چکیده

بیت‌کوین بارها در مواجهه با بحران‌های ژئوپلیتیک به‌عنوان یکی از دارایی‌های مهم جهانی، واکنش‌ نشان داده است. دو نمونه‌ی بارز از این شرایط بحرانی، یکی جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲ و دیگری تنش ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۵ بوده‌اند. در حالی‌که بسیاری انتظار دارند در چنین شرایطی بازار رمزارزها دچار نوسانات شدید شود، بررسی دقیق این دو بازه زمانی نشان می‌دهد که واکنش بازار به هر یک از این درگیری‌ها تفاوت قابل توجهی داشته است.

واکنش بیت‌کوین به بحران ایران و اسرائیل

در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، هم‌زمان با آغاز درگیری‌های مستقیم میان ایران و اسرائیل، نگاه‌ها به بازارهای جهانی دوخته شد و بسیاری انتظار یک واکنش هیجانی از سوی سرمایه‌گذاران داشتند. بیت‌ کوین که در آن زمان بالای سطح روانی ۱۰۵ هزار دلار معامله می‌شد، در روز اول بحران واکنش محدودی نشان داد و حتی در برخی لحظات تا نزدیکی ۱۰۹ هزار دلار رشد کرد. این رفتار ابتدایی نشان می‌داد که بازار در ساعات نخست، درگیری را به‌عنوان تهدیدی گسترده برای اقتصاد جهانی تلقی نکرده یا حداقل فوریت شدیدی در فروش احساس نکرده است.

اما در روزهای بعد، به‌ویژه با ورود ایالات متحده به میدان و حملات محدود به برخی تأسیسات نظامی ایران، قیمت بیت‌ کوین دچار افت شد. پایین‌ترین سطح قیمت در این بازه در حدود ۹۸ هزار دلار ثبت شد. اما این افت شدید، چندان دوام نیاورد و طی چند روز، روند بهبود را آغاز کرد. تا اینکه در پایان ۱۲ روز، قیمت بیت ‌کوین به محدوده ۱۰۷ هزار دلار رسید. نوسانات روزانه در این دوره به‌ندرت از ۴ درصد فراتر رفت و هیچ موج گسترده‌ای از فروش وحشت‌زده یا ورود سنگین سرمایه مشاهده نشد.

رفتار سرمایه‌گذاران در این بازه، بیش از آن‌که به شوک ژئوپلیتیکی وابسته باشد، تحت تأثیر داده‌های کلان اقتصادی مانند سیاست‌های پولی فدرال رزرو و وضعیت تورم جهانی قرار داشت. تحلیل‌گران بازار بر این باور بودند که بیت‌ کوین در سال ۲۰۲۵ نسبت به گذشته، به بلوغ بیشتری رسیده و بیش از پیش به‌عنوان یک دارایی همبسته با شاخص‌های کلان (نه صرفاً اخبار سیاسی) تلقی می‌شود.

روند بیت‌‌کوین در جنگ روسیه و اوکراین

این درحالی است که با آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین در تاریخ ۵ اسفند ۱۴۰۰ (۲۴ فوریه ۲۰۲۲)، بازارهای مالی جهانی دچار شوک شدیدی شدند. حجم معاملات بازار ارزهای دیجیتال و بیت ‌کوین نیز از این قاعده مستثنا نبود و در ساعات ابتدایی حمله، قیمت آن با افت ناگهانی مواجه شد. به‌طوری که از محدوده ۳۹ هزار دلار به حدود ۳۴٬۳۰۰ دلار سقوط کرد. این واکنش اولیه به‌دلیل افزایش شدید ترس در بازار و حرکت سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امن سنتی مانند طلا و دلار آمریکا رخ داد.

اما برخلاف انتظار، بیت ‌کوین تنها چند روز پس از این افت، جهشی خیره‌کننده را تجربه کرد. در تاریخ ۲۸ فوریه، قیمت بیت‌ کوین نزدیک به ۱۴ درصد افزایش یافت و به حدود ۴۳٬۰۰۰ دلار رسید. دلیل این جهش ناگهانی، افزایش شدید تقاضا در بازار روسیه بود، جایی که تحریم‌های مالی غرب باعث سقوط شدید ارزش روبل شده بود و مردم به‌دنبال راهی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود بودند. هم‌زمان، محدودیت در دسترسی به سیستم‌های بانکی بین‌المللی نیز باعث شد بسیاری از شهروندان روسیه و حتی اوکراین به بیت‌ کوین و استیبل کوین تتر به‌عنوان جایگزینی برای پول نقد یا حواله‌های مالی روی بیاورند.

این رشد، انفجاری اما موقت بود. با ادامه جنگ و افزایش نگرانی‌ها درباره رکود اقتصادی، بیت‌ کوین مجدداً به محدوده ۳۸ هزار دلار بازگشت و نوسانات شدیدی را تجربه کرد. با این حال، این بحران نشان داد که بیت ‌کوین می‌تواند در شرایط خاص، رفتاری متفاوت از دارایی‌های سنتی نشان دهد. در حالی‌که در ابتدا به‌شدت ریزش کرد، تنها با گذشت چند روز توانست به پناهگاهی برای بخش خاصی از سرمایه‌گذاران تبدیل شود.

چرا بیت‌کوین در سال ۲۰۲۵ واکنش ملایم‌تری نسبت به بحران‌ها نشان می‌دهد؟

در سال ۲۰۲۵، بازار بیت‌‌کوین نسبت به بحران‌های ژئوپلیتیک، از جمله تنش ایران و اسرائیل، واکنشی به‌مراتب ملایم‌تر و منطقی‌تر از سال‌های گذشته نشان داد. برخلاف رفتار هیجانی سرمایه‌گذاران در سال ۲۰۲۲ که با آغاز جنگ روسیه و اوکراین، موجی از فروش بیت ‌کوین شکل گرفت، در بحران ۲۰۲۵ شاهد افت‌های محدود و بازگشت سریع قیمت بودیم. این تفاوت رفتاری را می‌توان نشانه‌ای از بلوغ بازار کریپتو دانست، جایی که سرمایه‌گذاران با دیدی دقیق‌تر به تحولات سیاسی نگاه می‌کنند و تصمیم‌گیری‌های خود را صرفاً بر اساس تیتر اخبار انجام نمی‌دهند.

یکی از دلایل اصلی این تغییر رفتار، افزایش همبستگی بیت‌کوین با شاخص‌های اقتصادی کلان مانند نرخ بهره، تورم، و سیاست‌های بانک مرکزی آمریکا بود. در واقع، در سال ۲۰۲۵ بیت ‌کوین بیش از آن‌که به عنوان دارایی پرریسک یا حتی جایگزین طلا در بحران شناخته شود، به‌ سبدهای سرمایه‌گذاری وارد شد. همین موضوع باعث شد که در بحران‌هایی با تأثیر منطقه‌ای، مثل تنش خاورمیانه، قیمت بیت‌ کوین واکنش افراطی نشان ندهد و معامله‌گران بیش‌تر بر داده‌های اقتصادی و تصمیمات فدرال رزرو تمرکز کنند.

آیا بیت ‌کوین واقعاً یک پناهگاه امن است؟

مفهوم پناهگاه امن (Safe Haven)، معمولاً به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که در دوران بحران‌های اقتصادی یا ژئوپلیتیک، ارزش خود را حفظ کرده یا حتی افزایش می‌دهند. در این زمینه، طلا، فرانک سوئیس و اوراق قرضه دولتی آمریکا از نمونه‌های سنتی شناخته‌شده‌اند. بیت‌ کوین طی سال‌های اخیر بارها در این جایگاه قرار گرفته، اما عملکرد آن در بحران‌های مختلف، از جمله جنگ روسیه و اوکراین، نشان داده که نقش آن به‌عنوان پناهگاه امن هنوز قطعی و با ثبات نیست. در برخی شرایط مانند سقوط ارزش روبل روسیه، بیت ‌کوین به‌عنوان ابزار فرار از محدودیت‌های مالی درخشید اما در شرایط دیگر، همچون افزایش ترس جهانی، همانند دارایی‌های پرریسک دچار ریزش شد.

واقعیت این است که بیت ‌کوین در حال حاضر بیشتر یک دارایی نیمه‌ریسکی با پتانسیل پوشش تورم و خروج از سیستم مالی سنتی است تا یک پناهگاه امن کلاسیک. واکنش آن به بحران‌ها به‌شدت وابسته به شرایط اقتصادی، قوانین کشورها و سطح پذیرش عمومی است. اگرچه در برخی کشورها، به‌خصوص آن‌هایی که با بی‌ثباتی مالی روبه‌رو هستند، بیت ‌کوین می‌تواند ابزار حفظ سرمایه تلقی شود، اما در سطح جهانی هنوز نوسانات شدید، نبود چارچوب قانونی و تأثیرپذیری از سیاست‌های پولی، مانع از آن شده که بیت‌ کوین در همه بحران‌ها رفتاری مشابه طلا داشته باشد.

یادبگیر، پول دربیار مفاهیم پایه دنیای ارزهای دیجیتال را مرور کنید و دلار هدیه بگیرید

شروع

جمع‌ بندی

بررسی واکنش بیت ‌کوین به دو بحران ژئوپلیتیک مهم در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که تأثیر این رویدادها بر بازار کریپتو، کاملاً وابسته به شرایط اقتصادی، سیاسی و رفتار سرمایه‌گذاران در آن بازه بوده است. در حالی‌که بیت‌کوین در بحران ۲۰۲۲ ابتدا به‌شدت سقوط کرد و سپس به‌طور ناگهانی رشد کرد، در بحران ۲۰۲۵ نوساناتی محدودتر و رفتاری آرام‌تر داشت. این تفاوت‌ها بیانگر بلوغ نسبی بازار در گذر زمان هستند. بنابراین نمی‌توان بیت ‌کوین را همواره یک پناهگاه امن یا یک دارایی با ریسک بالا دانست، بلکه رفتار آن به شرایط وابسته است.

سوالات متداول

آیا جنگ ایران و اسرائیل باعث ریزش شدید بیت‌کوین شد؟

خیر، اگرچه بیت‌کوین در ابتدا تا حدود ۹۸ هزار دلار افت کرد، اما بازار خیلی زود آرام گرفت و قیمت به بالای ۱۰۷ هزار دلار بازگشت.

بیت‌کوین در بحران جنگ اوکراین چه رفتاری داشت؟

ابتدا سقوط کرد، اما سپس با جهشی ناگهانی حدود ۱۴ درصد رشد کرد.

چرا واکنش بیت ‌کوین در سال ۲۰۲۵ ملایم‌تر بود؟

زیرا بازار کریپتو اکنون تمرکز بیشتری بر سیاست‌های پولی و تورم جهانی دارد و تنش‌های منطقه‌ای، به‌عنوان عامل اصلی ریزش آن شناخته نمی‌شوند.

کدام بحران تأثیر بیشتری روی بیت‌‌کوین داشت؟

جنگ اوکراین به‌مراتب نوسانات شدیدتری ایجاد کرد.