تورم قرار است چقدر بیشتر شود؟

به گزارش اکو ایران بررسی تازه‌ترین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد رشد نقدینگی و پایه‌پولی، دو متغیر کلیدی و هسته اصلی ایجاد تورم در اقتصاد ایران، دوباره صعودی شده‌اند. این موضوع احتمال افزایش نرخ تورم در ماه‌های آینده را جدی‌تر کرده و نگرانی از ورود اقتصاد کشور به مسیر فشارهای تورمی شدیدتر را افزایش داده است.

رکوردزنی نقدینگی و پایه‌پولی

• رشد نقدینگی در خرداد ۱۴۰۴ به ۳۲.۴ درصد رسیده که بالاترین میزان در ۲۶ ماه اخیر است.
• در مقابل، این نرخ در فروردین ۱۴۰۳ به پایین‌ترین سطح خود از سال ۱۳۹۸ یعنی ۲۴.۱ درصد رسیده بود.
• رشد پایه‌پولی نیز در اردیبهشت امسال با ثبت ۳۰.۱ درصد به بالاترین سطح ۱۶ ماه گذشته رسید و در خرداد با اندکی کاهش به ۲۹.۶ درصد رسید.

این داده‌ها نشان می‌دهد روند نزولی سال گذشته متوقف شده و دوباره شاهد شتاب‌گیری متغیرهای تورم‌زا هستیم.

دلایل رشد نقدینگی و پایه‌پولی

بر اساس گزارش بانک مرکزی، عوامل زیر در افزایش نقدینگی و پایه‌پولی نقش اصلی را ایفا کرده‌اند:

1. انتشار مازاد اوراق دولتی و خرید بخش زیادی از آن از سوی بانک‌ها به دلیل کسری بودجه.
2. تسهیلات تکلیفی و الزام بانک‌ها به پرداخت وام‌های حمایتی (ازدواج، فرزندآوری و …).
3. افزایش ذخایر طلای بانک مرکزی و تبدیل آن به ریال.
4. تسویه مطالبات بانکی طبق قانون رفع موانع تولید.
5. استفاده دولت از تنخواه خزانه در سال ۱۴۰۴.
6. افزایش خالص بدهی دولت به بانک مرکزی و رشد دارایی‌های خارجی.

پیامدهای اقتصادی

• رشد نقدینگی از هدف‌گذاری بانک مرکزی فراتر رفته و تورم ماهانه ممکن است از سطح ۲ تا ۴ درصدی فعلی عبور کرده و به کانال ۵ درصدی برسد.
• اگر این روند ادامه یابد، خطر ابر تورم (Hyperinflation) جدی‌تر خواهد شد، هرچند هنوز اقتصاد ایران به‌طور رسمی وارد این وضعیت نشده است.
• فشار اصلی این روند بر قدرت خرید مردم و به‌ویژه اقشار کم‌درآمد خواهد بود.

متغیرهای پولی به زبان ساده

• پایه‌پولی (پول پرقدرت): پولی که بانک مرکزی به‌طور مستقیم خلق می‌کند.
• نقدینگی: مجموع پول و شبه‌پول (اسکناس در گردش + سپرده‌های بانکی بلندمدت) که اثر مستقیم بر سطح عمومی قیمت‌ها دارد.
• نقدینگی، در مقایسه با پایه‌پولی، تأثیرگذاری بیشتری بر تورم دارد و کنترل آن مستلزم مهار کسری بودجه دولت و مدیریت نظام بانکی است.

جمع‌بندی

آمارهای جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد که فشارهای تورمی در ماه‌های آینده تشدید خواهد شد. هرچند اقتصاد ایران هنوز وارد ابرتورم نشده، اما روند افزایشی نقدینگی و پایه‌پولی زنگ خطر را به صدا درآورده است.
راهکار اصلی برای کنترل این وضعیت، کاهش کسری بودجه دولت، اصلاح سیاست‌های بانکی و مدیریت انتظارات تورمی است. در غیر این صورت، چشم‌انداز تورم در نیمه دوم سال چندان امیدوارکننده نخواهد بود.