سقف تاریخی جدید نرخ بهره بین بانکی در ایران

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که نرخ بهره بین بانکی در هفته منتهی به ۲۹ مرداد ماه به ۲۳.۹۹ درصد رسید؛ رقمی که تاکنون در تاریخ اقتصاد ایران بی‌سابقه بوده است. پیش از این، نرخ بهره بین بانکی طی حدود هفت ماه، ده مرتبه به سقف قبلی ۲۳.۹۸ درصد رسیده بود، اما این رکورد جدید نشان‌دهنده روندی صعودی و تداوم فشار بر بازار پولی کشور است.

کارشناسان اقتصادی افزایش اخیر نرخ بهره بین بانکی را به کاهش میزان موافقت بانک مرکزی با درخواست بانک‌ها در عملیات باز بانک مرکزی مرتبط می‌دانند. در حقیقت، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیر بانکی در توافق بازخرید یا ریپو هفته گذشته، حدود ۴۱۰ همت تقاضا ارائه کردند، اما بانک مرکزی تنها ۲۸۰ همت از این درخواست را پذیرفت. این محدودسازی نقدینگی می‌تواند به عنوان ابزاری برای کنترل تورم و جلوگیری از اثرگذاری افزایشی آن بر سطح عمومی قیمت‌ها قلمداد شود.

تحلیلگران بازار پول و بانکداری بر این باورند که کمبود ذخایر نقدینگی در بازار بین بانکی و تقاضای شدید بانک‌ها باعث شده است نرخ بهره حتی با تغییر کریدور ۲۳ تا ۲۴ درصد به نرخ‌های بالاتر نیز در سطوح بالای این بازه نوسان کند. به بیان دیگر، محدودیت عرضه پول و فشار تقاضا باعث شده است که نرخ بهره بین بانکی به عنوان شاخص کلیدی سیاست پولی در سطحی تاریخی تثبیت شود.

یکی از پیامدهای این وضعیت، افزایش هزینه تامین مالی بانک‌ها است که می‌تواند به افزایش نرخ سود تسهیلات بانکی و در نهایت فشار بر مصرف‌کنندگان و بنگاه‌های اقتصادی منجر شود. از سوی دیگر، برخی کارشناسان اعتقاد دارند که این سیاست بانک مرکزی می‌تواند رشد نقدینگی و تورم را کنترل کند و با مدیریت صحیح، از نوسانات شدید در بازار ارز و سایر دارایی‌ها جلوگیری نماید.

با توجه به اهمیت نرخ بهره بین بانکی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و اثرگذاری آن بر بازارهای مالی، توجه به رویکردهای بانک مرکزی و تغییرات کریدور نرخ بهره برای فعالان بازار و سرمایه‌گذاران اهمیت دوچندان دارد. در شرایط کنونی، انتظار می‌رود بانک‌ها ضمن مدیریت نقدینگی، سیاست‌های انضباطی در تامین منابع مالی خود اتخاذ کنند تا از نوسانات شدید نرخ بهره جلوگیری شود.

سوالات متداول

۱. نرخ بهره بین بانکی چیست و چرا اهمیت دارد؟

نرخ بهره بین بانکی، نرخ سودی است که بانک‌ها برای تامین نقدینگی کوتاه‌مدت از یکدیگر دریافت می‌کنند. این نرخ شاخصی کلیدی برای سیاست پولی و اثر مستقیم بر نرخ سود تسهیلات و تورم دارد.

۲. چرا نرخ بهره بین بانکی اخیراً به ۲۳.۹۹ درصد رسید؟

افزایش تقاضای بانک‌ها برای نقدینگی و محدود شدن عرضه توسط بانک مرکزی در عملیات باز، عامل اصلی رسیدن نرخ بهره بین بانکی به سقف تاریخی بوده است.

۳. تاثیر این نرخ بهره بر اقتصاد کشور چیست؟

افزایش نرخ بهره باعث افزایش هزینه تامین مالی بانک‌ها و در نهایت افزایش نرخ سود تسهیلات بانکی می‌شود و می‌تواند فشار بر مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها را افزایش دهد.

۴. بانک مرکزی چه هدفی از محدود کردن نقدینگی داشته است؟

هدف اصلی بانک مرکزی کنترل تورم و جلوگیری از اثرات افزایشی آن بر قیمت‌ها بوده است، تا ثبات اقتصادی و تعادل در بازارهای پولی حفظ شود.