پس از طلاق، تکلیف دارایی‌های مشترک ارز دیجیتال چه می‌شود؟

امروز دیگر مهریه فقط سکه و زمین نیست. با گسترش ارزهای دیجیتال در ایران، بسیاری از زوج‌ها بخشی از مهریه یا شروط ضمن عقد را به صورت بیت ‌کوین، اتریوم یا سایر ارزهای دیجیتال تعیین می‌کنند. همچنین، اگر در دفترچه ازدواج شرط تقسیم اموال درج شده باشد، این تقسیم شامل ارز دیجیتال هم می‌شود.

اما چالش اصلی از اینجا شروع می‌شود: چطور باید این دارایی‌ها را در زمان طلاق تقسیم کرد؟ و آیا می‌توان کلید خصوصی کیف پول را نصف کرد؟

کلید خصوصی چیست و چرا قابل نصف کردن نیست؟

کلید خصوصی (Private Key) یک رشته رمزنگاری‌شده است که مالکیت واقعی ارز دیجیتال را تعیین می‌کند. هرکس این کلید را داشته باشد، می‌تواند دارایی را جابه‌جا کند.

نصف کردن فیزیکی آن مانند بریدن رمز کارت بانکی است؛ هیچ‌کدام از بخش‌ها به تنهایی کاربردی ندارند و کوچک‌ترین خطا ممکن است باعث نابودی کامل سرمایه شود.

به همین دلیل، تقسیم کلید خصوصی به‌صورت دستی ممنوع و بسیار خطرناک است.

جایگاه ارز دیجیتال در قوانین ایران

در ایران، ارز دیجیتال به‌عنوان «مال» یا «دارایی» شناخته می‌شود و می‌تواند:

• به‌عنوان مهریه تعیین شود.
• مشمول تقسیم اموال در شروط ضمن عقد گردد.
• با حکم دادگاه یا توافق طرفین، بین زوجین تقسیم شود یا ارزش معادل آن پرداخت گردد.

این یعنی در صورت وقوع طلاق، ارز دیجیتال هم مانند ملک و سکه، مشمول قوانین تقسیم یا انتقال دارایی است.

ابزارهای امن برای تقسیم ارز دیجیتال پس از طلاق

۱. Shamir’s Secret Sharing (تقسیم امن کلید خصوصی)

در این روش، کلید خصوصی به چند بخش رمزنگاری‌شده تقسیم می‌شود و برای بازسازی کلید، داشتن تعداد مشخصی از این بخش‌ها الزامی است.

مثال: کلید به سه بخش تقسیم و شرط می‌شود که دو بخش از سه بخش برای بازسازی کافی باشد:

• بخش اول نزد شوهر
• بخش دوم نزد زن
• بخش سوم نزد وکیل یا کارشناس رسمی دادگستری

مزایا:

• جلوگیری از سوءاستفاده یک‌طرفه
• امکان بازیابی در صورت از دست رفتن یک بخش
• امنیت بسیار بالا

۲. کیف پول چندامضایی (Multi-Signature Wallet)

کیف پول چندامضایی مانند صندوق امانات مشترک است که برای برداشت وجه به بیش از یک امضا نیاز دارد.

مثال ساختار ۲ از ۳:

• کلید اول نزد شوهر
• کلید دوم نزد زن
• کلید سوم نزد شخص بی‌طرف (وکیل یا نهاد مورد اعتماد)

مزایا:

• جلوگیری از برداشت یک‌طرفه
• الزام به همکاری در برداشت
• امنیت حقوقی و فنی بالا

۳. امانت‌گذاری نزد شخص ثالث (Custodial/Escrow)

در این روش، کلید خصوصی نزد یک شخص یا نهاد حقوقی معتبر نگهداری می‌شود و انتقال دارایی طبق حکم دادگاه یا توافق‌نامه انجام می‌گیرد.

مزایا:

• جلوگیری از انتقال غیرقانونی
• مناسب برای پرونده‌های با ارزش بالا یا اختلافات جدی
• امنیت و شفافیت بالا

جدول مقایسه روش‌ها

کشف دارایی‌های پنهان در جریان طلاق

با وجود باور عمومی، تراکنش‌های ارز دیجیتال کاملاً قابل ردیابی هستند. امروزه کارشناسان با ابزارهای ردیابی بلاکچین می‌توانند وجود دارایی‌های مخفی را شناسایی کنند. عدم افشای این دارایی‌ها در دادگاه می‌تواند تبعات قانونی سنگینی داشته باشد.

جمع‌بندی

ارز دیجیتال به بخش جدایی‌ناپذیر دارایی‌های خانوار تبدیل شده و در طلاق یا تقسیم اموال باید مانند سایر دارایی‌ها به‌صورت قانونی و امن مدیریت شود. با وجود این که کلید خصوصی قابل نصف کردن نیست، استفاده از روش‌هایی مانند Shamir’s Secret Sharing، کیف پول چندامضایی و امانت‌گذاری حقوقی می‌تواند امنیت، شفافیت و عدالت را تضمین کند.

با انتخاب روش مناسب، می‌توان از بروز اختلافات بعدی جلوگیری کرد و سرمایه دیجیتال را در برابر خطرات فنی و حقوقی حفظ نمود.