چکیده:

در سال‌های اخیر، بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال یافتن رابطه بین بیت کوین و طلای جهانی بوده‌اند. آیا واقعاً میان این دو دارایی، نوعی همبستگی وجود دارد؟ یا اینکه فقط در ظاهر شبیه به هم رفتار می‌کنند؟ با رشد بازار ارزهای دیجیتال، نگاه‌ها به بیت کوین به‌عنوان “طلای دیجیتال” جلب شد. این موضوع باعث شد تحلیلگران مالی بررسی کنند که آیا رفتار قیمتی بیت کوین در شرایط اقتصادی مشابه با طلا همسو است یا نه. به‌مرور، همبستگی بیت کوین با طلای جهانی تبدیل به شاخصی مهم برای درک احساسات بازار و رفتار سرمایه‌گذاران شد.

همبستگی بیت کوین و طلای جهانی دقیقاً چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

وقتی درباره همبستگی بیت کوین و طلای جهانی صحبت می‌کنیم، منظورمان میزان شباهت رفتار قیمتی این دو دارایی در بازه‌های زمانی مختلف است. به زبان ساده، اگر در دوره‌هایی که قیمت طلا افزایش پیدا می‌کند، قیمت بیت کوین هم رشد کند، می‌گوییم این دو دارایی همبستگی مثبت دارند. در مقابل، اگر در زمانی که طلا رشد می‌کند، بیت کوین افت کند، یعنی همبستگی منفی میان آن‌ها وجود دارد.

مفهوم همبستگی در بازارهای مالی

در تحلیل بازارهای مالی، ضریب همبستگی (Correlation Coefficient) عددی بین -۱ تا +۱ است:

• عدد +۱ یعنی رابطه کاملاً مستقیم؛ یعنی هر دو دارایی دقیقاً هم‌جهت حرکت می‌کنند.
• عدد -۱ یعنی رابطه کاملاً معکوس؛ یعنی وقتی یکی رشد می‌کند، دیگری افت می‌کند.
• عدد ۰ یعنی هیچ رابطه مشخصی بین رفتار آن‌ها وجود ندارد.

بنابراین اگر ضریب همبستگی بیت کوین و طلای جهانی مثلاً +۰.۷ باشد، یعنی معمولاً در جهت مشابهی حرکت می‌کنند، اما نه به‌صورت کامل.

روش محاسبه همبستگی

برای محاسبه این ضریب، معمولاً از داده‌های تاریخی قیمت استفاده می‌شود. مثلاً تغییرات روزانه یا هفتگی قیمت هر دو دارایی در یک بازه مشخص (مثلاً شش ماه گذشته) گرفته می‌شود، سپس با فرمول آماری ضریب همبستگی پیرسون (Pearson Correlation Coefficient) میزان ارتباط بین نوسانات‌شان اندازه‌گیری می‌شود. این محاسبه را می‌توان با ابزارهایی مانند Excel، سایت‌های تحلیلی یا پلتفرم‌های نموداری مثل TradingView انجام داد.

نکته مهم برای تریدرها

همبستگی در بازار ارز دیجیتال عدد ثابتی نیست؛ ممکن است در دوره‌هایی مثبت و در دوره‌های دیگر منفی شود. به همین دلیل تریدرها باید مرتباً تغییرات این شاخص را بررسی کنند.
برای مثال، در زمان‌هایی که نگرانی اقتصادی زیاد می‌شود، معمولاً سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امن مثل طلا می‌روند، اما بیت کوین ممکن است رفتاری متفاوت داشته باشد.

بنابراین، استفاده از داده‌های همبستگی به‌صورت پویا اهمیت زیادی دارد. این شاخص می‌تواند به شما در مدیریت ریسک کمک کند و مشخص کند چه زمانی بهتر است سرمایه خود را میان بیت کوین یا سایر دارایی‌ها تقسیم کنید.

اگر در صرافی ارز دیجیتال ترید می‌کنید، بررسی همبستگی می‌تواند هنگام معاملات یا تصمیم‌گیری برای خرید و فروش ارز دیجیتال کمک بزرگی باشد، به‌خصوص وقتی نوسانات جهانی افزایش پیدا می‌کند.

مقایسه نمودار بیت کوین و طلا در بلندمدت

در نمودار بلندمدت زیر، روند قیمتی بیت ‌کوین (کندل‌های سبز و قرمز) در کنار طلای جهانی (خط آبی) قرار گرفته تا بتوان رفتار این دو دارایی را در بازه چندساله مقایسه کرد. از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۵، طلا رشدی آرام و پیوسته داشته است. در همین مدت بیت‌کوین چند چرخه صعود و اصلاح عمیق را پشت سر گذاشته؛ یعنی درحالی‌که طلا به‌صورت خطی و کم‌نوسان رشد کرده، بیت‌کوین با جهش‌های قیمتی چند برابری و اصلاح‌های شدید مواجه بوده است.

• ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹: هر دو دارایی در این دوره رشد آرامی داشتند. همبستگی مثبت ضعیفی دیده می‌شود، چون هر دو بعد از اصلاح سال قبل، کمی قیمت خود را بازیابی کردند.
• ۲۰۲۰: هر دو به‌طور هم‌زمان با بحران مالی جهانی رشد کردند. این یکی از معدود دوره‌هایی است که همبستگی بیت ‌کوین و طلای جهانی به‌طور موقت بالا رفت.
• ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲: بیت‌کوین به سقف تاریخی خود رسید، درحالی‌که طلا درجا می‌زد. در این مقطع همبستگی منفی شد؛ طلا رفتار محافظه‌کارانه داشت ولی بیت‌کوین وارد فاز اصلاح شد.
• ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵: مجدداً هر دو دارایی رشد کردند اما با شدت متفاوت. بیت‌کوین جهشی پرقدرت‌تر داشت و از دید قیمتی از طلا بسیار جلو افتاد. با این حال، در ماه‌های اخیر شاهد افت نسبی قیمت بیت‌کوین بوده‌ایم، درحالی‌که طلا همچنان در محدوده صعودی باقی مانده است.

این بررسی نشان می‌دهد که در بلندمدت، طلا ثبات و خاصیت ذخیره ارزش خود را حفظ کرده، در حالی‌که بیت ‌کوین بیشتر به‌عنوان دارایی پرریسک اما پربازده شناخته می‌شود. بنابراین همبستگی این دو در بلندمدت، ضعیف تا متغیر است. در دوره‌هایی از تنش اقتصادی یا بحران‌های مالی، رفتار مشابهی دارند، اما در زمان رونق یا اصلاح بازار کریپتو، مسیرشان از هم جدا می‌شود.

این اختلاف رفتار نشان می‌دهد که بیت‌کوین هنوز کاملاً جایگزین طلا نشده، بلکه بیشتر به‌عنوان مکمل آن در پرتفوی سرمایه‌گذاران دیده می‌شود. در نتیجه برای مدیریت ریسک، بسیاری از تریدرها ترکیبی از هر دو دارایی را در استراتژی خود لحاظ می‌کنند تا از نوسانات بیت‌کوین بهره ببرند و از پایداری طلا هم غافل نشوند.

جدول مقایسه همبستگی بیت‌کوین و طلا

در جدول زیر، می‌توانید مقایسه‌ چهمبستگی بیت‌کوین و طلای جهانی را در بازه‌های زمانی مختلف مشاهده کنید. این داده‌ها بیانگر تغییر رفتار این دو دارایی نسبت به شرایط اقتصاد جهانی هستند و نشان می‌دهند که این رابطه در بلندمدت پایدار نبوده است.

جمع بندی: آیا بیت‌کوین جایگزین طلای جهانی است؟

فقط تاحدی! بیت‌ کوین در سال‌های اخیر توانسته نقشی مشابه طلا در بازارهای مالی ایفا کند؛ به‌ویژه به‌عنوان ابزاری برای حفظ ارزش در برابر تورم و سیاست‌های پولی انبساطی. اما هنوز مسیر طولانی‌ای در پیش دارد تا از نظر ثبات، پذیرش جهانی و سابقه اعتماد، به جایگاه طلا برسد.

طلا پشتوانه‌ای چند هزارساله دارد و سرمایه‌گذاران سنتی هنوز آن را پناهگاه اصلی می‌دانند. در مقابل، بیت‌کوین یک دارایی‌ نوظهور است که با فناوری، سرعت و نقدشوندگی دیجیتال شناخته می‌شود. نوسانات شدید قیمت آن باعث می‌شود که فعلاً نتواند نقش طلا را کاملاً بگیرد، اما بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند در آینده، بیت‌کوین و طلا به‌جای رقابت، مکمل یکدیگر خواهند بود.