سهام خالی از نقدینگی-پول حقیقی کجا رفته است؟

در روزهای اخیر شاخص کل بورس تهران با رشد نسبی همراه بوده است و برخی نشانه‌ها از بازگشت بازار در نماگر اصلی دیده شد. با این حال بررسی دقیق جریان پول حقیقی تصویر متفاوتی ارائه می‌دهد. واقعیت آن است که رشد شاخص در غیاب ورود نقدینگی تازه، نه‌تنها نشانه‌ای امیدوارکننده محسوب نمی‌شود، بلکه می‌تواند به‌عنوان زنگ خطری برای آینده بازار تعبیر گردد.

طبق آمار منتشرشده، طی روزهای ۲۶ و ۲۷ مرداد تنها حدود ۴۵۸ میلیارد تومان پول حقیقی به بازار سهام وارد شده است. این در حالی است که همزمان صندوق‌های درآمد ثابت و صندوق‌های اهرمی با خروج سرمایه مواجه بوده‌اند؛ موضوعی که نشان می‌دهد رشد شاخص بیشتر جنبه صوری داشته و سرمایه‌گذاران حقیقی همچنان تمایلی به ورود به بازار سهام ندارند.

از سوی دیگر شنیده‌ها حکایت از آن دارد که بازارگردانان در سمت فروش فعال نبوده‌اند و همین موضوع موجب تشکیل صف‌های خرید سنگین شد؛ صف‌هایی که به دلیل پر نشدن حجم مبنا، بیشتر به حمایت‌های مقطعی شبیه است تا نشانه‌ای از رونق واقعی بازار. در همین حال، بیشترین جریان نقدینگی به سمت صندوق‌های طلا هدایت شد؛ اقدامی که نشان‌دهنده ترجیح سرمایه‌گذاران به دارایی‌های امن‌تر در شرایط پرریسک فعلی است.

بررسی روند بلندمدت جریان پول نیز بر نگرانی‌ها می‌افزاید. از ابتدای خرداد تاکنون بیش از ۵۰ همت سرمایه از سهام خارج شده است. در همین بازه، صندوق‌های درآمد ثابت ۲۳ همت و بازار طلا ۱۷ همت جذب کرده‌اند. صندوق‌های اهرمی نیز خروجی بی‌سابقه ۲۷۳۱ همت را تجربه کرده‌اند؛ رقمی که با توجه به جایگاه این صندوق‌ها به‌عنوان دماسنج اعتماد سرمایه‌گذاران، عمق بی‌اعتمادی موجود در بازار را آشکار می‌سازد.

این وضعیت نشان می‌دهد رشدهای اخیر شاخص بیشتر حاصل حمایت‌های حقوقی‌ها و تحرکات دستوری است و نه نتیجه اقبال عمومی سرمایه‌گذاران. تجربه ماه‌های گذشته ثابت کرده است که چنین رشدهایی پایدار نیست و با کاهش حمایت‌ها، شاخص به‌سرعت وارد مسیر نزولی می‌شود. خروج مداوم پول حقیقی از خردادماه تاکنون نیز مؤید همین واقعیت است.

کارشناسان اقتصادی علت اصلی این وضعیت را در بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به چشم‌انداز اقتصاد کشور جستجو می‌کنند. ابهام در نرخ ارز، سیاست‌های تجاری و وضعیت بودجه عمومی موجب شده است تا سرمایه‌گذاران خرد بیش از گذشته به سمت دارایی‌های کم‌ریسک حرکت کنند. سیاست‌های حمایتی دولت نیز تاکنون موفق به بازگرداندن اعتماد عمومی نشده و همین موضوع باعث شده است رکود و ناپایداری بر بازار سرمایه سایه افکند.

با جمع‌بندی این شواهد می‌توان گفت بورس تهران در شرایطی شکننده قرار دارد. رشدهای اخیر نه‌تنها به معنای بازگشت رونق نیست، بلکه نشان‌دهنده ضعف بنیادی بازار است. تا زمانی که جریان پایدار نقدینگی حقیقی وارد بازار نشود و اعتماد سرمایه‌گذاران ترمیم نگردد، بورس محکوم به تداوم رکود و حتی سقوط‌های مقطعی خواهد بود.

سؤالات متداول

۱. چرا رشد شاخص بورس بدون ورود پول حقیقی خطرناک است؟

زیرا افزایش شاخص بدون پشتوانه نقدینگی تنها حاصل حمایت‌های مقطعی است و پایداری ندارد. در نتیجه، با کوچک‌ترین تغییر شرایط یا کاهش حمایت‌ها، بازار دوباره وارد روند نزولی می‌شود.

۲. صندوق‌های اهرمی چه نقشی در سنجش وضعیت بازار دارند؟

صندوق‌های اهرمی به‌عنوان دماسنج اعتماد سرمایه‌گذاران شناخته می‌شوند. خروج شدید نقدینگی از این صندوق‌ها نشانه‌ای جدی از کاهش اعتماد عمومی به آینده بازار سرمایه است.

۳. چرا سرمایه‌گذاران حقیقی به سمت طلا و صندوق‌های درآمد ثابت حرکت کرده‌اند؟

ابهام در آینده اقتصاد، نوسانات نرخ ارز و نگرانی از سیاست‌های مالی دولت باعث شده سرمایه‌گذاران خرد دارایی‌های امن‌تر و کم‌ریسک‌تر همچون طلا و صندوق‌های درآمد ثابت را ترجیح دهند.

۴. چه عواملی می‌تواند به بازگشت اعتماد به بورس کمک کند؟

شفافیت در سیاست‌های اقتصادی، ثبات نرخ ارز، اصلاح قوانین مرتبط با بازار سرمایه و کاهش دخالت‌های دستوری از مهم‌ترین عواملی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز بازگشت اعتماد عمومی به بورس باشند.