

یکی از شناخته‌شده‌ترین و معتبرترین ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا، پکس گلد (PAXG) است که توسط شرکت پکسوس (Paxos Trust Company) پشتیبانی می‌شود. ویژگی‌های این ارز دیجیتال به شرح زیر است:

•       هر توکن PAXG معادل یک انس طلای خالص (۲۴ عیار) از شمش‌های طلای استاندارد London Good Delivery است که در خزانه‌های امن شرکت‌هایی مانند برینکس (Brink’s) نگهداری می‌شود.
•       مالکیت دارندگان PAXG به طور کامل توسط طلای فیزیکی پشتیبانی می‌شود و پکسوس به طور ماهانه گزارش‌های حسابرسی از ذخایر طلای خود منتشر می‌کند.
•       دارندگان PAXG می‌توانند توکن‌های خود را با طلای فیزیکی واقعی (در صورت داشتن حداقل مقدار لازم و پرداخت هزینه‌های مربوطه) بازخرید کنند یا آن را به راحتی با سایر ارزهای دیجیتال یا پول نقد در صرافی‌ها مبادله نمایند.
•       کارمزد تراکنش‌های PAXG بر روی بلاکچین اتریوم (به عنوان یک توکن ERC-20) بسیار ناچیز است و کارمزدی بابت نگهداری طلا نیز توسط پکسوس دریافت نمی‌شود.

پکس گلد در کنار ارزهای دیگری مانند تتر گلد (XAUT) و ادونچر گلد (AGLD)، بیشترین حجم معاملات ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا را در اختیار دارند.

سخن پایانی

انس طلا، بیش از یک واحد وزن ساده، نمادی از یک استاندارد جهانی است که قرن‌ها تجارت و سرمایه‌گذاری در این فلز گران‌بها را شکل داده است. از بازارهای شلوغ تروآ در فرانسه قرون وسطی تا بورس‌های مدرن امروزی، انس طلا به عنوان زبانی مشترک برای ارزش‌گذاری و مبادله طلا عمل کرده است. در حالی که قیمت جهانی طلا بر اساس انس ۲۴ عیار تعیین می‌شود، واحدهای محلی مانند مثقال در ایران، با عیارهای خاص خود، همچنان در بازارهای داخل نقش مهمی ایفا می‌کنند و درک نحوه تبدیل این واحدها برای فعالان بازار ضروری است.

همچنین با ظهور فناوری بلاکچین، ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا، با افزودن ویژگی‌هایی چون نقدشوندگی بالا، قابلیت تقسیم‌پذیری و کاهش هزینه‌های جانبی، فرصت‌های جدیدی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کرده‌اند. در نهایت، چه از طریق شمش‌های فیزیکی و چه از طریق توکن‌های دیجیتال، طلا همچنان به درخشش خود به عنوان یک دارایی بی‌بدیل در سبد سرمایه‌گذاری جهانی ادامه خواهد داد.

سوالات متداول

1. چرا با وجود رواج گسترده سیستم متریک (مانند گرم و کیلوگرم) در جهان، همچنان از واحد قدیمی “اونس تروی” برای وزن کردن و قیمت‌گذاری طلا در سطح بین‌المللی استفاده می‌شود؟
   چون اونس تروی به دلیل ریشه‌های تاریخی آن در تجارت فلزات گران‌بها، کل زیرساخت بازارهای مالی و بورس‌های کالای بزرگ جهانی را شکل داده است. ثبات و یکپارچگی ناشی از این استاندارد تاریخی برای چنین کالای مهمی، بر تغییر آن به سیستم متریک ارجحیت داده شده است.
2. تبدیل دقیق اونس تروی به گرم (۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم) از کجا نشأت گرفته و آیا با سیستم پوند ارتباطی دارد؟
   بله، وزن اونس تروی از سیستم تاریخی “پوند تروی” مشتق شده است که در آن هر پوند تروی معادل ۱۲ اونس تروی است. این سیستم وزنی خاص (تروی) از قدیم برای اندازه‌گیری دقیق فلزات گران‌بها و داروها به کار می‌رفته و مبنای محاسبه وزن ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرمی برای هر اونس تروی شده است.