تابلوی سرخ بورس زیر سایه ماشه/ فرار سرمایه‌ها به سمت طلا

بازارهای مالی ایران در روزهای اخیر با تحولات سیاسی مهمی گره خورده‌اند. پس از رد پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها، نگرانی‌ها درباره فعال‌سازی مکانیسم ماشه افزایش یافته است. این موضوع نه تنها باعث افت محسوس شاخص بورس شد، بلکه روندی از بی‌اعتمادی و خروج نقدینگی از بازار سرمایه را رقم زد.

بازار سرمایه زیر سایه سیاست

بورس تهران که در روزهای پایانی شهریور روند مثبتی داشت و توانسته بود مقاومت‌های تکنیکال را بشکند، از ابتدای هفته جاری با انتشار خبرهای مرتبط با مکانیسم ماشه روندی معکوس را تجربه کرد.

• شاخص کل بورس روز یکشنبه با افت ۱.۵۰ درصدی به سطح ۲ میلیون و ۵۰۴ هزار واحد رسید.
• شاخص هم‌وزن نیز با کاهش ۱.۰۲ درصدی به ۷۷۳ هزار واحد نزول کرد.
• شاخص فرابورس همسو با سایر بازارها ۰.۶۶ درصد کاهش یافت.

این افت‌ها نشان‌دهنده افزایش فشار فروش و نگرانی سهامداران از آینده بازار بود.

دلار و طلا؛ پناهگاه سرمایه‌گذاران

همزمان با افت بازار سهام، دلار و طلا به عنوان دارایی‌های امن با رشد قابل توجهی روبه‌رو شدند.

• دلار آزاد از محدوده ۱۰۰ هزار تومان به ۱۰۵ هزار تومان صعود کرد.
• صندوق‌های طلا در دو روز متوالی بازدهی‌های ۶.۵ و ۲.۵ درصدی ثبت کردند.

این روند نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران با خروج از بورس به سمت دارایی‌های کم‌ریسک‌تر حرکت کرده‌اند.

آپشن‌ها و ابزارهای مشتقه؛ افزایش نوسان و پوشش ریسک

یکی از بخش‌های مورد توجه بازار در شرایط پرریسک، اختیار معامله (آپشن‌ها) است. فعالان بازار از این ابزار برای پوشش ریسک استفاده می‌کنند. در همین حال سفته‌بازی نیز در بازار آپشن شدت گرفته است و باعث افزایش نوسان ضمنی قراردادها شده است.

این اتفاق به معنی کاهش پیش‌بینی‌پذیری کوتاه‌مدت بازار و آماده‌سازی سرمایه‌گذاران حرفه‌ای برای سناریوهای پرریسک‌تر است.

تاثیر مکانیسم ماشه بر صنایع مختلف

• در صورت بازگشت تحریم‌ها، اثرات گسترده‌ای بر صنایع گوناگون قابل پیش‌بینی است:
• صادرات‌محورها (نفت، پتروشیمی، فلزات): بیشترین فشار را تحمل خواهند کرد.
• صنایع مصرف داخلی (خودرو، خرده‌فروشی): بیشتر تحت تأثیر شوک‌های ارزی و قدرت خرید قرار می‌گیرند.
• شرکت‌های دارای بدهی ارزی یا واردات‌محور: بیشترین حساسیت به محدودیت‌های ارزی را خواهند داشت.

در چنین فضایی، رکود تورمی محتمل‌ترین سناریو برای اقتصاد ایران است.

آینده بورس؛ سناریوهای محتمل

کارشناسان معتقدند تا زمان مشخص شدن تکلیف دیپلماسی و میزان اثرگذاری تحریم‌ها، بازار سهام با نوسانات شدید ادامه خواهد داد. در کوتاه‌مدت فشارهای نزولی محتمل است. صندوق‌های طلا و اوراق با درآمد ثابت گزینه‌های محافظه‌کارانه‌تری برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شوند. همچنین در صورت تثبیت نسبی وضعیت سیاسی، احتمال برگشت بخشی از اعتماد و رشد مقطعی بازار وجود دارد.

جمع‌بندی

فعال‌سازی مکانیسم ماشه به معنای بازگشت تحریم‌ها و فشار مضاعف بر اقتصاد ایران است. بورس، ارز و طلا هرکدام به شکل متفاوتی به این اخبار واکنش نشان داده‌اند. سرمایه‌گذاران باید در چنین فضایی با مدیریت ریسک و استفاده از ابزارهای متنوع، سبد دارایی خود را تنظیم کنند. آینده بورس بیش از هر چیز به تصمیمات سیاسی و دیپلماتیک وابسته است.

سوالات متداول

۱. مکانیسم ماشه چیست و چگونه بر بازارهای مالی تأثیر می‌گذارد؟

مکانیسم ماشه به سازوکاری در توافق برجام اشاره دارد که در صورت نقض تعهدات، تحریم‌های سازمان ملل به طور خودکار بازمی‌گردند. اجرای آن باعث کاهش صادرات نفت، محدودیت در دسترسی به ارز و افزایش ریسک‌های اقتصادی می‌شود که نتیجه آن افت بازار سهام و رشد دارایی‌های امن مانند طلا است.

۲. چرا بورس ایران پس از اخبار مکانیسم ماشه ریزش کرد؟

به دلیل افزایش ریسک سیاسی و نگرانی از بازگشت تحریم‌ها، سرمایه‌گذاران اقدام به فروش سهام و خروج نقدینگی کردند. این موضوع در کنار فشار اوراق دولتی و نرخ‌های بهره بالا، منجر به افت شدید شاخص‌ها شد.

۳. در شرایط پرریسک، بهترین گزینه سرمایه‌گذاری چیست؟

صندوق‌های طلا و اوراق با درآمد ثابت در شرایط فعلی محافظه‌کارانه‌تر هستند. برای افراد حرفه‌ای، استفاده از ابزارهایی مانند آپشن و هجینگ می‌تواند بخشی از ریسک را پوشش دهد.

۴. آیا امکان بازگشت اعتماد به بورس وجود دارد؟

بله. در صورت کاهش ریسک‌های سیاسی و بهبود شرایط دیپلماتیک، بازار می‌تواند بخشی از افت اخیر را جبران کند. همچنین سهام بنیادی با ترازنامه قوی در بلندمدت همچنان پتانسیل رشد دارند.