خودرو پس از ماشه چه می‌شود؟

با جدی شدن بازگشت تحریم‌های سازمان ملل از طریق «مکانیسم ماشه»، این سوال کلیدی مطرح می‌شود که سرنوشت صنعت و بازار خودروی ایران چه خواهد بود؟ کارشناسان معتقدند برخلاف تصور برخی که معتقدند «اتفاق جدیدی رخ نخواهد داد»، این دور از فشارها به دلیل تضعیف زیرساخت‌های اقتصادی و کاهش تاب‌آوری ملی، می‌تواند چالش‌های بسیار جدی‌تری را برای این صنعت استراتژیک ایجاد کند.

چرا این دوره از تحریم‌ها متفاوت و خطرناک‌تر است؟

علی میرزایی، پژوهشگر حوزهٔ خودرو، معتقد است که مقایسهٔ شرایط فعلی با دوره‌های تحریمی گذشته، یک خطای راهبردی است. به گفتهٔ او، صنعت خودروی ایران این بار با چند بحران همزمان دست و پنجه نرم می‌کند که تأثیر تحریم‌ها را دوچندان می‌کند:

• بحران‌های داخلی: ناترازی شدید در حوزهٔ انرژی (برق و گاز)، بحران آب و چالش‌های کلان اقتصادی، تاب‌آوری کل کشور را نسبت به گذشته کاهش داده است.
• ایزوله بودن از فناوری جهانی: صنعت خودروی ایران از زنجیرهٔ تأمین جهانی جدا افتاده و به فناوری‌های روز دنیا دسترسی ندارد. این موضوع قدرت رقابت و تاب‌آوری آن را در برابر شوک‌های جدید به شدت کاهش می‌دهد.
• بار روانی سنگین: فعال شدن مکانیسم ماشه یک بار روانی سنگین بر تمام ارکان صنعت، از کارگر خط تولید گرفته تا قطعه‌ساز و مصرف‌کننده، تحمیل می‌کند و عدم قطعیت را به اوج می‌رساند.

جدول: تأثیر اسنپ بک بر بخش‌های مختلف زنجیرهٔ خودرو

آیا خطوط تولید متوقف می‌شوند؟

کارشناسان بعید می‌دانند که خطوط تولید به طور کامل متوقف شوند، اما تأکید می‌کنند که صنعت با چالش‌های زیر روبه‌رو خواهد شد:

• کاهش تیراژ: مشکلات در زنجیرهٔ تأمین می‌تواند منجر به کاهش تعداد تولید خودرو شود.
• افت کیفیت: فشار برای داخلی‌سازی قطعات بدون دسترسی به فناوری روز، می‌تواند به افت بیشتر کیفیت محصولات منجر شود.
• افزایش شدید هزینه‌ها: همان‌طور که اشاره شد، هزینه‌های لجستیک و تأمین قطعه به شدت بالا خواهد رفت.

پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. آیا صنعت خودروی ایران برای بازگشت تحریم‌ها آماده است؟

به گفتهٔ کارشناسان، خیر. با وجود تجربهٔ تحریم‌های گذشته، صنعت خودرو اکنون به دلیل بحران‌های داخلی دیگر (مانند ناترازی انرژی) و عقب ماندن از فناوری جهانی، در موقعیت آسیب‌پذیرتری نسبت به گذشته قرار دارد.

۲. تأثیر اصلی مکانیسم ماشه بر بازار خودرو چه خواهد بود؟

تأثیر اصلی، افزایش قابل توجه قیمت‌ها خواهد بود. این افزایش هم به دلیل بالا رفتن هزینه‌های تولید برای خودروسازان داخلی و هم به دلیل توقف یا محدودیت شدید واردات خودروهای خارجی رخ خواهد داد.

۳. چرا این دور از تحریم‌ها با گذشته متفاوت است؟

زیرا این بار تحریم‌ها بر اقتصادی تحمیل می‌شود که از قبل با بحران‌های ساختاری متعددی مانند ناترازی انرژی و آب دست و پنجه نرم می‌کند. این هم‌زمانی بحران‌ها، توانایی اقتصاد و صنعت برای مقابله با شوک جدید را کاهش داده است.