مونرو اسیر حمله ۵۱ درصدی | ریزش دو رقمی قیمت XMR

مونرو (Monero) به عنوان یکی از مهم‌ترین ارزهای دیجیتال حریم‌خصوصی‌محور جهان، همیشه به امنیت و غیرقابل‌ردیابی بودن تراکنش‌هایش شناخته شده است. اما هفته گذشته خبری منتشر شد که نه‌تنها جامعه مونرو، بلکه کل بازار ارزهای دیجیتال را نگران کرد: یک پروژه بلاک‌چینی دیگر به نام Qubic مدعی شد بیش از ۵۱ درصد توان پردازشی شبکه مونرو را در اختیار گرفته است.
این یعنی از نظر تئوری Qubic می‌تواند تراکنش‌ها را بازنویسی یا حتی سانسور کند؛ اتفاقی که در صورت ادامه، پایه‌های اعتماد به مونرو را متزلزل خواهد کرد.

حمله ۵۱ درصدی یعنی چه؟

برای فهم بهتر ماجرا، باید بدانیم که در بلاکچین‌های مبتنی بر اثبات کار (POW) مثل بیت ‌کوین یا مونرو، ماینرها با قدرت پردازشی خود بلاک‌ها را تایید می‌کنند. اگر یک گروه یا نهاد بتواند بیش از نیمی از توان پردازشی کل شبکه (هش‌ریت) را در اختیار بگیرد، عملاً می‌تواند:

• تراکنش‌های تاییدشده را بازنویسی کند
• یک تراکنش را دو بار خرج کند (Double Spend)
• تراکنش‌های خاص را سانسور و تاییدشان را متوقف کند

این نوع حمله پیش‌تر هم در پروژه‌هایی مثل اتریوم کلاسیک یا بیت‌ کوین گلد رخ داده و میلیون‌ها دلار خسارت به جا گذاشته است.

Qubic کیست و چطور این‌قدر قدرت گرفت؟

Qubic یک بلاکچین لایه اول است که توسط سرگئی ایوانچگلو (هم‌بنیان‌گذار آیوتا و NXT) راه‌اندازی شده. این شبکه از مدلی به نام Proof-of-Useful-Work استفاده می‌کند، یعنی قدرت پردازشی ماینرها را به کارهای مفید مثل هوش مصنوعی یا استخراج سایر ارزها هدایت می‌کند.

از اواخر خرداد ۱۴۰۴ (ژوئن ۲۰۲۵)، Qubic شروع به تشویق ماینرهای CPU برای استخراج مونرو و سپس تبدیل این درآمد به تتر (USDT) جهت خرید و سوزاندن توکن بومی خودش کرد، QUBIC. این کار هم باعث رشد قیمت QUBIC شد و هم هش ‌ریت مونرو را به سمت استخرهای Qubic کشاند.

طبق آمار:

• اردیبهشت ۱۴۰۴ (می ۲۰۲۵): سهم Qubic از هش‌ریت مونرو کمتر از ۲٪ بود.
• اواخر تیر ۱۴۰۴ (جولای ۲۰۲۵): این سهم به ۲۵٪ رسید.
• ۲۱ مرداد ۱۴۰۴ (۱۲ آگوست ۲۰۲۵): Qubic اعلام کرد بیش از ۵۱٪ هش‌ریت شبکه را در اختیار گرفته است.

نقطه اوج: بازنویسی ۶ بلاک

همزمان با اعلام این خبر، داشبورد وضعیت اجماع مونرو نشان داد که یک بازساز‌ی زنجیره (Chain Reorg) به عمق ۶ بلاک اتفاق افتاده است. یعنی ۶ بلاک تاییدشده کنار گذاشته شده و جای خود را به بلاک‌های جدید داده‌اند. این فرآیند باعث حذف ۶۰ بلاک معتبر قبلی شد.

Qubic این رویداد را مدرکی از موفقیت حمله ۵۱ درصدی دانست. اما برخی توسعه‌دهندگان مونرو، مثل لوک پارکر (توسعه‌دهنده SeraiDEX)، گفتند که این فقط نتیجه «شانس زیاد» یک ماینر قدرتمند بوده و الزاماً حمله موفق محسوب نمی‌شود.

واکنش‌ها و اختلاف نظرها

• حامیان مونرو: معتقدند این یک «هش‌ریت اسپایک» موقت بوده و خطر بلندمدت ایجاد نمی‌کند.
• کارشناسان امنیتی: هشدار دادند که در صورت ادامه این وضعیت، Qubic می‌تواند سانسور تراکنش یا دوبار خرج کردن را عملی کند.
• SlowMist (شرکت امنیت سایبری): این بار حمله را موفق دانست و گفت هزینه اجرای آن هم بسیار بالا بوده، اما از نظر تئوری Qubic اکنون توانایی بازنویسی زنجیره را دارد.
• Ledger CTO: هزینه تداوم چنین حمله‌ای را حدود ۷۵ میلیون دلار در روز برآورد کرد و گفت ادامه این روند می‌تواند اعتماد به شبکه را ظرف یک شب نابود کند.

نبرد متقابل: از DDoS تا کاهش هش‌ریت

در اواخر تیر و اوایل مرداد، جامعه مونرو با حملات DDoS به استخرهای Qubic تلاش کرد قدرت پردازشی آنها را کاهش دهد. در یکی از این حملات شش‌ساعته، هش‌ریت استخر Qubic از ۲.۶ گیگاهش بر ثانیه به ۰.۸ گیگاهش کاهش یافت. اما Qubic هسته اصلی شبکه خود را فعال نگه داشت و مدعی شد حتی بدون حمله کامل به اجماع، همچنان اکثریت هش‌ریت را دارد.

تأثیر بر قیمت مونرو

این بحران باعث شد قیمت XMR در یک هفته:

• حدود ۱۳.۵٪ کاهش هفتگی
• افت ۸.۶٪ در یک روز (به ۲۴۸ دلار ۲۱ مرداد )
• معامله در محدوده ۲۵۲ دلار در روز بعد از اعلام خبر

حجم معاملات هم افزایش یافت، چون معامله‌گران به سرعت بین ریسک امنیتی و فرصت نوسان‌گیری تصمیم می‌گرفتند.

چرا مونرو در برابر این حمله آسیب‌پذیر شد؟

• استفاده از الگوریتم RandomX برای استخراج با CPU، که اگرچه مانع ASICها می‌شود، اما متمرکزشدن هش‌ریت در یک استخر قدرتمند را سخت نمی‌کند.
• امکان جذب ماینرها با مشوق‌های اقتصادی بالاتر از سوی  پروژه‌های دیگر (مثل Qubic)
• هزینه پایین‌تر برای کنترل هش‌ریت نسبت به شبکه‌های بزرگی مثل بیت ‌کوین

سناریوهای پیش رو برای مونرو

۱. عقب‌نشینی Qubic

اگر Qubic تصمیم بگیرد این «آزمایش اقتصادی» را متوقف کند، شبکه مونرو می‌تواند به حالت عادی برگردد و اعتماد بازار دوباره تقویت شود.
پیامد: احتمال رشد مجدد قیمت XMR به سطوح قبل از حمله.

۲. ادامه کنترل اکثریت

اگر Qubic به کنترل ۵۱٪ هش‌ریت ادامه دهد، ریسک حملات دوباره و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران وجود دارد.
پیامد: فشار فروش بیشتر و احتمال سقوط قیمت زیر محدوده حمایتی ۲۳۰ دلار.

۳. واکنش فنی جامعه مونرو

جامعه می‌تواند با آپدیت الگوریتم استخراج یا فورک شبکه جلوی تداوم این کنترل را بگیرد.
پیامد: بازگشت امنیت، اما احتمال ایجاد دو شاخه (Fork) و سردرگمی در بازار.

جمع‌بندی

اتفاق اخیر برای مونرو یادآور این حقیقت است که حتی پروژه‌های قدیمی و شناخته‌شده هم از تهدیدات فنی و اقتصادی در امان نیستند. حمله ۵۱ درصدی Qubic، چه موفق تلقی شود و چه نه، پیام روشنی دارد: امنیت بلاکچین فقط به فناوری وابسته نیست، بلکه به توزیع واقعی قدرت پردازشی و انگیزه‌های اقتصادی ماینرها هم بستگی دارد.
بازار در حال حاضر منتظر واکنش رسمی توسعه‌دهندگان مونرو است و تا آن زمان، ریسک سرمایه‌گذاری در XMR بالاتر از حد معمول باقی می‌ماند.