پاییز داغ تورم؛ مهرماه رکوردهای تازه‌ای ثبت کرد

مهدی گچلو در ۷ آبان ۱۴۰۴

خواندن در ۴ دقیقه

در ایران، دیگر افزایش قیمت‌ها پدیده‌ای غافلگیرکننده نیست؛ هر روز که از خواب بیدار می‌شویم و قدم به بازار می‌گذاریم، با نرخ‌های تازه‌ای روبه‌رو می‌شویم که به‌سرعت قدرت خرید را کاهش می‌دهند. تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از تورم مهرماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که اقتصاد کشور بار دیگر شاهد جهش شدید قیمت‌ها بوده است. در این میان، خوراکی‌ها و خدمات آموزشی نقش اصلی را در ثبت رکوردهای جدید تورمی ایفا کرده‌اند.

افزایش ۵ درصدی تورم ماهانه؛ بیشترین رشد از خرداد ۱۴۰۱

براساس گزارش رسمی مرکز آمار، تورم ماهانه مهر ۱۴۰۴ برابر با ۵ درصد بوده که بالاترین نرخ در بیش از دو سال گذشته است. این رقم در شهریور ۳.۸ درصد اعلام شده بود، بنابراین رشد قابل‌توجهی در فاصله تنها یک ماه رخ داده است.

مهم‌ترین عامل این جهش، افزایش شدید قیمت اقلام خوراکی بوده است. تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها به ۶.۴ درصد رسید که بیشترین میزان از بهمن سال گذشته محسوب می‌شود. در میان آن‌ها، ماهی‌ها، صدف‌داران، سبزیجات و حبوبات بیشترین سهم را در افزایش قیمت‌ها داشته‌اند.

افزایش قیمت در همه بخش‌ها؛ از سوخت تا آموزش

تورم تنها محدود به خوراکی‌ها نیست. بر اساس داده‌های مرکز آمار، اقلام غیرخوراکی نیز با تورم ۴.۲ درصدی در مهرماه مواجه شدند که بالاترین نرخ از مهر ۱۳۹۹ است.

در این میان، گروه‌های «آب، برق و سوخت»، «خرید وسایل نقلیه»، «تفریح و فرهنگ» و به‌ویژه «آموزش» رکوردهای جدیدی ثبت کرده‌اند.

به‌طور خاص، تورم ماهانه آموزش با ۲۳ درصد جهشی بی‌سابقه را تجربه کرده است؛ این رقم بالاترین میزان از سال ۱۳۹۱ تاکنون محسوب می‌شود. افزایش هزینه‌های تحصیل، کتاب و لوازم‌التحریر فشار مضاعفی را بر خانواده‌ها وارد کرده است. بسیاری از والدین گزارش داده‌اند که هزینه خرید ملزومات مدرسه در سال ۱۴۰۴ نسبت به سال گذشته حداقل ۳ تا ۴ برابر شده است.

تورم نقطه ‌به ‌نقطه؛ قله جدید در گرانی خوراکی‌ها

بررسی تورم نقطه‌به‌نقطه نشان می‌دهد که قیمت یک سبد مشخص از کالا و خدمات در مهرماه نسبت به مهر سال گذشته ۴۸.۶ درصد افزایش یافته است. این عدد بالاترین نرخ تورم نقطه‌ای از اردیبهشت ۱۴۰۲ محسوب می‌شود.

در بخش خوراکی‌ها، تورم نقطه‌به‌نقطه به ۶۴.۲ درصد رسیده است؛ رقمی چشمگیر که نشان می‌دهد فشار تورمی در اقلام ضروری معیشتی به بالاترین سطح خود طی بیش از یک سال گذشته رسیده است.

اقلام رکوردشکن تورمی

در میان گروه‌های کالایی، برخی اقلام افزایش‌هایی بی‌سابقه را تجربه کرده‌اند:

نان و غلات: ۹۸.۱ درصد
میوه و خشکبار: ۹۴ درصد
بهداشت و درمان: ۴۷.۸ درصد
آموزش: ۴۶.۳ درصد

بررسی تاریخی نشان می‌دهد که نان و غلات از تیر ۱۴۰۱، میوه و خشکبار از اردیبهشت ۱۳۹۸ و آموزش از سال ۱۳۹۱ تاکنون چنین افزایش‌هایی را تجربه نکرده بودند.

چرا میوه و سبزی گران شد؟

به گفته رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران، گرانی میوه از مبدأ و واسطه‌گری در حلقه‌های توزیع آغاز می‌شود، نه از خرده‌فروشان. مشکلات ساختاری در میدان مرکزی میوه و سبزی، نبود فاکتور رسمی و نوسانات عرضه از دلایل اصلی افزایش قیمت‌ها اعلام شده است.

جمع‌بندی: تورم ساختاری و نبود سیاست مهار

تورم مهرماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که اقتصاد ایران با یک تورم ساختاری و مزمن دست‌وپنجه نرم می‌کند. رکوردهای پیاپی در اقلام اساسی و آموزشی حاکی از آن است که فشار معیشتی بر اقشار متوسط و ضعیف جامعه در حال تشدید است.

اگرچه بخشی از افزایش قیمت‌ها ناشی از عوامل فصلی و هزینه‌ای است، اما نبود سیاست‌های کارآمد مهار تورم و بی‌ثباتی در بازار ارز نقش اصلی را در تداوم این وضعیت دارد.