خودرو در شوک قیمتی

بازار خودرو ایران تنها دو روز پس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه با تکانه‌ای شدید مواجه شد. در این مدت کوتاه، قیمت خودروهای داخلی به طور میانگین ۷.۵ درصد و خودروهای مونتاژی ۵.۲ درصد افزایش یافته است. این جهش کم‌سابقه نه تنها بیانگر تأثیر مستقیم تحریم‌ها بر اقتصاد است، بلکه نشان می‌دهد بازار خودرو بیش از هر زمان دیگری در معرض شوک‌های روانی و سیاسی قرار دارد.

مکانیزم ماشه و تأثیر روانی آن بر بازار

مکانیزم ماشه بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تعریف شده است و این امکان را به اعضای برجام می‌دهد که در صورت نقض تعهدات، تمامی تحریم‌های گذشته دوباره اعمال شود. فعال‌سازی این مکانیزم از روز پنجم مهرماه، واکنش سریع و قابل توجهی در بازار خودرو ایران به همراه داشت. در همان ساعات ابتدایی، قیمت‌ها روند صعودی به خود گرفتند و خریداران و فروشندگان با شرایطی متفاوت نسبت به روزهای گذشته روبه‌رو شدند.

رشد میانگین قیمت‌ها در بازار

طبق داده‌های بررسی‌شده، بهای خودروهای داخلی طی این بازه زمانی به طور میانگین ۷۴.۳ میلیون تومان افزایش داشته که معادل ۷.۵ درصد رشد محسوب می‌شود. در بخش خودروهای مونتاژی نیز این عدد به ۸۹ میلیون تومان و رشد ۵.۲ درصدی رسیده است.

این تغییرات نشان می‌دهد که حالا هیچ خودروی سواری در بازار با قیمتی کمتر از ۶۰۰ میلیون تومان وجود ندارد و تعداد خودروهای بالای یک میلیارد تومان به شکل چشمگیری افزایش یافته است.

رکوردداران افزایش قیمت خودروهای داخلی

از میان خودروهای داخلی، سورن پلاس بنزینی بیشترین رشد را تجربه کرد. قیمت این خودرو تنها در یک روز از یک میلیارد و ۱۵ میلیون تومان به یک میلیارد و ۱۳۰ میلیون تومان رسید؛ افزایشی معادل ۱۱۵ میلیون تومان یا ۱۱.۳ درصد.

پس از آن، پژو ۲۰۷ معمولی با رشد ۱۱۰ میلیون تومانی (معادل ۱۱.۸ درصد) در رتبه دوم قرار گرفت و برای نخستین بار وارد باشگاه میلیاردی‌ها شد.

همچنین پژو ۲۰۷ اتومات طی همین بازه زمانی با افزایش ۱۱۰ میلیون تومانی، از یک میلیارد و ۱۴۰ میلیون به یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان رسید که رشدی ۹.۶ درصدی محسوب می‌شود. سایر محصولات داخلی نیز افزایش‌هایی بین ۴۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان را ثبت کردند.

افزایش قیمت خودروهای مونتاژی

در میان خودروهای مونتاژی، جک J4 رکورددار رشد قیمت بود. این خودرو طی یک روز ۱۲۰ میلیون تومان گران‌تر شد و از یک میلیارد و ۱۳۰ میلیون تومان به یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان رسید؛ معادل رشد ۱۰.۶ درصدی.

کمترین رشد قیمت در میان مونتاژی‌ها مربوط به ام‌وی‌ام X22 پرو بود که تنها ۴۵ میلیون تومان افزایش یافت (معادل ۳.۶ درصد). سایر خودروهای مونتاژی نیز رشدهایی بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان تجربه کردند.

پیامدهای اقتصادی و اجتماعی

بازگشت تحریم‌ها نه تنها پیامدهای اقتصادی مستقیم بر بازار خودرو دارد، بلکه نگرانی‌های اجتماعی و روانی را نیز افزایش می‌دهد. با توجه به این جهش ناگهانی، قدرت خرید مصرف‌کنندگان بیش از پیش کاهش یافته و انتظارات تورمی در جامعه شدت گرفته است. این وضعیت می‌تواند به کاهش معاملات واقعی و افزایش سفته‌بازی در بازار خودرو منجر شود.

سوالات متداول

۱. مکانیزم ماشه چیست و چرا بر بازار خودرو اثر گذاشت؟

مکانیزم ماشه ابزاری حقوقی در چارچوب برجام است که امکان بازگشت تحریم‌های شورای امنیت را در صورت نقض توافق فراهم می‌کند. فعال‌سازی آن باعث افزایش نگرانی‌های اقتصادی و سیاسی شد که بلافاصله خود را در قالب افزایش قیمت خودرو نشان داد.

۲. کدام خودروها بیشترین افزایش قیمت را تجربه کردند؟

در میان خودروهای داخلی، سورن پلاس بنزینی و پژو ۲۰۷ معمولی رکورددار رشد بودند. در بخش مونتاژی نیز جک J4 بیشترین افزایش قیمت را ثبت کرد.

۳. چرا خودروهای داخلی بیش از مونتاژی‌ها رشد قیمت داشتند؟

وابستگی بالای تولید داخلی به قطعات وارداتی و افزایش هزینه‌های تولید در شرایط تحریم، باعث شده خودروهای داخلی سریع‌تر تحت تأثیر انتظارات تورمی و فشار روانی بازار قرار گیرند.

۴. آینده بازار خودرو با ادامه تحریم‌ها چگونه خواهد بود؟

اگر تحریم‌ها تداوم یابد، احتمال افزایش بیشتر قیمت‌ها و کاهش عرضه وجود دارد. در این شرایط، بازار خودرو به شدت ناپایدار باقی خواهد ماند و سیاست‌های کنترلی دولت نقش کلیدی در مدیریت آن خواهد داشت.

منبع